Læknablaðið - 15.02.1996, Blaðsíða 46

152
LÆKNABLAÐIÐ 1996; 82
fengið geislajoðmeðferð á 19 ára tímabili,
fékkst mat á meðaltalslækkun á ári, 1,8
(p<0,001, r2 = 0,23). Fyrir Graves sjúklinga
sem ekki höfðu verið meðhöndlaðir var athug-
að með punktritum (scatter plots) hvort sam-
band væri á milli TRAb annars vegar og hins
vegar TSH, kirtilstærðar eða aldurs og reyndist
svo ekki vera. Ekki var marktækur munur á
meðaltölum TRAb gilda milli kynja.
Tg-Ab mælingar voru alltaf jákvæðar væru
TPO-Ab mælingarnar jákvæðar en TPO-Ab
mælingar voru í vissum tilfellum jákvæðar án
þess að Tg-Ab mæling væri það. Hjá Graves
sjúklingum sem ekki höfðu verið meðhöndlað-
ir var athugað á sama hátt og vegna TRAb,
með punktritum, samband milli TPO-Ab ann-
ars vegar og hins vegar TSH, kirtilstærðar eða
aldurs og reyndist samband ekki vera fyrir
hendi. Ekki var marktækur munur á meðaltöl-
um TPO-Ab gilda milli kynja.
Umræða
í þessari rannsókn reyndust 68,1% sjúklinga
með Graves sjúkdóm, sem ekki hafði verið
meðhöndlaður, hafa hækkuð TRAb gildi. Það
er svipað niðurstöðum annars staðar frá en
rannsóknir hafa sýnt tíðni á bilinu 70-100%
(11,12). Mishá tíðni hefur verið skýrð af mis-
munandi skilmerkjum til greiningar Graves
sjúkdóms auk mismikils næmis þeirra prófa
sem notuð hafa verið við mælingarnar (11,13).
Meðal ómeðhöndlaðra Graves sjúklinga var
tíðni jákvæðra TPO-Ab mælinga 50,0% en Tg-
Ab mælingarnar voru jákvæðar í 34,7%. Þetta
er talsvert lægri tíðni en sést hefur í erlendum
rannsóknum en niðurstöður hafa birst þar sem
TPO-Ab mælingar hafa reynst jákvæðar hjá
rúmlega 90% Graves sjúklinga sem ekki hafa
verið meðhöndlaðir (14,15) og Tg-Ab í yfir
80% tilfella (16,17). í tilgreindum rannsóknum
var notast við ELISA mæliaðferð eins og gert
var í okkar rannsókn. Pótt gera verði vissa
fyrirvara um túlkun á samanburði okkar nið-
urstaðna við þessar rannsóknir þar sem í grein-
unum voru mismunandi ítarlegar upplýsingar
um sjúklingahópana, framkvæmd mælinganna
og ákvörðun viðmiðunarmarka, virðist líklegt
að um raunverulegan mun sé að ræða, sérstak-
lega með tilliti til niðurstaðna eldri rannsókna
sem hafa sýnt lægri tíðni TPO-Ab og Tg-Ab í
íslendingum miðað við samanburðarhópa frá
öðrum löndum. í skosk-íslenskum athugunum
frá áttunda áratugnum var tíðni jákvæðra
TPO-Ab og Tg-Ab mælinga hærri meðal Skota
en íslendinga, bæði hjá Graves sjúklingum sem
skjaldkirtill hafði verið tekinn úr að hluta og
eins meðal heilbrigðra einstaklinga (18,19).
Eins var tíðni jákvæðra mælinga á TPO- Ab og
Tg-Ab lægri í hópi heilbrigðra eldri íslendinga
en í sambærilegum hópi Dana samkvæmt ný-
legri rannsókn (20). Pess má ennfremur geta
að höfundar þessarar greinar hafa í undirbún-
ingi athugun þar sem sýni úr Graves sjúkling-
um, íslenskum og erlendum sem ekki hafa
verið meðhöndlaðir, verða mæld á einum stað
með sömu aðferð til að fá beinan samanburð á
tíðni jákvæðra mótefna í þessum sjúklinga-
hópi.
Niðurstöður rannsókna hafa bent til þess að
einhverju af áhrifum joðs á skjaldkirtil sé miðl-
að í gegnum ónæmiskerfið (6). Aukin tilhneig-
ing til myndunar skjaldkirtilsmótefna og sjálfs-
ofnæmissjúkdóma í skjaldkirtli hafa sést á þeim
svæðum þar sem fæði hefur verið joðbætt
vegna joðskorts (6). Reynt hefur verið að
skýra þessi áhrif joðs með almennum örvandi
áhrifum á ónæmiskerfið en einnig með aukinni
joðun þýróglóbúlíns sem breytir byggingu
(configuration) prótínsins og gerir það meira
ónæmisvekjandi (6). Lág tíðni TPO-Ab og Tg-
Ab hér, þrátt fyrir ríkulega joðinntöku Islend-
inga, gæti skýrst af stöðugu joðríku umhverfi í
kirtlinum alveg frá fósturskeiði þannig að ekki
verður breyting á joðmagni í kirtlinum síðar á
ævinni með ofangreindum afleiðingum. Bent
hefur verið á mikilvægi umhverfisþátta á fóst-
urskeiði og fyrstu æviárum fyrir líkur á sjálfsof-
næmissjúkdómum í skjaldkirtli síðar á ævinni
(21). Joðskortur hefur einnig verið tengdur
sjálfsofnæmissjúkdómum í skjaldkirtli (22).
Munur á tíðni jákvæðra mótefnamælinga hjá
Graves sjúklingum sem ekki hafa verið með-
höndlaðir og viðmiðunarhópi heilbrigðra var
marktækur hvað varðar öll þrjú mótefnin.
Mælingarnar geta því verið gagnlegar til grein-
ingar Graves sjúkdóms og myndu TRAb mæl-
ingarnar nýtast best í því skyni. Að því gefnu
að tíðni jákvæðra TPO-Ab og Tg-Ab mælinga
hjá Graves sjúklingum sem ekki hafa verið
meðhöndlaðir sé minni hér en annars staðar
minnkar gagnsemi þessara mælinga til grein-
ingar sjúkdómsins að sama skapi.
TRAb gildi lækkuðu marktækt eftir því sem
lengra leið frá geislajoðmeðferð. Einnig voru
TPO-Ab og Tg-Ab sjaldnar jákvæð meðal
sjúklinga sem fengu geislajoðmeðferð en með-