Læknablaðið - 15.12.1997, Síða 48

832
LÆKNABLAÐIÐ 1997: 83
sumir álíti tíðnina enn hærri eða allt að 20
milljónir nýsmitaðra (3). Sýkingar kenndar við
gamla heiminn eru að öllu jöfnu auðveldari
viðureignar, bæði læknast þær oft af sjálfu sér
og svara betur meðferð.
L. major, L. tropica, L. aethiopica og L.
infantum valda leishmanssótt gamla heimsins
(4). Þessir stofnar valda sárum í húð sem oftast
gróa án meðferðar á innan við einu ári, en geta
tekið lengri tíma, eða allt að þrjú ár. Þessi
tegund leishmanssóttar dregur fólk sjaldan til
dauða og veldur yfirleitt ekki miklum veikind-
um.
Að minnsta kosti átta tegundir Leishmania
valda leishmanssótt nýja heimsins. Algengast-
ar eru L. braziliensis og L. mexicana.
L. mexicana veldur sárum sem gróa oftast af
sjálfu sér á nokkrum mánuðum, en geta þó
staðið í allt að 20 ár.
L. braziliensis myndar mörg sár með bólgu
og jafnvel sýkingu út í eitla. Stöku sinnum fer
sníkjudýrið í slímhúðir neflrols og veldur þar
sáramyndun með eyðileggingu vefja sem getur
leitt til dauða. Sýking L. braziliensis sem bund-
in er við húð grær án meðferðar, en það getur
tekið langan tíma.
L. panamensis veldur einu eða fáum grunn-
um sárum, stundum með útbreiðslu til eitla.
Meðgöngutími leishmanssóttar í húð er oftast
tvær til fjórar vikur, en getur verið frá nokkr-
um dögum í allt að þrjú ár eða lengur (5).
Sjúkratilfelli
Islensk kona leitaði sér lækninga á Islandi
vegna rauðs þykkildis á hálsi. Húðsvæðið hafði
í byrjun verið deigkennt og minnt á skordýra-
bit. Síðan myndaðist sár sem stækkaði. Sjúk-
lingur hafði dvalist í sex vikur í Panama og
húðbreytingin kom fram hálfum mánuði eftir
heimkomuna. Um það leyti fann sjúklingur
fyrir stækkuðum eitlum á hálsi.
Meðan á dvölinni stóð hafði sjúklingurinn
farið í ferð upp á hálendi Panama með hópi
fólks. Einn af ferðafélögunum greindist með
leishmanssótt skömmu áður en sárin á hálsi
þess sjúklings sem hér er greint frá mynduðust.
Við skoðun um þremur mánuðum eftir kom-
una frá Panama var sár á hálsi sjúklings sem
mældist 15x7 mm. Það var staðsett yfir hóstar-
bláæð (vena jugularis). Væg þykknun var í
kanti sársins (mynd 1). Ekki voru merki um
eitlabólgu og sjúklingur var að öðru leyti án
einkenna.
Fig. 1. Theskin lesion on thepatient’s neck. Itmeasured 7x15
mm.
Fig. 2. A skin biopsy shows a dense infiltration ofinflamma-
tory cells. The Leishmania amastigote form is present in the
cytoplasm ofsome ofthe macrophages. The protozoa is about
3 \im, slightly elongated and is characterized by a dark nucleus
that can clearly be seen. Another characteristic is a kinetoplast
that is most often difficult to detect in biopsies (Giemsa stain).
Vefjasýni var tekið sem staðfesti grun um
leishmanssótt. Sýnið var frá jaðri sársins. í
leðri var þétt íferð bólgufrumna og bar mest á
átfrumum, plasmafrumum og eitilfrumum. I
mörgum átfrumum mátti greina hnattlaga
form Leishmania (mynd 2). Hjartalínurit var
eðlilegt.
Meðferð var fyrst hafin með klótrimazól
kremi tvisvar á dag en þrernur vikum síðar var
sárið að mestu óbreytt. Því var hafin meðferð
með natríum stíbóglúkónati, 850 mg gefin í
vöðva daglega í 20 daga. Meðferðin þoldist vel
og var sárið gróið í lok meðferðar. Við skoðun
urn hálfu ári eftir að meðferð hófst voru ekki
merki um að sýkingin hefði tekið sig upp á ný.
Síðar kom í ljós að fleiri ferðafélagar sjúk-