Læknablaðið - 15.12.1999, Page 7

LÆKNABLAÐIÐ 1999; 85: 947-8
947
Ritstjórnargrein
Kvennadeild á nýjum tímum
í byrjun janúar á þessu ári voru liðin 50 ár frá
því að fyrsta konan lagðist inn á Kvennadeild
Landspítalans og fæddi þar barn. A 40 ára af-
rnæli deildarinnar voru þau mæðginin með
okkur, en nú á 50 ára afmælinu var lögð áhersla
á að minnast þeirra sem lagt höfðu hönd á plóg-
inn í 50 ár og horfa til framtíðar. Kvennadeild
Landspítalans, sem áður hét Fæðingadeildin,
varð til fyrir framsýni manna á borð við Guð-
mund Thoroddsen og Pétur H. J. Jakobsson.
Þeir og margir fleiri sáu hve mikil þörf var á
stað þar sem unnt yrði að sinna hinum sérstöku
heilbrigðisvandamálum kvenna og draga úr
mæðra- og ungbarnadauða með því að færa
fæðingar og umönnun veikra þungaðra kvenna
inn á sérstaka deild. Fleiri deildir hafa fylgt í
kjölfarið, svo sem á Akureyri, Akranesi, Kefla-
vík og Selfossi, en forystuhlutverkið hefur allt-
af verið á hendi langstærstu deildarinnar,
Kvennadeildar Landspítalans. A 50 árum höf-
um við fylgt þróuninni erlendis, aukið tækni-
væðingu og dregið úr tæknivæðingu, tekið upp
nýjar aðferðir og stundum horfið frá þeim aftur,
en alltaf í besta ásetningi og í samræmi við
bestu þekkingu á hverjum tíma. Með tengslum
við Háskóla Islands var akademísku starfi rudd
braut innan Kvennadeildar Landspítalans. Það
hefur smám saman vaxið og átt stóran þátt í að
efla deildina og tryggja forystuhlutverk hennar
í íslensku samfélagi. Fæðingahjálpin hefur breyst
í fæðingafræði og fósturgreiningu og umönnun
kvensjúkdóma skipst í undirgreinar; æxlunar-
og frjósemilækningar, fjölskylduáætlun og
getnaðarvarnaráðgjöf, krabbameinslækningar
kvenna, fræðin um kviðsjáraðgerðir í grindar-
holi kvenna og almennar kvensjúkdómalækn-
ingar. Samheiti allra þessara þátta er kvenna-
heilbrigði eða „reproductive health“ á ensku.
Tímarnir hafa breyst og skilningur á því á hvað
beri að leggja áherslu hefur einnig verið að taka
breytingum hér á landi sem erlendis.
Tvö af hverjum þremur bömum á landinu
fæðast nú á Kvennadeild Landspítalans. Öll
tæknifrjóvgun fer þar fram og allar krabba-
meinslækningar innan kvensjúkdóma. Flestallar
sérhæfðustu aðgerðir, bæði í fæðingafræði, í
fósturgreiningu og kvensjúkdómum eru gerðar
á deildinni og það er eðlilegt að svo sé. Deildin
er okkar íslenska tilvísunarsjúkrahús og bak-
hjarl hinna deildanna á landinu, minni sjúkra-
húsa og heilbrigðisstofnana og heilsugæslu-
stöðva um landið allt. Við viljum gott samstarf
en einnig væntum við mikilla gæða af vinnu
okkar sjálfra og samstarfsfólks á öllu landinu.
En jafnvel þótt deildin sé sterk þá getum við
ekki allt og höfum því reynt að byggja upp net
víðtæks samstarfs í nágrannalöndunum, eink-
um í Evrópu, og einnig vestanhafs. Innanlands
hefur einnig þróast samstarf við Krabbameins-
félag íslands, sem hefur verið grundvallandi
þáttur í starfi deildarinnar síðastliðin 30-40 ár.
Mikið samstarf við vökudeild Barnaspítalans
stendur á gömlum merg.
í nóvemberhefti Læknablaðsins var grein um
þróun krabbameinsleitar í landinu (1). Þar er
um að ræða þróun og rannsóknaniðurstöður
sem vakið hafa athygli um víða veröld. Læknar
Kvennadeildar hafa gegnt lykilhlutverki í
krabbameinsleit hjá konum á Islandi og munu
gera það áfram. I þessu hefti Læknablaðsins
birtast nokkrar greinar um kvensjúkdóma og
fæðingafræði frá læknum deildarinnar og sam-
starfsmönnum, sem sýna að fræðastarf á deild-
inni á þessum sviðum er einnig mikilvægt. Ut-
anlegsþykktir eru viðfangsefni einnar greinar-
innar, framköllun fæðinga annarrar, hormóna-
breytingar hjá konum þeirrar þriðju, fjölbura-
fæðingar í þeirri fjórðu og loks er grein um