Læknablaðið - 15.01.1999, Síða 16

14
LÆKNABLAÐIÐ 1999; 85
Table II. Etiology of ESRD in Iceland 1968-1997. Three decades are compared. Patients under and above age 60 are also shown.
Glomerulo- nephritis Nephro- sclerosis Interstitial nephritis PKD Diabetic nephropathy Other Unknown
n (%) n (%) n (%) n (%) n (%) n (%) n (%)
1968-1977 8 (29.6) 4 (14.8) 8 (29.6) 4 (14.8) 0 (0.0) 3 (11.1) 0 (0.0)
1978-1987 17 (28.8) 6 (10.2) 13 (22.0) 14 (23.7) í (1.9) 8 (13.5) 0 (0.0)
1988-1997 17 (14.8) 21 (18.3) 20 (17.4) 12 (10.4) 14 (12.2) 26 (22.6) 5 (4.3)
Under age 60 35 (26.3) 13 (9.8) 28 (21.0) 19 (14.3) 10 (17.5) 27 (20.3) ' 1 (0.8)
Over age 60 7 (10.3) 18 (26.4) 13 (19.1) 11 (16.1) 5 (7.4) 10 (14.7) 4 (5.9)
Total 42 (20,9) 31 (15.4) 41 (20.4) 30 (14.9) 15 (7.5) 37 (18.4) 5 (2.5)
ESRD= end-stage renal disease; PKD= polycystic kidney disease; n = number of cases
Table III. Etiology of ESRD in Icelandic patients receiving either dialysis or renal transplantation 1968-1997. Patients younger than
60 years old receiving dialysis only are also shown.
Glomerulo- Nephro- Interstitial Diabetic
nephritis sclerosis nephritis PKD nephropathy Other Unknown
n (%) n (%) n (%) n (%) n (%) n (%) n (%)
Dialysis 16 (14.8) 22 (20.4) 19 (17.6) 17 (15.7) 8 (7.4) 22 (20.4) 4 (3.7)
Transplant 26 (28.0) 9 (9.6) 22 (23.7) 13 (14.0) 7 (7.5) 15 (16.1) 1 (1.1)
Dialysis<60 9 (22.5) 4 (10.0) 6 (15.0) 6 (15.0) 3 (7.5) 12 (30.0) 0 (0.0)
ESRD= end-stage renal disease; PKD= polycystic kidney disease; n= number of patients
ar litið er á sjúklinga sem eru yngri (n=133) eða
eldri en 60 ára (n=68) við upphaf meðferðar
við lokastigsnýrnabilun kemur fram mikil mis-
skipting í flokkana gauklabólga (glomerulo-
nephritis) og háþrýstingsnýrnahersli (nephro-
sclerosis). Fjórtán sjúklingar með arfgeng
blöðrunýru (polycystic kidney disease, PKD)
hófu meðferð við lokastigsnýrnabilun á öðrum
áratugnum og voru nær fjórðungur nýrra sjúk-
linga. A síðasta áratugi voru þeir 12 (10,4%).
Fyrsti sjúklingurinn með sykursýkinýrnamein
(diabetic nephropathy) byrjaði í meðferð við
lokastigsnýrnabilun á síðasta ári miðáratugar-
ins. A lokaáratugnum byrjuðu 14 slíkir sjúk-
lingar í meðferð og voru 12,2% nýrra sjúk-
linga. Af þeim töldust 10 með sykursýki af
gerð 1 og voru átta þeirra yngri en 60 ára, en
fjórir höfðu gerð 2 og voru þrír yfir sextugt. Á
öðrum flokkum er naumast um markverðan
mun að ræða þótt fleiri ungir séu haldnir „öðr-
um“ sjúkdómum. I töflu III eru bornir saman
grunnsjúkdómar þeirra er aðeins hlutu skilun-
armeðferð og hinna sem fengu ígrætt nýra.
Hlutdeild gauklabólgu er nær helmingi hærri í
ígræðslusjúklingunum. Hvað háþrýstings-
nýrnahersli áhrærir er þessu þveröfugt farið.
Ekki er markverður munur á öðrum sjúkdóma-
flokkum. Sjúklingar yngri en 60 ára sem aðeins
hlutu skilun hafa svipaða skiptingu grunnsjúk-
dóma og þeir sem fengu ígræðslu nema hvað
flokkurinn „aðrir“ sjúkdómar hefur þar mun
stærri hlutdeild eða 30%.
Skilunarmeðferð: Langflestir sjúklinganna,
eða 182, byrjuðu í blóðskilun en 11 byrjuðu í
kviðskilun og átta fóru beint í ígræðslu frá lif-
andi gjöfum. Af blóðskilunarsjúklingum hafa
þrír að mestu verið í heimaskilun. Árið 1976
lenti sjúklingur með ígrætt nýra í fyrsta skipti
aftur í blóðskilun. Kviðskilun hófst ekki fyiT en
árið 1985 og náði strax nokkrum vinsældum.
Fjölgaði þá verulega llutningi milli meðferða.
Alls hefur blóðskilunarmeðferð hafist 221
sinni en kviðskilun 54 sinnum. Úr blóðskilun í
kviðskilun hefur verið skipt 40 sinnum en 19
sinnum úr kviðskilun í blóðskilun. Flutningur
úr blóðskilun í ígræðslu hefur orðið 75 sinnum
en 18 sinnum úr kviðskilun í ígræðslu. ígræðslu-
sjúklingar hafa lent 20 sinnum aftur í blóðskil-
un en í þrjú skipti í kviðskilun.
Nýmaígrœðslur: Eins og áður segir var
fyrsta nýraígræðslan í íslenskan sjúkling gerð
1970. Nýrað var úr lifandi gjafa með algeru
vefjaflokkasamrænri (HLA-identical) og starf-
ar það enn. Þeir sjúklingar sem fengu ígrætt
nýra á rannsóknartímabilinu voru 93 eða 46%
alls sjúklingahópsins. Af þeim fengu sex ígrætt
nýra tvívegis og einn þrisvar. ígræðslum fjölg-
aði mjög á tímabilinu en 1970 til 1977 voru 13
ígræðslur framkvæmdar, 30 frá 1978 til 1987
og 58 á árunum 1988 til 1997 (mynd 5). Breyt-
ingar á fjölda nýrna úr lifandi gjöfum og ná-
gjöfum eru sýndar á töflu IV. Nýru frá lifandi
gjöfum voru 50 en frá nágjöfum var 51. Fyrstu
tvö tímabilin voru nágjafar í miklum meirihluta
en síðustu 10 árin fjölgaði lifandi gjöfum mjög
og voru 37 (64%) en nágjafar 21 (36%). Fjórir
af þeim er fengu nýra frá lifandi gjafa fengu
það frá tengdum en erfðafræðilega óskyldum