Læknablaðið - 15.02.1996, Síða 50

156
LÆKNABLAÐIÐ 1996; 82
■ Road traflic accidcnts
80 81 82 83 84 85 86 87 88 89
Year
Fig. 1. Traumatic rupture of the thoracic aorta 1980-1989.
Number of cases each year. The total nuinber is 57.
No.
20
18
16
14
12
10
8
6
4
2
0
0-10 11-20 21-30 31-40 41-50 >50
Age
Fig. 2. Traumatic rupture ofthe thoracic aorta 1980-1989. Age
and sex distribution. The total number of cases is 57.
Table 1. Traumatic rupture of the thoracic aorta 1980-89.
Cause of injury. N=57
Road traffic accidents 44 (77%)
Automobile (driver, passenger) 35
Motorcycle (driver) 3
Pedestrian 6
Other accidents 13 (13%)
Fall from height 5
Airplane crash 6
Other 2
Total 57
sem fyrir komu, heldur var hver einstaklingur
metinn með tilliti til þess hvort fræðilegur
möguleiki hefði verið á að bjarga honum. Hver
einasta krufningarskýrsla var vandlega yfirfar-
in í þessu skyni. Við matið var stuðst við heild-
aráverkastig (injury severity score), sem reikn-
að var út fyrir hvern einstakling, en nálgist það
60 eru engar líkur á bata (8). Heildaráverka-
stigið er þó gallað að því leyti að einungis
versta áverkanum á hverju svæði (höfuð og
háls, andlit, brjóstkassi og brjósthol, kviðar-
holslíffæri, grindarholslíffæri, útlimir og mjað-
magrind) eru gefin stig. Hafi sjúklingurinn til
dæmis ósæðarrof og ekki aðra áverka í brjóst-
holi fær hann 25 í skor fyrir þann áverka en sé
hann jafnframt með áverka á hjarta eða stóra
berkju rifna hinum megin í brjóstholinu fær
hann sama skor, þó að möguleikinn á að kom-
ast lifandi á spítala, hvað þá í gegnum aðgerð,
sé miklu minni (1). Auk útreiknings á heild-
aráverkastigi má segja að höfundar hafi stuðst
við læknisfræðikunnáttu sína og reynt jafn-
framt að nota almenna skynsemi við matið.
Niðurstöður
Tíðni ósæðarrofs reyndist vera um sex tilfelli
á ári eða um 2,3 á hverja 100.000 íbúa ef reikn-
að er með að réttarkrufning hafi farið fram á
Rannsóknastofu Háskólans í meinafræði í nær
öllum tilfellum (mynd 1) en talið er að svo hafi
verið á þessum árum. Áttatíu og fjórir af
hundraði voru karlmenn, flestir á aldrinum 16-
30 ára (mynd 2). Umferðarslys voru orsökin í
44 tilvikum (77%) en önnur slys, þar með talin
flugslys, voru 13 (23%) (tafla I).
Oftast var fórnarlambið ökumaður eða far-
þegi í framsæti (tafla I). Umferðarslysin voru
algengust á sumar- og haustmánuðum og í síð-
ari hluta vikunnar (myndir 3 og 4). Nær þriðj-
ungur ökumanna var ölvaður (tafla II). Ósæð-
arrifan var langoftast efst á fallhluta (43 sjúk-
lingar) en næst algengust var rifa á rishluta.
Nokkrir höfðu fleiri en eina rifu (tafla III).
Af 57 sjúklingum létust 39 (68,4%) á slys-
stað en 15 til viðbótar (26,3%) voru úrskurðað-
ir látnir við komu á sjúkrahús. Aðeins þrír
(5,3%) komust lifandi á Borgarspítalann og
voru lagðir þar inn.
Látnir á slysstað: Skýrslur þeirra 39 sem lét-
ust á slysstað voru yfirfarnar með tilliti til
heildaráverkastigs og reynt að meta hvort ein-
hverjir möguleikar hefðu verið á að bjarga
þeim. Niðurstaðan var sú að 36 þeirra voru svo
□ Feniales
■ Males
N