Læknablaðið - 15.02.1996, Blaðsíða 34

140
LÆKNABLAÐIÐ 1996; 82
takar (PgR), DNA innihald og hlutfall frumna
í S-fasa eru á meðal þeirra líffræðilegu þátta
æxlisfrumna brjóstakrabbameins sem mest eru
rannsakaðir til að kanna horfur sjúklinga (6).
Rannsóknir sýna að estrógen og prógesterón
viðtakar hafa forspárgildi um næmi sjúkdóms-
ins fyrir hormónameðferð (12). Þær veita einn-
ig nokkrar upplýsingar um sjúkdómshorfur, en
þó það takmarkaðar að vafasamt er að þær
komi að notum einar og sér (12). S-fasi mældur
með geislamælingu (radiography) eftir týmídín
merkingu frumna gefur sjálfstæðar upplýsingar
um sjúkdómshorfur (13). Myndgreining
(image cytophotometry) eftir DNA Feulgen
litun gefur upplýsingar um DNA innihald æxla
og hefur verið sýnt fram á að sjúklingar með
brjóstakrabbamein sem hafa eðlilegt DNA
innihald eða tvílitna (diploid) æxli hafa betri
horfur en þeir sem hafa óeðlilegt DNA inni-
hald eða mislitna (aneuploid/non-diploid) æxli
(14). Með flæðigreiningu (flow cytometry) fást
samtímis upplýsingar um DNA stöðu og S-fasa
hlutfall. Margar rannsóknir hafa sýnt að S-fasa
hlutfall æxlisfrumna gefur tölfræðilega mark-
tækar upplýsingar um horfur sjúklinga óháð
öðrum þáttum, þar með talin TNM stigun
(10,15—19), en aðrir hafa þó ekki getað staðfest
þessar niðurstöður (20). Flestar rannsóknir
sýna að DNA innihald æxla gefur sambærileg-
ar en þó minni upplýsingar um horfur og S-fasa
hlutfallið (10,15-19).
Tilgangur rannsóknarinnar var að athuga
hvort DNA innihald og S-fasa hlutfall æxlis-
frumna gefi upplýsingar um horfur umfram
TNM stigun og jafnframt hvort þær auki ná-
kvæmni við mat á horfum sjúklinga með
brjóstakrabbamein.
Efniviður og aðferðir
Rannsóknin nær til kvenna sem greindust
með brjóstakrabbamein á íslandi á árunum
1981-84. Upplýsingar um útbreiðslu sjúkdóms-
ins við greiningu (TNM stigun), meðferð og
afdrif sjúklinga voru fengnar úr sjúkraskrám.
Upplýsingar um hormónaviðtaka (ER og PgR)
fengust hjá frumulíffræðideild Rannsókna-
stofu Háskólans í meinafræði. A Rannsókna-
stofu Háskólans í meinafræði eru varðveitt
paraffín innsteypt vefjasýni frá þeim sjúkling-
um sem gengist hafa undir skurðaðgerð vegna
sjúkdómsins. Mælingar á DNA innihaldi æxl-
anna voru framkvæmdar með flæðigreini (flow
cytometer) sem er sameign Rannsóknastofu
Háskólans í meinafræði og krabbameinslækn-
ingadeildar Landspítalans. Gagnasöfnun var
framkvæmd án vitneskju um niðurstöður flæði-
greiningar og öfugt (tvíblint).
Sjúklingar: Heildarfjöldi sjúklinga með
brjóstakrabbamein á árunum 1981-84 var 367,
en rannsóknin takmarkaðist við þá sjúklinga
sem greindust í lifanda lífi með ífarandi
brjóstakrabbamein. Tuttugu konur voru ekki
teknar með í rannsóknina af eftirfarandi
ástæðum; tíu höfðu forstigsbreytingar án ífar-
andi æxlisvaxtar (carcinoma in-situ), sex
reyndust vera með meinvarp frá áður greindu
brjóstakrabbameini, þrjár höfðu greinst er-
lendis og ein greindist við krufningu. Sjúk-
lingafjöldi í rannsókninni var því 347. Þar af
voru fimm sjúklingar sem höfðu einnig greinst
með annað frumæxli og látist af völdum
krabbameins, án þess að hægt væri að staðfesta
hvort frumæxlið væri dánarorsökin og voru
þeir því útilokaðir frá rannsóknum til að meta
lífslíkur.
Skurðaðgerð á þessu tímabili var oftast fólg-
in í brottnámi brjósts og holhandarstigun
(n=292,84%). Fleygskurður (n=15) eða aðrar
skurðaðgerðir (n=33) voru framkvæmdar mun
sjaldnar (14%). Sjö sjúklingar með sjúkdóm á
háu stigi gengust ekki undir skurðaðgerð
(2%), hjá fjórum þeirra byggðist sjúkdóms-
greining á fínnálarfrumusýni en hjá þremur á
klínískri greiningu. Vefjasýni 340 sjúklinga
lágu því fyrir.
Eftirfarandi krabbameinslyfjameðferð var
gefin eftir skurðaðgerð: Eitt hundrað og sex
konur fengu eingöngu sex daga CMFV lyfja-
meðferð (cýklófosfamíð (C), metótrexati (M),
5-flúoróúrasfl (F) og vinkristín (V)), 77 konur
fengu CMF lyfjameðferð í níu mánuði auk sex
daga lyfjameðferðarinnar, 34 konur fengu
sambærilega CMF meðferð án þess að fá sex
daga lyfjameðferðina. Tamoxifen eftirmeðferð
fengu 123 konur, en hún var venjulega gefin í
eitt ár, ýmist ein og sér eða í tengslum við aðra
meðferð. Eitt hundrað konur fengu geislameð-
ferð og fór meðferðin eftir útbreiðslu frumæxl-
is og eitlameinvarpa og var yfirleitt gefin ásamt
annarri meðferð. Áttatíu og átta konur fengu
enga eftirmeðferð.
TNM stigun var byggð á vefjafræðilegri og
klínískri stigun (21), en vefjafræðileg stigun réð
væri hún til staðar. Minniháttar breyting var
gerð á TNM flokkun, þannig að sjúklingar með
eitlaneikvæðan sjúkdóm og æxlisstærð 20-80