Læknablaðið - 15.04.1995, Blaðsíða 45

LÆKNABLAÐIÐ 1995; 81
323
ingu. Farið verður aðeins í skurðtæknileg atriði og
tveir sjúklingar kynntir sérstaklega í því skyni en
annar þeirri lifði en hinn dó.
14. Diverticulitis of
the sigmoid colon
Tryggvi Stefáusson
Doktorsritgerð varin við Háskólann í Uppsöluin
26.11.1994
Skrár 7159 sjúklinga frá Mið-Svíþjóð (1,3 milljónir
íbúa) sem útskrifuðust frá sjúkrahúsi 1965-1983 með
greininguna divertikulosis eða divertikulitis í ristli
voru samkeyrðar við Sænsku krabbameinsskrána.
Fyrsta árið eftir útskrift var aukin tíðni krabbameina
í ristli, briskirtli, blöðruhálskirtli, maga, lymfu- og
blóðmyndandi vefjum, endaþarmi, lifur- og gallveg-
um, eggjastokk og lunga. Hæst var aukningin í
vinstri hluta ristils (átjánföld). Af 75 sjúklingum sem
fengu greininguna ristilkrabbamein tvö fyrstu árin
eftir greininguna divertikulosa eða divertikulit sást
krabbameinið ekki hjá yfir 50% sjúklinganna á ristil-
myndum sem teknar voru í sambandi við sjúkra-
húsvistina. Eftir að hafa útilokað krabbameinstilfelli
sem fundust fyrstu tvö árin var hópnum fylgt eftir í
allt að 20 ár og kom þá fram tvöföld aukning á
áhættu fyrir krabbameini í vinstri hluta ristils
(Standardized Incidence Ratio=l,8; 95% Confi-
dence Interval: 1,1-2,7). Til að athuga þessa auknu
áhættu fyrir ristilkrabbameini nánar var gerð „nest-
ed case control study" þar sem 62 ristilkrabba-
meinstilfelli, sem uppgötvuðust 2-20 árum eftir út-
skrift, voru borin saman við 123 einstaklinga í sam-
anburðarhópi völdum af handahófi (random) úr
sjúklingahópnum en pöruð (matched) með tilliti til
kyns, aldurs og útskriftarárs. Þeir sem höfðu fengið
divertikulit reyndust hafa fjórum sinnum meiri
áhættu að fá ristilkrabbamein í vinstri hluta ristils en
þeir sem bara höfðu divertikulosu (Odds Rat-
io=4,2; 95% CI: 1,3-13,0).
Við háskólasjúkrahúsið í Uppsölum árin 1969-
1989 var gerð bráðaaðgerð á 130 sjúklingum vegna
divertikulitis í colon sigmoideum. Eftir aðgerð dóu
20 sjúklingar. Dauðsföllin voru eingöngu hjá sjúk-
lingum yfir 70 ára eða þeim sem höfðu aðra alvar-
lega sjúkdóma (concomitant diseases). Hjá 55% (11/
20) þeirra sem dóu fannst eingöngu bólga (phlegmo-
ne) í sigmoideum eða afmörkuð sýking (abscess) við
aðgerðina.
Gerð var framsýn rannsókn á 88 sjúklingum með
klínískan grun um divertikulit í sigma. Tölvusneið-
mynd, ristilinnhelling og laparoskopia voru borin
saman við að greina divertikulit. Laparoskopian
reyndist nákvæmust. Tölvusneiðmyndin gaf engar
falskt neikvæðar niðurstöður og hafði hærra sértæki
en ristilinnhellingin. Tölvusneiðmynd reyndist einn-
ig best við greiningu á breytingum utan ristils.
í framsýnni rannsókn var tvíkontraströntgen bor-
ið saman við sigmoideoskopiu við greiningu á polyp-
um í colon sigmoideum í 106 sjúklingum með divert-
ikulosu. Næmi beggja rannsóknanna var lækkað en
þó mest fyrir tvíkontraströntgen.
Sértæki greiningarinnar divertikulitis í colon sig-
moideum er lágt. Við bráðaaðgerðir eru dauðsföll
eftir aðgerð eingöngu í hópi gamalla og sjúklinga
með aðra sjúkdóma. Það er aukin áhætta fyrir
krabbameini í vinstri hluta ristils hjá þeim sem hafa
haft divertikulitis.
Sértæki við greiningu á divertikulitis er hægt að
auka með notkun tölvusneiðmyndar eða ristilinn-
hellingar. Næmi í greiningu polypa og krabbameins í
sjúklingum með divertikulosu er hægt að auka með
því að gera ristilspeglun í stað tvíkontrast röntgen.
Vegna aukinnar áhættu á krabbameini f vinstri hluta
ristils hjá sjúklingum með divertikulitis þarf að gera
nákvæma ristilrannsókn við endurtekinn divertikul-
itis (relapse).
15. FistiII milli þvagblöðru og
ristils — einkenni og orsakir
Ragna Leifsdóttir, Þorsteinn Gíslason
Landakotsspítali
Farið var yfir sjúkraskýrslur allra þeirra sem feng-
ið höfðu greininguna „fistill milli þvagblöðru og rist-
ils“ (ICD 596.1) frá árinu 1984-1994 á Landakots-
spítala. Fyrst og fremst var litið á einkenni og hvaða
rannsóknir væru gagnlegar til að greina fistlana.
Reyndust hér um að ræða 15 sjúklinga á aldrinum
43-90 ára þegar greining var gerð, fjórar konur og 11
karlar.
I ljós kom að algengustu einkennin voru loft með
þvagi (80%), endurteknar þvagfærasýkingar (80%)
og tíð þvaglát (60%). Merki um þvagfærasýkingu
sáust í yfir 90% tilvika í almennum þvagprufum og
jákvæðar ræktanir voru um 60%. Áreiðanlegasta
rannsóknin til að fá fram sjúkdómsgreiningu reynd-
ist vera blöðruspeglun sem allir sjúklingarnir fóru í.
Fistill kom í ljós í 40% tilvika en grunur um fistil í
53%. Orsökina mátti rekja til diverticular sjúkdóms
í meirihluta tilvika eða 60%.
Meðferðin var í langflestum tilvikum í höndum
almennra skurðlækna þótt sjúklingarnir kæmu flest-
ir til þvagfæraskurðlækna í byrjun. Sjúkdómar í ristli
eru nær alltaf orsök fistlanna.
16. Ristilkrabbamein
á Landspítala
Sigríður Másdóttir, Tómas Guðbjartsson, Tómas
Jónsson, Jónas Magnússon
Handlœkningadeild Landspítala, lœknadeild
Háskóla Islands
Töf verður oft á greiningu ristilkrabbameins en
áhrif hennar á horfur sjúklinga eru umdeild. Rann-
sóknin var afturskyggn og náði til sjúklinga með