Læknablaðið - 15.11.1999, Blaðsíða 82

922
LÆKNABLAÐIÐ 1999; 85
játa að dyggðamóðirin hefur
ekki oft setið þar í öndvegi.
Þegar sú saga er skoðuð virð-
ist næsta ótrúlegt hvað ein-
staklingar og hópar innan
stéttarinnar hafa verið reiðu-
búnir til að beygja sig djúpt
undir ok valdsins til að vernda
tímabundna hagsmuni.
Það er í þessu ljósi sem höf-
undur ætlar að skoða afstöðu
læknastéttarinnar íslensku til
gagnagrunnslaganna. Þessi
lagasmíð er sérstæð að því
leyti að hin annars tvístígandi
heilbrigðisyfirvöld ákváðu að
fylgja henni eftir hvað sem
það kostaði og þá glúpnuðu of
margir læknar. Sú afstaða
helgaðist af þáttum sem hér
verða raktir. Aður en hug-
myndinni um íslenskan gagna-
grunn á heilbrigðissviði var
hleypt af stokkunum höfðu for-
svarsmenn íslenskrar erfða-
greiningar tryggt sér sam-
vinnu allmargra lækna sem
voru að fást við rannsókn-
arverkefni sérstaklega tengd
erfðafræði. Framkvæmd
margra þessara verkefna var
erfið vegna fjárskorts og hér
kom aðili sem bauð ótakmark-
að fjármagn. Undir slíkum
kringumstæðum er auðvelt að
leiða ströngustu siðareglur hjá
sér. Það er veikleiki lækna
eins og annarra vísindamanna
að líta á eigin verkefni sem
miðstæð og binda við þau
vonir sem á stundum eru ekki
raunhæfar. Því eru þeir tilbún-
ir til að seilast langt til að
hrinda þeim í framkvæmd.
Þarna hefur reynt á hugrekki
til að meta hve langt sé rétt-
lætanlegt að seilast framá ystu
nöf siðgæðis í von um óvissan
læknisfræðilegan ávinning en
kannske öruggan fjárhagsleg-
an ábata. Hafa samstarfslækn-
ar Islenskrar erfðagreiningar
staðist það manndómspróf?
Höfundur ætlar ekki að svara
þeirri spurningu beint en ræða
hlut hinna mörgu sem ekki
tóku afstöðu. Hlutleysi er
vissulega afstaða en slík af-
staða ber ekki alltaf vott um
hugrekki.
Það hefur verið sterkur
þáttur í eðli okkar Islendinga
að slá varnagla við því sem
við erum ekki vissir um.
Þannig segist meirihluti þjóð-
arinnar trúa á framhaldslíf.
Ekki vegna trúarsannfæringar
heldur vegna þess að það er
vissara ef við skyldum nú
vakna eftir dauðann. Þessi af-
staða eða fyrirvarasjónarmið
virðist hafa ráðið afstöðu
meirihluta lækna gagnvart
gagnagrunninum. Þó flest rök
hnigi í þá átt að hér væri um
um að ræða hæpna hugmynd,
bæði siðferðilega og vísinda-
lega, töldu menn vissara að
hafa ekki of hátt um vantrúna.
Það er aldrei að vita og svo
losna menn við óþörf heila-
brot um að taka afstöðu. Hér
brást hugrekkin því læknum
var í lófa lagið að stöðva
gagnagrunnslögin. Ekki er
heldur hægt að segja að síð-
asta læknaþing hafi varpað
hetjuljóma á lækna. Með því
að samþykkja með semingi
(10 atkvæðum) loðmullulega
tillögu frá aðalevangelista Is-
lenskrar erfðagreiningar í
stéttinni, tillögu sem hægt er
að túlka á ýmsa vegu, gáfu
fulltrúarnir höggstað á stétt-
inni, sem verður notaður gegn
henni í þeim átökum sem
framundan eru um gagna-
grunninn. Hvort sem hann
verður að veruleika eða ekki
þá vita stjórnvöld nú betur en
nokkru sinni fyrr að það er
hægt að kúga læknastéttina. Á
það lag munu þau ganga í
samskiptum sínum við hana í
framtíðinni. Þau vita að með
hæfilegu ofbeldi og nógu gulli
er hægt að láta hana bregðast
móður allra dyggða, hugrekk-
inu.
HEIMILDIR
Tidsskr Nor Lægeforen 1999; 119:1143-
5.
Læknablaðið 1999; 85: 827-31.
Öldungadeild á Njáluslóðir
Öldungadeild LÍ boðar til dagsferðar á Njáluslóðir laugar-
daginn 13. nóvember næstkomandi. Farið verður með rútu frá
skrifstofu LÍ í Kópavogi kl. 10.00. Áætluð heimkoma er kl.
17.30. Hádegisverður verður snæddur á Hvolsvelli og fræða-
setrið því næst skoðað undir leiðsögn Arthúrs Björgvins
Bollasonar sem jafnframt mun aka með okkur um Njáluslóð-
ir.
Áætlaður kostnaður (hádegisverður innifalinn) er kr. 2.600
og verður innheimtur við brottför.
Lágmarksfjöldi eru 25 manns. Þátttaka tilkynnist til skrif-
stofu LI í síma 564 4100, eigi síðar en föstudaginn 5. nóvem-
ber næstkomandi.
Stjórnin