Læknablaðið - 15.02.1996, Blaðsíða 25

LÆKNABLAÐIÐ 1996; 82
133
Table. Clinical usefulness of DNA flow cytometry.
Clinical use
Explanation/example
Diagnosis of malignancy
Prognostic information independent
of stage of disease
Response of tumors to treatment
Confirmation of tumor recurrence
Differential diagnosis of tumors
Diagnosis of aneuploid disease
Aneuploid tumors are usually malignant but benign tumors
are usually diploid
Aneuploid cancers in general have a worse
prognosis than diploid cancers
Response to treatment is often dependent on S-phase fraction
Aneuploid cells (in for example urine) indicate tumor recurrence
A primary tumor and its metastases usually have the same DNA index.
Two different primaries often have different DNA indexes
Partial hydatidiform moles are usually triploid
æxlis, með því að nota saman upplýsingar um
stærð æxlis, prógesterón viðtaka og S-fasa
mælingar (9). í þessum hópi sem í var um það
bil þriðjungur sjúklinga skipti máli að gefa í
upphafi viðbótarmeðferð með krabbameins-
lyfjum. Jafnframt er hægt að komast hjá slíkri
meðferð hjá þeim sjúklingum, sem ekki falla í
þennan áhættuhóp. Lokið er íslenskri rann-
sókn þar sem athugaðar voru 347 konur sem
greindust með brjóstakrabbamein á árunum
1981-1984 (14). í þessari rannsókn gáfu S-fasa
mælingar upplýsingar um horfur umfram þær
upplýsingar sem fást með hefðbundinni stigun
og hjá konum með eitlaneikvæðan sjúkdóm
var mat á S-fasa eini þátturinn sem hafði mark-
tæka þýðingu við mat á horfum. Nýlega var
haldinn fundur sérfræðinga til að athuga stöðu
flæðigreiningar í tengslum við brjóstakrabba-
mein (15). Niðurstaða fundarins var sú að
fylgni er milli DNA innihalds og horfa sjúk-
lingsins en yfirleitt nær DNA innihald þó ekki
að verða sjálfstæður áhættuþáttur þegar notuð
eru fjölþátta reiknilíkön. S-fasa mælingar hafa
aftur á móti sjálfstætt forspárgildi og virðast
þannig skipta meira máli en DNA innihald.
Rétt er þó að benda á að S-fasa mælingar geta
verið tæknilega erfiðari en mat á DNA inni-
haldi. Einnig hefur komið í ljós að mislitna æxli
eða æxli með háan S-fasa eru næmari fyrir
krabbameinslyfjum en þau sem eru tvflitna eða
hafa lágan S-fasa (16).
Þvagblöðrukrabbamein. Greinileg fylgni er
milli DNA innihalds í þvagblöðrukrabbameini
og hættu á ífarandi vexti og myndun mein-
varpa. Æxli sem eru vel þroskuð (gráða I) hafa
yfirleitt eðlilegt DNA innihald, en illa þroskuð
æxli (gráða III) og ífarandi æxli eru yfirleitt
mislitna. Um það bil tveir þriðju meðalvel
þroskaðra æxla (gráða II) eru með eðlilegt
DNA innihald og um það bil þriðjungur mis-
litna (17). Sýnt hefur verið fram á að forstigs-
æxli sem hafa eðlilegt DNA innihald vaxa mjög
sjaldan ífarandi og mynda yfirleitt ekki mein-
vörp. Þannig er fylgni milli DNA innihalds og
sjúkdómsstigs (18) og einnig er fylgni milli
DNA innihalds og S-fasa. Einnig er hægt að
haga eftirliti sjúklinga með þvagblöðrukrabba-
mein á þann hátt að gera flæðigreiningu á
þvagsýnum til að greina endurkomið æxli (19).
Blöðruhálskirtilskrabbamein. Akveðið sam-
hengi er milli stigs krabbameins í blöðruháls-
kirtli og DNA innihalds. Flest æxli á stigi A eru
tvflitna, en flest æxli á stigum C og D eru
mislitna. Æxli á stigi B liggja þarna á milli (20).
Svo virðist sem tvflitna æxli sem greinast á stigi
A myndi sjaldan meinvörp og endurspeglast
þetta í hinni háu tíðni leyndra krabbameina
sem finnast við krufningu (2). I rannsókn þar
sem athugaðir voru sjúklingar, sem höfðu
gengist undir brottnám kirtilsins og höfðu
eitlameinvörp, gaf flæðigreining mikilsverðar
upplýsingar (21). Sjúkdómurinn tók sig upp hjá
75% þeirra sem höfðu mislitna æxli en aðeins
hjá 15% þeirra sem höfðu tvílitna æxli. Enginn
sjúklingur með tvflitna æxli dó á athugunartím-
anum (fimm til 19 ár), en af þeim sem voru með
mislitna æxli dó tæplega helmingurinn. í ný-
legri rannsókn frá sömu stofnun þar sem skoð-
aðir voru sjúklingar sem höfðu farið í skurðað-
gerð og sjúklingarnir flokkaðir í hópa eftir æxl-
isgráðu svo og stigi eða útbreiðslu æxlis var
sýnt fram á að jafnaði tæplega þrisvar sinnum
verri horfur innan hvers flokks fyrir sjúklinga
sem höfðu mislitna æxli en þá sem voru með
tvflitna æxli (22).
Eggjastokkakrabbamein. Sýnt hefur verið
fram á að bæði DNA innihald og S-fasa hlutfall
eru sjálfstæðir áhættuþættir í krabbameini í