Læknablaðið - 15.04.1995, Blaðsíða 55

LÆKNABLAÐIÐ 1995; 81
333
Meöalaldur var 20,7 ár (eins til 93 ára). Sérfræðingar
gerðu 351 (43,5%), eldri aðstoðarlæknar 353
(43,7%) og yngri aðstoðarlæknar gerðu 103 (12,8%)
aðgerðir. Öllum skurðum var lokað í fyrstu atrennu
og kerar voru ekki notaðir. Kviðarholsskolun í að-
gerð og sýklalyf í tengslum við aðgerðina voru notuð
samkvæmt mati sérfræðings. Fylgikvilla fengu 53
(6,57%) sjúklingar en enginn marktækur munur var
á tíðni fylgikvilla hjá aðstoðarlæknum og sérfræðing-
um. Meðallegutími var fjórir dagar, 7,1 dagur hjá
þeim sem höfðu sprunginn botnlanga en 3,4 dagar
hjá þeim sem ekki höfðu sprunginn botnlanga.
Rannsóknin sýnir að nákvæm læknisskoðun fyrir
aðgerð getur fækkað ónauðsynlegum botnlangatök-
um. Aðgerðartækni sem hefur verið notuð á F.S.A.
gefur lága tíðni fylgikvilla, þrátt fyrir að aðgerðir séu
framkvæmdar af aðstoðarlæknum.
38. Þarmabólgusjúkdómar hjá
börnum
Könnun á nýgengi sáraristilbólgu og
svæðisgarnabólgu á Islandi árabilið 1980-1993
Jóhann Heiðar Jóhannsson, Sigurður Björnsson,
Einar Oddsson
Rannsóknastofa Háskólans við Barónsstíg,
lyflœkningadeild Borgarspítala, lyflœkningadeild
Landspítala
Könnun var gerð á nýgengi þarmabólgusjúkdóma
(inflammatory bowel disease) hjá börnum á íslandi
tímabilið 1980-1993. Könnunin var í tveimur hlutum.
Fyrst var farið yfir allar vefjagreiningar sem gerðar
höfðu verið á meinafræðideildum landsins á sýnum
úr mjógirni eða ristli tímabilið 1980-89. Öllum tilfell-
um sem gruna mátti um sáraristilbólgu (colitis ulcer-
osa) eða svæðisgarnabólgu (Crohn’s disease) var síð-
an fylgt eftir með nánari könnun á sjúkraskýrslum og
röntgen- og ristilspeglunariýsingum. Pá var á svipað-
an hátt gerð framvirk leit að nýjum tilfellum allt
tímabilið 1990-93.
Ný tilfelli langvarandi þarmabólgusjúkdóma hjá
börnum 15 ára og yngri á Islandi voru 25 þetta 14 ára
tímabil. Samanlagt nýgengi þarmabólgusjúkdóm-
anna allt tímabilið reyndist því 2,64/100.000 börn á
ári, sem er mun lægra en greinst hefur í nágranna-
löndunum. Með samanburði við tölur úr könnun
tímabilið 1950-79, mátti sjá að nýgengi sáraristil-
bólgu hjá börnum fór minnkandi fram til áratugarins
1980-1989, en hefur síðan farið vaxandi. Nýgengi
svæðisgarnabólgu hefur hins vegar farið stöðugt vax-
andi frá 1950.
Börnin voru á aldrinum 4,3-15,9 ár við greiningu,
meðalaldur 12,8 ár. Drengir voru nærri tvöfalt fleiri
en stúlkur, kynjahlutfall 1,8. Helstu einkenni voru
niðurgangur eða tfðar hægðir, kviðverkir og blóð í
hægðum. Einkennin höfðu börnin haft að meðaltali í
fjóra mánuði fyrir greiningu (0,5-24 mánuðir). Fjöl-
skyldusögu um þarmabólgusjúkdóm höfðu 12%
barnanna.
Vefjasýni höfðu verið tekin við ristilspeglun í upp-
hafi hjá 22 barnanna. Öll voru þau endurskoðuð án
vitneskju um upphaflega sjúkdómsgreiningu. End-
urskoðunin leiddi í ljós að mismunargreining sára-
ristilbólgu og svæðisgarnabólgu á litlu slímhúðarsýni
er erfið í upphafi sjúkdómsferils, þar sem flestir þætt-
ir meingerðar koma fyrir í báðum sjúkdómunum.
Nákvæm skráning þátta meingerðar getur þó gefið
haldgóða vísbendingu um það hvor sjúkdómurinn sé
líklegri í hverju tilviki fyrir sig. Einu sértæku vefja-
breytingarnar eru bólguhnúðar þeir (granuloma)
sem einkenna svæðisgarnabólgu.
39. Meðferð langvinnrar
sýklalausar hvekkbólgu eða
hvekkverkja með örbylgjuhita
gegnum þvagrás
Valur Þór Marteinsson, Jan Due
Handlœkningadeild FSA, Urologisk seksjon,
Regionsykehuset i Tromsp, Noregi
Greining sjúklinga með langvinnar hvekkbólgur
(prostatitis chronica) er iðulega erfið og tímafrek og
hefðbundin meðferð venjulegast áhrifalítil til lengri
tíma litið. Hitameðferð gegnum endaþarm (trans-
rectal hyperthermia) var fyrst notuð árið 1986, en
örbylgjumeðferð gegnum þvagrás (íransurethral
microwave /hermotherapy, TUMT) 1991. Við hófum
forkönnun (pilot study) árið 1992 þar sem sjúklingar
með /angvinnar sýk/alausar /ivekkbólgur (LSLH)
eða ftvekkverki (HV) fengu TUMT meðferð. Aðal-
tilgangur rannsóknarinnar var að kanna öryggi og
áhrif slíkrar meðferðar á einkenni sjúklinga.
Efniviður: Tuttugu og tveir sjúklingar hafa fengið
meðhöndlun með Prostatron™ örbylgjutæki
(Technomed International). Miðtala aldurs var 44,5
ár. Eftirfarandi skilmerki voru notuð fyrir inngöngu í
rannsóknina: 1) Sjúklingar með einkenni og breyt-
ingar er samræmdust LSLH eða HV og staðið höfðu
í minnst eitt ár og önnur meðferð ekki gagnast, 2)
ekki þekktir aðrir sjúkdómar sem skýrt gætu ein-
kennin. Sjúklingarnir voru valdir eftir svokölluðu
fjögurra glasa prófi (1) og flokkaðir að ráði Drach og
félaga (2). Ahrif meðferðarinnar voru metin með
sjón- og orðrænum samanburðarkvarða, einkenna-
skrá og lífsgæðakvarða eftir sex vikur, þrjá, sex og 12
mánuði frá meðferð. Rannsóknin var samþykkt af
siðfræðinefnd heilbrigðissvæðis V og hver sjúklingur
gaf skriflegt samþykki.
Niðurstöður: Sjúklingum hefur verið fylgt eftir í
sex til 12 mánuði. Þrír fengu þvagfærasýkingu en
enginn hefur fengið þvagteppu eða öfugt sáðlát. Af
12 sjúklingum með 12 mánaða eftirlitstíma höfðu
66% orðið betri og fengið aukin lífsgæði. Þvagfæra-