Læknablaðið - 15.04.1995, Blaðsíða 88

360
LÆKNABLAÐIÐ 1995; 81
uðu áður latneska útgáfu. La-
tínan er dautt tungumál og víða
hætt að kenna hana í skólum.
Utkoman varð oft slæmur hrær-
igrautur eða fáranlegar skamm-
stafanir er breiða þurfti yfir
kunnáttuleysi í latneskum beyg-
ingum. Pá má nefna að það get-
ur talist mikilvægt menningar-
legt atriði að hafa íslensk orð
yfir allt það sem ritað er á landi
hér.
Sem kunnugt er hefur hér á
landi verið stuðst við enska út-
gáfu. Ekki þótti fært né heldur
æskilegt að leggja enskuna af
með öllu. Hér verður því farið
bil beggja. Gefin verður út hin
enska útgáfa með íslenskum
þýðingum og breytingum sem
Norðurlöndin standa að sam-
eiginlega. Pað er ekki síst vegna
þessara breytinga sem varað er
við því að festa kaup á ensku
útgáfunni, en bíða heldur fram
á haustið þegar von er á ensk/
íslensku útgáfunni. Tryggt er að
hún verður ekki dýrari en sú
enska sem í boði er.
Islenska þýðingin er unnin af
starfsnefnd Orðanefndar
læknafélaganna, en í henni eru
læknarnir Örn Bjarnason, for-
maður og Jóhann Heiðar Jó-
hannsson, ásamt Magnúsi
Snædal, málvísindamanni, sem
ráðinn hefur verið í hlutastarf
um skeið vegna verkefnisins.
Verkið er unnið samkvæmt sér-
stökum samningi við Heilbrigð-
is- og tryggingamálaráðuneytið,
en frumkvæði og fagleg ábyrgð
er landlæknisembættisins í sam-
vinnu við ofangreinda samvinn-
ustöð Heilbrigðisstofnunar
þjóðannaíUppsölum. Pýðingar
á einstökum köflum hafa verið
sendar til umsagnar sérfræði-
lækna.
Rétt er að geta þess að níunda
útgáfa skrárinnar sem tók gildi
hér á landi 1. janúar 1982 var
þýdd að hluta af Benedikt Tóm-
assyni lækni en við þýðinguna
var stuðst við þýðingu Vilmund-
ar Jónssonar frá árinu 1953 og
þýðingu Benedikts Tómassonar
og Júlíusar Sigurjónssonar frá
1971, að svo miklu leyti sem
unnt var.
Gerð 10. útgáfunnar
Tíunda útgáfa Alþjóðlegu
sjúkdóma- og dánarmeina-
skrárinnar er í þremur heftum:
Hin eiginlega númeraskrá er í
fyrsta hefti. Hún skiptist í 21
kafla, hver um sig hefur að
geyma einn til þrjá sjúkdóms-
flokka, en hver sjúkdómsflokk-
ur byrjar á bókstaf í stað tölu-
stafs áður. Sjúkdómsflokkarnir
eru jafn margir bókstöfunum í
enska stafrófinu, þó þannig að
bókstafurinn U er ekki notaður,
en æskilegt þótti að eiga einn
bókstaf til góða vegna hugsan-
legra síðari breytinga.
Meðal breytinga frá níundu
útgáfu til þeirrar 10. má nefna
að sjúkdómar í taugakerfi, aug-
um og eyrum sem heyrðu til ein-
um og sama kaflanum í níundu
útgáfu hefur verið skipt upp í
þrjá kafla, þótt sjúkdómar í aug-
um og eyrum notist enn við
sama upphafsstaf í 10. útgáfunni
(H). Einnig má nefna að viðbót-
arflokkun svonefndra E og V
númera í níundu útgáfu hefur
nú verið komið fyrir í megin-
flokkuninni og gerð þeirra er nú
hin sama og annarra númera í
skránni.
Á eftir bókstaf í 10. útgáfunni
koma tveir tölustafir, síðan
punktur (.) og á eftir honum
brot. Dæmi: 4. kafli: Innkirtla-,
næringar- og efnaskiptasjúk-
dómar hafa aðeins einn bókstaf
(E). Insúlínháð sykursýki hefur
táknið E10, en insúlínháð syk-
ursýki með nýrnafylgikvillum
hefur táknið E10.2. Myndin
sýnir blaðsíður úr ensku og ís-
lensku útgáfunum.
Mesti fjöldi þriggja stafa at-
riða 10. útgáfunnar er 26x10x10
= 2600 en rúmlega 2000 eru
notuð í henni. Þetta er mikil
fjölgun frá níundu útgáfunni
sem að hámarki rúmaði 1000
atriði. Unnt er að endurbæta
skrána í sama kerfi um langa
framtíð, en stefnt er að því að
endurskoða skrána á tíu ára
fresti.
I öðru bindi ensku útgáfunn-
ar eru leiðbeiningar um notkun.
Þetta eru óþarflega ítarlegar
leiðbeiningar, sem hætt er við
að fáir lesi. Því verður kjarni
þeirra um notkun á sjúkradeild-
um væntanlega þýddur og stað-
færður og látinn fylgja efnisat-
riðaskránni.
Starfrófsröðuð efnisatriða-
skrá er í þriðja hefti ensku út-
gáfunnar. Æskilegt væri að fá
þessa skrá einnig á íslensku, en
ólíklegt er að því geti orðið fyrir
tilsettan tíma.
Prentun ensku útgáfunnar
virðist eiga sér fyrirmynd í upp-
setningu sænsku heilbrigðis-
stjórnarinnar á níundu útgáf-
unni. Fyrsta bindið er prentað
með stóru letri, en ýmsum þykir
þar illa farið með rýmið og bók-
in óþarflega þykk. I íslensku út-
gáfunni er efninu þjappað sam-
an eftir því sem tök eru á. Gert
er ráð fyrir að bækurnar verði
mun minni fyrirferðar en þær
ensku og jafnframt ódýrari
vegna þessa og mun meðfæri-
legri. Vegna þeirra breytinga
sem gerðar eru sameiginlega á
Norðurlöndunum er ætlast til
þess að íslenska útgáfan sé not-
uð. Sjúkrastofnunum og öðrum
þeim sem nota skrána er því
bent á að spara og kaupa ekki
ensku útgáfuna.
Lokaorð
Vönduð vinnubrögð við
skráningu sjúkdóma- og dánar-
meina eru ómetanleg fyrir far-
aldsfræðilegar rannsóknir og
samanburð milli sjúkrastofn-
ana, milli landsvæða og landa
og við samanburð í tíma. Á síð-