Læknablaðið - 15.05.1998, Blaðsíða 77

LÆKNABLAÐIÐ 1998; 84
435
Breytingar á áhersluþáttum í
ungbarnavernd
Landlæknir hefur gefið út þau
tilmæli að breytingar verði á
ungbarnaverndinni frá ársbyrjun
1998 í samræmi við ábendingar í
handbók um Ungbarnavernd
sem kom út á vegum landlæknis-
embættisins árið 1996.
Höfundar handbókarinnar
Ungbarnavernd eru Gestur Páls-
son barnalæknir við Barnaspítala
Hringsins, Landspítalanum, Jó-
hann Ag. Sigurðsson prófessor í
heimilislæknisfræði við lækna-
deild Háskóla Islands og Hjördís
Guðbjörnsdóttir hjúkrunarfram-
kvæmdastjóri við barnadeild
Heilsuverndarstöðvar Reykja-
víkur.
Fyrri leiðbeiningar um heilsu-
gæslu barna á vegum landlækn-
isembættisins voru frá 1984. Til-
gangurinn með að setja þær fram
á sínum tíma var að auka gæði
ungbarnaverndar og samræma
ákveðin atriði fyrir landið allt,
það er að koma á ákveðnu skipu-
lagi hvað ungbarnaverndina
varðar. Þar var meðal annars lagt
til að tekin yrði upp sérstök
heilsugæsluskrá sem íslensk
heilbrigðisyfirvöld gáfu út og
dreifðu. I skrána var safnað
gagnlegum upplýsingum um
heilsu barnsins og þroska,
ónæmisaðgerðir og fleira.
Einnig var lagt til að tekin yrði
upp notkun vaxtarlínurita í ung-
barnavernd á íslandi og notuð
sænsk línurit fyrir aldurinn núll
til átta ára þar til niðurstöðurann-
sóknar á vexti íslenskra barna
lægju fyrir. Lagt var til að
þroskamat yrði gert að minnsta
kosti við sex, 10 og 18 mánaða
aldur svo og við fjögurra ára ald-
ur. Tegundir og fjöldi ónæmisað-
gerða var tíundaður og lagt til að
börn fengju mislingabólusetn-
ingu 18 mánaða. Sérstakur kafli
var um notkun heilsugæsluskrár-
innar og mat á vexti barnsins. Þá
var og kafli um líkamsskoðun og
annar um mat á andlegum og lik-
amlegum þroska á mismunandi
aldri, tillögur um hvemig eftirliti
skyldi háttað og einnig stuttur
kalli um mataræði ungbarna.
Miklar breytingar hafa átt sér
stað frá því fyrri leiðbeiningarn-
ar litu dagsins ljós og endurskoð-
un var því orðin tímabær. I nýju
útgáfunni hefur aukin áhersla
verið lögð á ýmsa aðra þætti en
líkamsskoðun barnsins svo sem
að læknar og hjúkrunarfræðingar
notfæri sér heilsuvernd af þessu
tagi til að efla tengslin við fjöl-
skyldu bamsins og veita ungum
og óreyndum foreldrum stuðning
í uppeldishlutverkinu. Við vitj-
anir í heimahús og reglubundnar
skoðanir á heilsugæslustöð gefst
gullið tækifæri til að koma ýms-
um upplýsingum og ábendingum
á framfæri, til dæmis varðandi
slysavarnir, tannvernd og heil-
brigt líferni fjölskyldunnar.
Tilgangur nýju leiðbeining-
anna er meðal annars að:
- Lýsa kröfum um ákveðin
lágmarksgæði í ungbarnavernd
hér á landi. Þær eru hugsaðar
sem rammi með lágmarksstuðli,
með vandamál barnsins í
brennidepli.
- Vera marklýsing fagaðila um
innihald ungbarnaverndar.
- Samræma sjónarmið ýmissa
fagaðila um heilsuvemd barna.
- Koma að gagni við grunn-,
framhalds- og símenntun heil-
brigðisstétta.
Leitast er við að hafa nýju
leiðbeiningarnar sem fjölbreyti-
legastar, þannig að þær nái einn-
ig til einfaldra atriða. Reynt er að
leggja áherslu á stuttar ábending-
ar um hagnýt atriði sem hægt er
að fletta upp og þær byggja
fremur á reynslu en vísindum.
Meginbreytingarnar eru að
tveggja og hálfs árs skoðunin er
flutt aftur um eitt ár, það er til
þriggja og hálfs árs aldurs og að
fjögurra ára skoðun og skoðun
við upphaf skólagöngu hafa ver-
ið felldar saman í eina skoðun
við fimm ára aldur.
Bætt hefur verið í heilsu-
gæsluskrána vaxtarritum til 18
ára aldurs.
Alls eru grunnskoðanir barna
13 talsins til fimm ára aldurs, þar
af sjö læknisskoðanir.
I kaflanum um skoðun barna á
mismunandi aldri hefur til sam-
ræmingar verið bætt við leið-
beiningum varðandi vitjanir
hjúkrunarfræðinga í heimahús.
I þriggja og hálfs árs skoðun-
inni er mikil áhersla lögð á augn-
skoðun.
Akveðið hefur verið að sjón-
próf (HVOT) fari ekki fram
seinna en við þriggja og hálfs árs
aldur, en á þeim aldri á að vera
auðvelt að mæla sjónskerpu
flestra barna. Um er að ræða
mikilvægustu augnskoðun æv-
innar þar sem dráttur á greiningu
rýrir meðferðarmöguleika um-
talsvert.
Fjögurra ára skoðunin þótti
ekki standa undir væntingum til
að uppgötva í tíma börn með