Læknablaðið - 15.02.1996, Blaðsíða 33

LÆKNABLAÐIÐ 1996; 82
139
DNA innihald var hægt að meta í um 98%
sýnanna (n=334), þar af voru 114 (34%) með
eðlilegt DNA innihald eða tvílitna (diploid) en
220 (66%) með óeðlilegt DNA innihald eða
mislitna (aneuploid/non-diploid). S-fasa mæl-
ingar var hægt að framkvæma á 329 sýnum
(97%). Fjöldi frumna í S-fasa var marktækt
hærri (p<0,0001) í mislitna æxlum (9,3%) en
tvflitna (2,7%). Miðgildi frumna í S-fasa var
7,0%.
Líkur á sjúkdómslausu lífi í sjö og hálft ár
voru um 15% hærri hjá sjúklingum með tvflitna
en mislitna æxli (p=0,004, 69% á móti 54%).
Hliðstæður samanburður á sjúklingum með
lágt (<7,0%) og hátt (2=7,0%) S-fasa hlutfall
æxlisfrumna sýndi 30% mun á lífslíkum (74% á
móti 44%, p<0,0001).
Stuðst var við fjölþátta reiknilíkan (Cox
proportional hazard model) við mat á horfum
sjúklinganna og gaf S-fasinn tölfræðilega
marktækar upplýsingar um horfur umfram
þættina í TNM stigun (p=0,0002). Um þrefalt
meiri líkur voru á því að sjúkdómurinn tæki sig
upp aftur hjá sjúklingum með há S-fasa æxli
miðað við sjúklinga með lág S-fasa æxli. DNA
innihald hafði ekki marktæka þýðingu nema
S-fasa mælingum væri sleppt úr reiknilíkaninu,
en þá reyndist DNA staða vera á mörkum þess
að vera sjálfstæður áhættuþáttur (p=0,09).
Hjá sjúklingum með eitlaneikvæðan sjúkdóm
reyndist S-fasinn eini þátturinn, sem hafði
marktæka þýðingu við mat á horfum
(p=0,0009).
Niðurstöður þessar sýna að mælingar á
S-fasa hlutfalli æxlisfrumna með flæðigreini
auka nákvæmni við mat á horfum sjúklinga
með brjóstakrabbamein.
Inngangur
Tíðni brjóstakrabbameins hefur farið vax-
andi hér (1) sem í öðrum vestrænum ríkjum (2)
og er nú algengasta krabbamein hjá íslenskum
konurn (3). Nýgengi er um 80 á 100.000 (3) og
um 8% allra kvenna mega búast við sjúkdómn-
um fyrir áttrætt (4). Sjúkdómurinn er algeng-
asta dánarorsök kvenna á aldrinum 35-59 ára
(upplýsingar frá Hagstofu Islands 1993), en í
heildina þriðja algengasta dánarorsökin á eftir
hjarta- og æðasjúkdómum og lungnakrabba-
meini. Brjóstakrabbamein er því eitt alvarleg-
asta heilsuvandamál íslenskra kvenna í dag og
er brýnt að stuðla að framförum til að koma í
veg fyrir sjúkdóminn og bæta meðferð.
Gangur sjúkdómsins er breytilegur. Sumar
konur læknast við einfalda skurðaðgerð þar
sem frumæxlið er fjarlægt, en aðrar með að því
er virðist sambærilegan sjúkdóm (miðað við
TNM stigun) fá síðar staðbundið endurmein
(recidive) eða fjarmeinvörp (5), en þegar fjar-
meinvörp eru til staðar telst sjúkdómurinn
nánast ólæknandi.
Markmiðið með mati á horfum sjúklinga er
að geta greint þá sem muni læknast við skurð-
aðgerð og koma þannig í veg fyrir ofmeðhöndl-
un með lyfja- og/eða geislameðferð. TNM stig-
un er notuð við mat á horfum sjúklinga með
brjóstakrabbamein, en í þeirri stigun vegur
þyngst hvort meinvörp eru í holhandareitlum.
Til einföldunar er sjúklingum oft skipt niður í
tvo hópa, það er með eitlaneikvæðan- eða
eitlajákvæðan sjúkdóm, en sjúkdómurinn tek-
ur sig upp aftur hjá um 25-30% sjúklinga með
eitlaneikvæðan sjúkdóm borið saman við 70-
75% hjá þeim með eitlajákvæðan sjúkdóm (6).
Viðbótarmeðferð eftir skurðaðgerð (adjuvant
therapy) með frumudrepandi lyfjum eða
hormónalyfjum er hefðbundin hjá sjúklingum
með eitlajákvæðan sjúkdóm og aukast lífslíkur
þeirra þá um fimmtung (7). Lífslíkur sjúklinga
án eitlameinvarpa hafa hins vegar verið álitnar
það góðar að viðbótarmeðferð væri óþörf (6).
Á síðustu misserum hefur því verið haldið
fram að nánast allar konur er fá brjóstakrabba-
mein beri að meðhöndla með krabbameins-
og/eða hormónalyfjum í framhaldi skurðað-
gerðar. Heilbrigðisyfirvöld í Bandaríkjunum
hafa til dæmis mælst til þess að konur með
eitlaneikvæðan sjúkdóm fái slíka viðbótarmeð-
ferð (8), en aðrir hafa lagst gegn því og bent á
að þar með væri verið að ofmeðhöndla um
70-75% kvenna sem greinast með eitlanei-
kvæðan sjúkdóm (9,10).
Því hefur verið haldið fram að æxlisfrumur
sérhvers æxlis séu eins og óráðin krossgáta þar
sem frumukjarnarnir innihalda allar þær upp-
lýsingar sem eru nauðsynlegar til að sjá fyrir
líklegan framgang sjúkdómsins (5). Með því að
geta í eyðurnar, til dæmis með rannsóknum á
þáttum eins og hormónaviðtökum, DNA inni-
haldi, S-fasa og æxlislitningum, þá ætti að vera
hægt að sjá fyrir líklegan gang sjúkdómsins
með meiri nákvæmni en þeirri sem fæst með
TNM stigun (5,11). Þannig mætti veita hnit-
miðaðri meðferð í byrjun og koma í veg fyrir
bæði of- og vanmeðhöndlun.
Estrógen viðtakar (ER), prógesterón við-