Læknablaðið - 15.04.1995, Blaðsíða 65

LÆKNABLAÐIÐ 1995; 81
341
kanna hvernig hefði gengið að gera þessar aðgerðir
eingöngu í staðdeyfingu. í lok ársins voru tveir þriðju
af öllum hnjáliðspeglunaraðgerðum framkvæmdar í
slíkri deyfingu.
Efniviður: Upprunalegri aðferð Wredmarks og
Lundhs var fylgt með inngangsskurði sitt hvoru meg-
in við hnéskeljarsin. Notaðir voru 20 ml af 1% prí-
locaín með adrenalíni og deyfi ngu sprautað a. m. k. 30
mínútum fyrir aðgerð við inngangsskurði. Engin
róandi lyf eða verkjalyf voru gefin fyrir aðgerð og
ekki heldur sett upp nál meðan á aðgerð stóð. Að-
gerðirnar voru framkvæmdar í gipsherbergi sem var
staðsett til hliðar við skurðstofur. Notuð voru stöðl-
uð aðgerðarlýsingarblöð.
Niðurstöður: Af 736 hnjáliðspeglunum voru 409
(56 prósent) framkvæmdar í staðdeyfingu á árinu
1993. í 75% speglana voru einnig framkvæmdar aðr-
ar aðgerðir, langoftast liðþófatökur. Engir meiri-
háttar aukakvillar komu fram og aðeins í nokkrum
tilfellum þurfti að gefa önnur verkjalyf. Fjöldi lið-
speglana á hnjám jókst frá 586 í 736 milli 1992 og 1993
(30%). Ef einungis er tekið mið af fjórum síðustu
mánuðum ársins, þegar flestir skurðlæknar höfðu
aðlagast tækninni, voru 71% af hnjáliðspeglunum
gerðar í staðdeyfingu.
Ályktun: Hnjáliðspeglunaraðgerðir gerðar ein-
göngu í staðdeyfingu eru mögulegar í um þrem
fjórðu hluta allra slíkra aðgerða. Staðdeyfispeglanir
krefjast ekki svæfingaraðstoðar né fullbúinnar
skurðstofu. Þær taka því minni tíma, eru mun ódýr-
ari og stórauka aðgengi að fullbúnum skurðstofum
fyrir stærri aðgerðir.
60. Könnun á viðhorfum sjúklinga
til liðspeglunaraðgerða í
staðdeyfíngu
Ágúst Kárason, Thomas Dolk
Bœklunarlœkningardeild svæðissjúkrahúss Örebro
Inngangur: Á síðustu árum hafa verið gerðar lið-
speglanir á hnjám í staðdeyfingu í vaxandi mæli.
Byrjað var að gera þessháttar aðgerðir á svæðis-
sjúkrahúsinu í Örebro á árinu 1993. Tilgangur þess-
arar rannsóknar var að kanna viðhorf sjúklinga til
liðspeglana á hnjám í staðdeyfingu
Efniviður: Á síðustu fjórum mánuðum ársins 1993
voru gerðar 216 liðspeglanir í staðdeyfingu. Upp-
runalegri aðferð Wredmarks og Lundhs var fylgt
með inngangsskurði sitt hvoru megin við hnéskeljar-
sin. Notaðir voru 20 ml af prílocaín með adrenalíni
og deyfingu sprautað að minnsta kosti 30 mínútum
fyrir aðgerð. Öllum þeim sjúklingum var sendur
spurningalisti með 19 spurningum. Spurt var meðal
annars um; upplýsingar fyrir aðgerð, verki við deyf-
inguna annars vegar og aðgerðina hins vegar, hvort
viðkomandi sjúklingur myndi velja samskonar að-
gerð í staðdeyfingu ef á þyrfti að halda með hitt
hnéð.
Niðurstöður: Alls bárust 208 svör eða 96%.
Verkjaupplifunin er afgerandi hvernig sjúklingar
upplifðu aðgerðina og sjálf deyfingarsprautan var
sársaukafyllsti hluti aðgerðarinnar. Þar var raunar
hægt að velja úr sjúklinga sem þurfa kröftugri deyf-
ingarmeðferð, þ.e. mænudeyfingu eða svæfingu.
Aðeins 2,7% kváðust hafa mjög mikla verki við að-
gerðina sjálfa. Þriðjungur sjúklinga taldi sig ekki
vera nægjanlega afslappaða á aðgerðaborði. Þriðj-
ungur sjúklinga þurfti ekki endurkomutíma. Þrír
fjórðu vildu mjög gjarnan eða gjarnan samskonar
aðgerð á hinu hnénu ef á þyrfti að halda. Aðeins 5%
vildu alls ekki samskonar aðgerð, 10% vildu helst
ekki og 10% voru óákveðnir. Sjúklingar voru spurðir
um úrbætur. Þeir vildu hafa möguleika að geta valið
frítt um deyfingarform, aðgerðardag og óskuðu
möguleika á að geta eignast videoupptöku af aðgerð-
inni.
Ályktun: Mat okkar er að staðdeyfispeglun sé góð-
ur kostur hjá þremur fjórðu hlutum sjúklinga. Stöð-
ugt samtal með ítarlegum upplýsingum meðan á að-
gerð stendur eru mjög mikilvægar til að komast hjá
óþægilegri upplifun sjúklinga og til að vinna traust
þeirra. Fasta eykur á svimatilfinningu og ógleði og
mikilvægt að sjúklingar borði góðan morgunmat
fyrir aðgerð.
61. Beinþreytubrot í ristarlegg —
sjúkratilfelli
SigurðurÞ. Sigurðarson, Halldór Baldursson
Bœklunarskurðdeild Landspítala
Sextán ára piltur hlaut brot á bátbeini hægra fótar.
Fjórum mánuðum síðar fékk hann verk í hægri rist án
áverka. Röntgenmyndir sýndu brot gegnum fyrsta
ristarlegg (os metatarsale I).
Beinþreytubrot (insufficiensbrot, þrammbrot)
geta komið fyrir í ýmsum beinum. Þau valda oft
erfiðleikum við greiningu, þar sem áverki hefur ekki
orðið og grunar vaknar því ekki um brot.
Lýst er helstu stöðum, þar sem beinþreytubrot
verða og gefin ráð um greiningu.
62. Leyndir áverkar í hálshrygg
samfara höfuðkúpubroti
Halldór Jónsson Jr., Bo Sahlstedt*), Wolfgang
Rauschning**)
Bœklunarskurðdeild Landspítala, *)röntgen- og
**)bœklunarskurðdeild Akademiska sjukhuset,
Uppsölum
Inngangur: Hálshryggjaráverki getur valdið allt
frá slæmum staðbundnum verk með eða án útgeisl-
unar í handleggi upp til mismikillar taugalömunar.
Við höfuðkúpubrot getur meðvitundarástand verið
þannig að einkenni frá hálshrygg koma alls ekki
fram. Venjuleg röntgenmyndataka af hálshryggnum
sýnir auðveldast brot og/eða liðhlaup í miðjum háls-