Læknablaðið - 15.11.1999, Blaðsíða 17

LÆKNABLAÐIÐ 1999; 85
869
-68 -71 -74 -77 -80 -83 -86 -89 -92 -95
YEARS
Fig. 7. Linear time trendsfor tliree year attendance rates and for the proportion of all those aged 25-69 diagnosed with a Pap smear
at stages IA and 1B occult in three year time periods during 1966-1995.
greinast um 86% þeirra innan 48 mánaða frá
síðasta eðlilega frumustroki.
Umræða
Skipulag leghálskrabbameinsleitar hefur frá
upphafi verið mismunandi á Norðurlöndum. í
Noregi hefur leitin aðallega verið sjálfboðuð og
fram til ársins 1987 takmörkuð við yngri konur
og efnameiri þjóðfélagshópa (24). Árið 1987
ráðlögðu norsk heilbrigðisyfírvöld að taka bæri
upp strok í aldurshópnum 25-69 á þriggja ára
fresti. Skipuleg leit í þessum aldurshópi komst
þó ekki á í Noregi fyrr en í nóvember 1994
(25). I öllum hinum löndunum hefur leitin
verið skipuleg frá byrjun sjöunda áratugarins
og rekin á landsvísu (Danmörk undanskilin) frá
byrjun áttunda áratugarins. Á árinu 1991 náði
leitin í Danmörku aðeins til um 45% kvenna á
boðunaraldri og á árinu 1995 til um 85%
kvenna í markhópnum 23-59 ára (26).
Fram til 1985 hefur leitin verið umfangsmest
á Islandi þar sem aldursmörk markhóps voru
25-69 ára og bil skoðana tvö til þrjú ár. Fram til
sama tíma voru neðri aldursmörk annars staðar
á Norðurlöndum 30 ára og efri mörk 50-55 ára
og skoðanir á fjögurra til fimm ára fresti. Eftir
1985 hækkuðu önnur lönd en ísland efri ald-
ursmörk og önnur lönd en Finnland lækkuðu
neðri aldursmörk í 20-23 ára og styttu bil milli
12 24 36 48 60 72
Months
Fig. 8. The cumulative frequency of cases in the 25-69 year age
group diagnosed with a Pap smear at stages IA and IB occult in
1986-1995 after a nonnal smear taken up to 72 months prior to
diagnosis ofinvasive disease.
skoðana í þrjú ár. Finnland hefur þannig ætíð
haft lengst bil milli skoðana, hæstu neðri ald-
ursmörk eftir 1985 og um 80% þátttökuhlutfall
í markhópi skipulegrar leitar (27). Strok tekin
utan skipulegrar leitar hafa ætíð verið fleiri en
strok tekin í skipulegri leit í öllum þessum
löndum að íslandi undanskildu (28) (tafla I).
Árangur leghálskrabbameinsleitar hefur
aldrei verið sannaður með tilraun þar sem kon-