Læknablaðið - 15.05.1998, Blaðsíða 72

430
LÆKNABLAÐIÐ 1998; 84
Dreifibréf landlæknisembættisins nr. 2/1998
Smitandi heilahimnubólga
Læknar barnadeildar Land-
spítalans hafa vakið athygli á því
að talsvert hafi borið á heila-
himnubólgu af völdum baktería
það sem af er þessu ári. Greinst
hafa samtals sjö slík tilfellli, þar
af fjögur af völdum men-
ingókokka af gerð C og eitt af
Hemophilus influenzae af gerð F
(sjúkdómur af völdum II. influ-
enzae af gerð b hefur ekki
greinst á undanförnum árum sem
skýra má með árangursríkri
bólusetningu gegn honum). Ekki
tókst að greina orsök í hinum til-
fellunum. Einn sjúklinganna
lést. Á þessu stigi málsins er
ekki um farsótt að ræða en fjöldi
tilfellanna undirstrikar þó að á
Islandi er og hefur verið há-
staðsótt (hyperendemia) af völd-
um meningókokka.
Því er nauðsynlegt að brýna
fyrir læknum og hjúkrunarfræð-
ingum að halda vöku sinni fyrir
heilahimnubólgu af völdum
baktería. Minnt er á eftirfarandi:
Ungabörn veikjast oft með
ósértækum einkennum eins og
minnkaðri meðvitund, ertingu,
höfnun á fæðu, ógleði eða niður-
gangi og hita. Sértæk einkenni
eru hnakkastífleiki eða bungun á
fontanellu ef hún er opin og
punktblæðingar eða marblettir
sem lýsast ekki ef beitt er þrýst-
ingi á þær. Síðkomin einkenni
eru hátóna skrækir, meðvitund-
arleysi, höfuð fett aftur, lost og
útbreiddir marblettir og blæðing-
ar í húð.
Ósértæk einkenni eldri barna
eru ógleði, hiti, bak- og liðverkir
og höfuðverkur. Sértæk einkenni
eru hnakkastífleiki, ljósfælni,
ruglástand og punktblæðingar
eða marblettir. Síðkomin ein-
kenni eru meðvitundarleysi, lost
og útbreiddar blæðingar í húð.
Lögð er áhersla á að heila-
himnubólga eða blóðsýklun
skuli alltaf vera mismunagrein-
ing hjá barni með óútskýrðan
hita og áberandi veikindi.
Hnakkastífleiki er ekki alltaf til
staðar og er því mikilvægt að líta
eftir húðblæðingum eða mar-
blettum. Ef saman fer hiti og
húðblæðingar þarf sjúklingur að
komast á spítala án tafar. Ef ein-
hver töf er á því að sjúklingur
komist á spítala þarf að hefja
meðferð með sýklalyfi (ceftríax-
ón) strax.
Fyrirbyggjandi meðferð
Ef um meningókokkasjúkdóm
er að ræða er mælt með fyrir-
byggjandi meðferð til handa
þeim sem hafa búið á sama
heimili dagana fyrir veikindi
sjúklingsins eða hafa umgengist
sjúkling náið síðustu 10 dagana
fyrir veikindin. Það skal sérstak-
lega tekið fram að starfsfólk
sjúkrahúsa sem sinnir sjúkling-
um með meningókokkasjúkdóm
er ekki talið í sérstakri áhættu
nema að það hafi beitt munn-
við-munn aðferð eða hafi orðið
fyrir greinilegum úða frá vitum
sjúklings.
Lyf sem notuð eru í forvarnar-
skyni fyrir börn eru rífampicín
lOmg/kg/dag, gefið í tveimur
jöfnum skömmtum um munn í
tvo daga, þó mest 600mg x2 eða
ceftríaxón 125mg í vöðva xl og
fyrir fullorðna rífampicín 600mg
um munn x2 í tvo daga eða cí-
prófloxacín 500mg um munn xl
eða ceftríaxón 250mg í vöðva x 1
(ceftríaxón er eina lyfið sem er
ráðlagt fyrir ófrískar konur). Til
er bóluefni sem er virkt gegn
meningókokkum af gerð A, C, Y
og W135. Þau valda mótefna-
myndun á 10-14 dögum eftir
bólusetningu hjá öllum eldri en
tveggja ára. Þessi mótefni eru
talin endast í þrjú til fimm ár. Ef
sjúklingur veikist af men-
ingókokkum af gerð A eða C er
rétt að gefa öllum þeim, sem
ástæða er til að meðhöndla með
sýklalyfi, bóluefnið. Ákvörðun
um fjöldabólusetningu er tekin í
samráði við sóttvarnalækni.
Nánari upplýsingar um fyrir-
byggjandi meðferð gegn men-
ingókokkasjúkdómi er að finna á
vefsíðu sýkladeildar Landspítal-
ans:
http://www.rsp.is/syklafr/
handbok/mkokkar.htm
Gert í samráði við lækna
barnadeildar og sýkladeildar
Landspítalans.
Sóttvarnalæknir