Læknablaðið - 15.04.1997, Blaðsíða 15

LÆKNABLAÐIÐ 1997; 83
209
sem eru ónæmir fyrir penicillínsamböndum,
glýkópeptíðum eða með háskammta amínó-
glýkósíð ónæmi, glata um leið samvirkni með
viðkomandi lyfi (9). Fjölónæmir enterókokkar
eru sem betur fer ekki vandamál hérlendis.
Nýlega fannst hér vankómýcín ónæmur stofn,
og líður væntanlega ekki á löngu áður en þeir
ná hér fótfestu. Vankómýcín ónæmi er flokkað
í þrjár gerðir: Van A, Van B og Van C eftir því
hvernig ónæmi gegn vankómýcíni og teicó-
planíni er háttað og hvort ónæmið er innleið-
anlegt eða ávallt til staðar (8). Stofnar af Van
A gerð hafa ónæmi gegn háum skömmtum af
bæði vankómýcíni og teicóplaníni, en erfða-
efnið sem segir fyrir um það er á plasmíði og
gæti því fræðilega séð borist í aðrar tegundir
Gram jákvæðra baktería svo sem Staphylo-
coccus aureus (3,13,14). Stofnar af Van B gerð
hafa háskammta vankómýcín ónæmi en næmi
fyrir teicóplaníni og Van C lágskammta van-
kómýcín ónæmi og næmi fyrir teicóplaníni.
Stofninn sem fannst á íslandi er talinn vera af
Van B gerð.
Erfitt er að sporna við fjölgun ónæmra ent-
erókokka þar sem sýklalyfjanotkun er mikil.
Mikil notkun breiðrófs sýklalyfja og aukning á
notkun vankómýcíns eru talin eiga stærstan
þátt í hraðri aukningu ónæmis í Bandaríkjun-
um (16,17). Það er því mikilvægt að takmarka
sýklalyfjanotkun, og vankómýcín ætti aðeins
að nota við tilfelli þar sem önnur úrræði eru
ekki fyrir hendi (17). Einnig þarf að draga úr
notkun á breiðrófssýklalyfjum, einkum kefaló-
spórínum (21,22,26,27). Ef ekkert er að gert
mun dauðsföllum í kjölfar sýkinga af völdum
enterókokka ónæmum fyrir öllum sýklalyfjum
fjölga. I nýlegum leiðara, sem fjallar um horfur
á því að sýklalyf komi ekki að notum við með-
ferð sýkinga, er sagt frá 47 ára konu sem var á
reglulegri blóðskilun (haemodialysis) og fékk
blóðsýkingu af völdum fjölónæmra enteró-
kokka (28). Hún var sett á amíkacín og ímipen-
em en batnaði ekki. Úr blóðræktun ræktaðist
E. faecium ónæmur fyrir öllum 30 sýklalyfjun-
um sem athuguð voru nema teicóplanín. Það
var ekki hægt að gefa vegna ofnæmis sjúklings-
ins og hún lést því í kjölfar sýkingarinnar. Von-
andi þurfum við ekki að horfa upp á slík tilfelli
á íslandi í framtíðinni.
Ljóst er að lausnir á þessum vanda felast
ekki í nýjum töfrasýklalyfjum, heldur verður
að takmarka óskynsamlega notkun sýklalyfja
og bæta sýkingavarnir.
Þakkarorð
Sérstakar þakkir til Ingu Teitsdóttur og Sig-
ríðar Antonsdóttur sýkingavarnahjúkrunar-
fræðinga, starfsfólks viðkomandi sjúkradeilda
og meinatækna á sýklafræðideild Landspítal-
ans.
HEIMILDIR
1. Moellering Jr RC. Enterococcus species, Streptococcus
bovls and Leuconostoc species In; Mandell GL_ Ben_
nett JE, Dolin R, eds. Principles and Practice of In-
fectious Diseases. 4th ed. New York: Churchill Living-
stone, 1995: 1826-35.
2. Jordens JZ, Bates J, Griffiths DT. Faecal carriage and
nosocomial spread of vancomycin resistant Enterococ-
cus faecium. J Antimicrob Chemother 1994; 34: 515-28.
3. Moellering Jr RC. Emergence of Enterococcus as a sig
nificant pathogen. Clin Infect Dis 1992; 14 : 1173-8.
4. Emori TG, Gaynes RP. An overview of nosocomial
infections, including the role of the microbiology lab-
oratory. Clin Microbiol Rev 1993; 6: 428-42.
5. Williamson R, LeBouguénec C, Gutmann L, Horaud T.
One or two low affinity penicillin binding proteins may
be responsible for the range of susceptibility of Entero-
coccus faecium to benzylpenicillin. J Gen Microbiol
1985; 131: 1933^40.
6. Cercenado E, Garcia-Leoni ME, Rodeno P, Rodríguez-
Créixemes M. Ampicillin resistant enterococci. J Clin
Microbiol 1990; 28: 829.
7. Watanakunakorn C. Enterococci from blood cultures
1980-1989, susceptibility to ampicillin, peniciilin and
vancomycin. J Antimicrob Chemother 1990; 26: 602-4.
8. Gray JW, Pedler SJ. Antibiotic resistant enterococci
(review). J Hosp Infect 1992; 21: 1-14.
9. Chen HY. Resistance of enterococci to antibiotic combi-
nations. J Antimicrob Chemother 1986; 18: 1-8.
10. Patterson JE, Zervos MJ. High level gentamicin resist-
ance in Enterococcus: microbiology, genetic basis and
epidemiology. Rev Infect Dis 1990; 12: 644-52.
11. Lin RVTP, Tan AL. Enterococcus faecium with high
level resistance to gentamicin. Lancet 1991; 338: 260-1.
12. Leclercq R, Derlot E, Duval J, Courvalin P. Plasmid-
mediated resistance to vancomycin and teicoplanin in
Enterococcus faecium. New Engl J Med 1988; 319: 157-
61.
13. Shlaes DM, Bouvet A, Devine C, Shlaes JH, Al-Obeid
S, Williamson R. Inducable, transferable resistance to
vancomycin in Enterococcus faecalis A256. Antimicrob
Ag Chemother 1989; 33: 198-203.
14. Neu HC. The crisis in antibiotic resistance. Nature 1992;
257:1064-72.
15. Centers for Disease Control and Prevention. Nosoco-
mial enterococci resistant to vancomycin - United
States, 1989-1993. MMWR 1993; 42: 597-9.
16. Centers for Disease Control and Prevention. Preventing
the spread of vancomycin resistance - Report from the
Hospital Infection Control Practices Advisory Commit-
tee. 59 Fed Reg 25, 1994: 757.
17. Hospital Infection Control Practices Advisory Commit-
tee. Recommendations for preventing the spread of van-
comycin resistance. Infect Control Hosp Epidemiol
1995; 16: 105-13.
18. Woods GL, Washington JA. Antibacteria! susceptibility
tests: dilution and disk diffusion methods. In: Murray
PR, Baron EJ, Pfaller MA, Tenover FC, Yolken RH,
eds. Manual of Clinical Microbiology. 6th ed. Washing-
ton: ASM Press, 1995: 1327-41.