Læknablaðið - 15.04.1995, Blaðsíða 53

LÆKNABLAÐIÐ 1995; 81
331
tíma leituðu nokkrir einstaklingar til annarra landa
eftir meðferð, en meirihluti þeirra sem þurftu með-
ferð hér á landi höfðu ekki tækifæri til að nálgast
hana á auðveldan hátt. Margt hefur verið reynt ann-
að en leysermeðferð, svo sem röntgengeislun,
sclerotherapy, rafmagnsbrennsla, cryosurgery og
skurðaðgerðir en engin aðferð hefur gefið eins góða
raun og leysermeðferðin.
Fyrsti leyserinn sem fram kom til nota á valbrá
(1960) var rauði ruby leyserinn (694 nm) síðan komu
aðrir í kjölfarið, síðast pulsed dye laser (577-585 nm)
sem hefur yfirburði umfrarn þá eldri.
Þar sem meðferðin hér á landi hófst ekki fyrr en
1992 var valið besta leysertæki sem völ var á. í apríl
1992 kom hingað Candela SPTL-1 MKII húðleyser
sem síðan var skipt út í byrjun apríl 1994 fyrir nýrri og
öflugri gerð af sömu kynslóð leysera.
Markmið rannsóknarinnar var að kanna árangur
þessarar nýju meðferðar á ýmsa kvilla. Jafnframt
tíðni mismunandi æðamissmíða, kyn- og aldursdreif-
ingu sjúklinganna og fleira.
I þessari yfirlitsathugun er skoðaður sá hópur sem
gekkst undir meðferð með Candela SPTL-1 MKII á
tímabilinu 1. apríl 1992 til 1. apríl 1994. Hver meðferð
var skráð, einnig hve mikil orka var notuð (J/cm2)
hverju sinni, hve mörg leyserskotin voru á viðkom-
andi svæði og hver stærð geislans var (mm í þver-
mál). Spurningablað var sent til allra, til að afla
upplýsinga um hugsanlega fylgikvilla, fyrri meðferð-
ir, tegund húðar og mat hvers og eins á árangri
meðferðar.
Mun fleiri konur leituðu meðferðar en karlar.
Meðalaldur var 36 ár (tveggja til 77 ára). Valbrá
(naevus flammeus) var langalgengasti kvillinn sem
meðhöndlaður var, þar á eftir æðaslit (telangiectas-
is) og angioma stellatum. Meirihluti sjúklinganna
taldi meðferð hafa skilað þeim árangri sem þeir
bjuggust við. Fáir fengu líkamlega fylgikvilla í kjölfar
meðferða.
33. Desmoid æxli í kviðvegg —
sjúkratilfelli
Anna Stefánsdóttir, Ólafur Einarsson, Helgi
Sigurðsson
Handlœkninga- og krabbameinslœkningadeild
Landspítala, lœknadeild Háskóla íslands
Desmoid æxli eru sjaldgæf æxli. Pau eru ekki ill-
kynja en geta verið mjög erfið viðfangs staðbundið
og endurupptaka algeng. Með geislameðferð er unnt
að minnka líkur á endurupptöku.
Greint er frá áður hraustri 24 ára gamalli konu,
eins bams móður, sem vorið 1994 tók eftir fyrirferð
neðarlega í kviði hægra megin. I júlí 1994 var fjarlægt
æxli úr hægri rectus vöðvanum, 5,0 x 7,5 x 5,5 cm.
Vefjarannsókn sýndi desmoid æxli sem vaxið var út í
flestar skurðbrúnir sýnisins. Segulómun gerð í ágúst-
mánuði sýndi breytingu í hægri rectus vöðvanum
sem náði frá symphysis pubis og um það bil 10-11 cm
upp á við. Við aðgerð var sjáanlegt æxli, um það bil
10 x 7 cm, og var það fjarlægt en skurðbrúnir voru
samkvæmt frystiskurði ekki fríar. Þegar allur hægri
rectus vöðvinn frá symphysu og upp að nafla, hluti af
oblique og transverse vöðvum hægra megin og hluti
af rectus vöðvanum vinstra megin hafði verið fjar-
lægður voru skurðbrúnir fríar í allar áttir nema niður
á við. Ekki þótti gerlegt að fjarlægja meira enda
hefði þá þurft að fjarlægja symphysis pubis að ein-
hverju leyti. í kviðvegginn vantaði um það bil 18 x 9
cm og var þar sett prolene net.
Akveðið var að gefa geisla á svæðið þar sem ekki
tókst að ná öllu æxlinu með skurðaðgerð. Eftir að
sjúklingur hafði jafnað sig eftir aðgerðina voru gefin
samtals 50 Gy í 25 skiptum og lauk meðferðinni í
byrjun desember 1994. Ekki hafa komið fram merki
um að sjúkdómurinn hafi tekið sig upp.
34. Matthias Einarsson (1879-
1948) og lýtalækningar hans á
Landakoti — fyrsti lýtalæknirinn?
Sigurður E. Þon'aldsson
Borgarspítali
Sérgreinar (og sérgreinafélög) þróuðust vegna
þess að læknar, ýmist vegna aðstæðna eða sérstaks
áhuga, öðluðust reynslu og færni í meðferð ákveð-
inna sjúkdóma eða líffærakerfa, þetta leiddi síðar til
sérfræðináms eins og við þekkjum það í dag. Eldri
kynslóð „sérfræðinga í skurðlækningum" voru al-
mennir læknar sem jafnframt sinntu skurðlækning-
um þegar þurfti. Matthias Einarsson (1879-1948) var
einn þessara lækna. Hann varð þekktur fyrir skurð-
lækningar sínar og gerði margar „fyrstu-aðgerðir“ á
íslandi, meðal annars „cosmetiskar aðgerðir“ eins
og Halldór Hansen orðar það í minningargrein um
Matthias í Læknablaðinu 1949.
Halldór Hansen segir ennfremur: „... (M.E.)
gerðist allt í senn athafnamikill orthoped, gyneco-
log, urolog, abdominalchirurg, neurochirurg
o.s.frv.“.....„Þannig ræðst hann fyrstur í að gera
miðhiutun (resectio) á maganum vegna cancer pylori
þegar í september 1906 og það með góðum árangri
....“.....„...gerði fyrsta keisaraskurð sem móðir
og barn lifðu af (1910).“.......„Ennfemur gerir
hann fyrstur hérlendra lækna transurethral resection
á prostata (bambustæki).“ ...... „... fœst nokkuð
við cosmetiskar aðgerðir. “
Það er þessi síðastnefndi hópur sem ég hef sérstak-
an áhuga á, einkum vegna þess að einn sjúklinga
M.E. leitaði tilmín40árum eftiraðM.E. hafðigertá
honum „rhinoplastic“. Síðar gaf sjúklingurinn mér
myndir sem M.E. hafði látið taka fyrir og eftir skurð-
aðagerð á nefi sjúklings 1937. Þessar myndir eru
Iíklega með fyrstu myndum sem teknar eru fyrir og
eftir lýtaaðgerð á íslandi. Sjúkraskýrsla M.E. vegna