Læknablaðið - 15.12.1997, Síða 6

794
LÆKNABLAÐIÐ 1997; 83: 794-7
Ritstjómargrein
Kólesteról, kransæðasjúkdómar
og statínlyf
Fjölmargar rannsóknir frá síðustu áratugum
hafa sterklega bent til að hátt kólesteról í
blóði, sérstaklega LDL-kólesteról, stuðli að
æðakölkun og þar með kransæðasjúkdómum.
Þessar rannsóknir hafa verið margs konar, á
sviði meinafræði, með dýratilraunum, faralds-
fræðilegar rannsóknir um allan heim, fram-
skyggnar hóprannsóknir, þar með talið Hjarta-
verndarrannsóknin og fjölskyldurannsóknir,
svo fátt eitt sé nefnt. Lokasönnunina vantaði
þó lengi vel, það er að unnt sé að draga úr
áhættunni á kransæðasjúkdómum með því að
lækka LDL-kólesteról í blóði. Með tilkomu
statínlyfja (HMG-CoA-redúktasa blokkarar)
gafst fyrst gott tækifæri til að sanna kólester-
ólkenninguna þar sem þessi lyf lækka kólester-
ól mun meira (25^40%) en áður var unnt.
Fyrstu rannsóknir á notagildi þessara lyfja
studdust við kransæðamyndatökur og mæling-
ar á æðavídd. Þær rannsóknir bentu til að þessi
lyf gætu hamlað framvindu sjúkdómsins og
jafnvel snúið þróuninni við að einhverju leyti.
En vissulega var keppikeflið að fá bitastæðari
endapunkta til að byggja á en kransæðamynda-
tökur.
Á síðustu þremur árum hafa birst niðurstöð-
ur að minnsta kosti þriggja stórra hóprann-
sókna sem ótvírætt sanna virkni slfkra lyfja til
að draga úr áhættu á kransæðasjúkdómum
með því að lækka LDL-kólesteról í blóði. Til
viðbótar þessum rannsóknum voru kynntar
tvær hóprannsóknir á þingi bandarískra hjarta-
LDL= low density lipoprotein (lágþéttni lípóprótin)
HDL= high density lipoprotein (háþéttni lípóprótín)
lækna nú nýverið með mjög hliðstæðum ár-
angri. Sir Michael Oliver, vel þekktur breskur
efasemdarlæknir, skrifaði nýlega grein (1) þar
sem hann telur orsakasamband milli kólester-
óls og kransæðasjúkdóma sannað og vísaði í
orð Maynard Keynes:
When the facts change, I change my mind.
What do you do?
Scandinavian Simvastatin Survival
Study (4S)
í þessari samnorrænu rannsókn, 4S rann-
sókninni (2), sem náði meðal annars til íslands
var markmiðið að bera saman afdrif (öll dauðs-
föll og kransæðatilfelli) hóps kransæðasjúk-
linga (alls 4444 á aldrinum 35-70 ára, 20%
konur) sem fengið höfðu lyf (simvastatín,
Zocor®) eða lyfleysu í tvíblindri og slembaðri
rannsókn sem stóð yfir í 5,6 ár. Heildarkólest-
erólgildi var að meðaltali um 25% lægra og
LDL-kólesterólið um 35% lægra í simvasta-
tínhópnum en í lyfleysuhópnum. Við lok rann-
sóknarinnar voru kransæðatilfellin 42% færri í
simvastatínhópnum og vegna þess voru dauðs-
föllin nær þriðjungi færri í þeint hópi en í lyf-
leysuhópnum p=0,003. Þetta var í fyrsta sinn
sem sýnt var fram á að með því að lækka kól-
esteról í blóði væri unnt að koma í veg fyrir
dauðsföll, að minnsta kosti meðal sjúklinga
sem þegar höfðu einkenni kransæðasjúkdóms
(hjartaöng eða kransæðastíflu) og höfðu haft
kólesterólgildi á bilinu 5,5-8,0 mmól/L. Vissu-
lega er þessi meðferð engin allsherjarlausn en
kransæðatilfellunum fækkaði úr 26% í 18% á
þessum fimm árum og það er árangur sem er
áreiðanlega kostnaðarins virði.