Læknablaðið - 15.12.1997, Blaðsíða 47

LÆKNABLAÐIÐ 1997; 83
831
Leishmanssótt í húð
Sjúkratilfelli
Steingrímur Davíðsson1’, Jón Hjaltalín Ólafsson1’, Sverrir Harðarson2*
Davíðsson S, Ólafsson JH, Harðarson S
Cutaneous leishmaniasis. A ease report
Læknablaðið 1997; 83: 831-3
Cutaneous leishmaniasis is a common infection in
South America and the Middle East. A 20 year
lcelander vvas infecled vvith leishmaniasis vvhile trav-
elling in South America. Treatment with the anti-
monial sodium stibogluconate was successful. With
increased travelling to tropical and subtropical
countries a rising incidence of tropical infectious
diseases can be expected in Iceland.
Keywords: tropical diseases, skirt infections, cutaneous
leishmaniasis.
Ágrip
Leishmanssótt (leishmaniasis) í húð er al-
geng sýking víða um heim sérstaklega í Suður-
Ameríku og Mið-Austurlöndum. Hér er lýst
sjúkratilfelli þar sem tvítugur íslendingur smit-
aðist af leishmanssótt á ferðalagi í Suður-Am-
eríku. Meðferð nteð kvikasilfurslyfinu natríum
stíbóglúkónat var árangursrík. Með auknunt
ferðalögum íslendinga til heitari landa má
búast við aukinni tíðni ýmissa smitsjúkdóma
sem algengir eru þar.
Frá 1|göngudeild húð- og kynsjúkdóma og 2)Rannsóknastofu
Háskóla íslands í meinafræði, Landspítalanum. Fyrirspurn-
ir, bréfaskipti: Steingrímur Davíðsson, göngudeild húð- og
kynsjúkdóma, Þverholti 18,105 Reykjavík.
Lykilorð: hitabeltissjúkdómar, húðsýkingar, leishmanssótt.
Inngangur
Leishmanssótt (leishmaniasis) er sýking af
völdum frumdýra af ættkvísl Leishmania. Ætt-
kvíslin er af ættbálki Kinetoplastida af ætt
Trypanosomatidae. Um er að ræða sníkjudýr
sem lifir í frumum manna og dýra (intracellular
parasite). Að minnsta kosti 15 tegundir þeirra
sýkja menn. Sýkingar eru oftast bundnar við
húð (cutaneous leishmaniasis) en geta einnig
lagst á slímhúðir (mucocutaneous leishmanias-
is) og innri líffæri (visceral leishmaniasis). Þær
tegundir sem valda innyflasýkingum geta líka
sýkt húð. Smitið berst með sandflugum (Phle-
botomus spp og Lutzomyia spp) sem lifa í heitu
og tempruðu loftslagi og nærast á blóði manna
og annarra spendýra. I flugunni hefur Leish-
mania sérstakt form, promastigote, sem er
svipulaga. Fjölgun verður í meltingarvegi flug-
unnar og síðan berst frunidýrið til gaddsins
(proboscis) við munn hennar. Menn sýkjast við
bit þessara flugna gegnum húð. Þegar Leish-
mania berst í spendýr verður hún hnattlaga og
kallast þá amastigote. Það form lifir og fjölgar
sér í átfrumum (macrophage). Tegundir
Leishmania dreifast mismikið um líkamann.
Leishmania sýkir spendýr og helstu upp-
sprettur sýkinga eru hundar, nagdýr og menn.
Kvendýr sandflugna verða smitberar við að
nærast á blóði sýktra dýra. Tegundum leish-
manssóttar er gjarnan skipt í „gamla heims" og
„nýja heims" afbrigði til hagræðingar. Gamli
heimurinn á við svæðið í kringum Miðjarðar-
hafið, hluta Asíu og Afríku og nýi heimurinn
Mið- og Suður-Ameríku.
Talið er að árlega smitist 400.000-600.000
manns í heiminum af leishmanssótt (1,2) þó