Læknablaðið - 15.12.1999, Síða 15

LÆKNABLAÐIÐ 1999; 85
953
Fjöldi
300-i
250-
200-
150-
100-
50-
0-
1985-1989
Aldurshópar ■ 15-19
■ 20-24
□ 25-29
□ 30-34
□ 35-39
□ 40+
1990-1994
Mynd 3. Fjöldi utanlegsþykkta ífimm ára aldurhópum fyrir tímabilin 1985-1989 og 1990-1994.
Tafla I. Aðgerðir við utanlegsþykkt á íslandi 1985-1994. Tölfrœðilegur samanburður á við aukningu kviðsjáraðgerða miðað við allar
opnar aðgerðir með og án kx’iðsjárspeglunar.
1985-1989 1990-1994
Tegund n (%> n (%) Alls Kí-kvaðrat P
Kviðarholsskurður 162 (28,5) 136 09,3) 298
Kviðsjárskoðun og kviðarholsskurður 389 (68,3) 297 (42,2) 686
Kviðsjáraðgerð 18 (3,2) 271 38,5 289 224,3 <0,0001
Samtals aðgerðir 569 704 1273
Utanlegsþvkktir alls 553* 714* 1267
* Aðgerðir eru fleiri en tilfelli vegna flutnings milli spítala og viðbótaraðgerða á sérhæfðari stofnun.
fjórum sinnum eða oftar utanlegsþykkt. Milli
fimm ára tímabilanna varð ekki marktæk aukn-
ing á endurteknum þykktum (x2i=0,51; p=0,48).
Staðsetning utanlegsþykkta var oftar hægra
(n=725) en vinstra megin (n=527)(x2i=62,9 ; p
<0,0001). Staðsetning var óviss í sjö konum.
Þykktir voru vinstra megin í 247 tilfellum fyrra
fimm ára tímabilið og 280 seinna tímabilið, en
sömu tölur fyrir hægri hlið voru 303 og 422 til-
felli og ekki var marktækur munur milli fimm
ára bila (x2i=3,19; p=0,07). Tilhneiging til fleiri
þykkta hægra megin var ekki eins augljós þar
sem um var að ræða fyrstu þungun, eða 84
vinstra megin borið saman við 102 hægra meg-
in (x2i=0,29; p>0,3). Þykktin sat í 58% yst í
eggjaleiðaranum (ampulla), í miðhluta hjá
35%, en í eggjaleiðaramjódd (isthmus) hjá 3%.
Utanlegsþykkt var í horni legs í tveimur tilfell-
um, á eggjastokkum átta sinnum og tvisvar í
kvið. Upplýsingar vantaði í 14 tilfellum.
Veruleg breyting varð á aðgerðum. Þeim til-
fellum, þar sem einungis kviðsjá var beitt,
fjölgaði marktækt miðað við aðgerðir þar sem
kviður var opnaður, með eða án undanfarandi
speglunar (tafla I). Aðgerðir til að ná þykktinni
burt voru hlutun eða brottnám á eggjaleiðaran-
um, sem á í fyrra tímabilinu var gerð 271 sinn-
um, en á seinna tímabilinu 367 sinnum. Opnun
á eggjaleiðurum og fjarlæging á þykktinni án
brottnáms var gerð í 175 skipti á fyrra tíma-
bilinu, en 218 sinnum á því seinna. Þykktin var
kreist út úr eggjaleiðaranum (expulsio) 94
sinnum á fyrra tímabilinu en 92 sinnum á því
seinna. A báðum tímabilum var algengt að gera
fyrst speglun en fara síðan yfir í opna aðgerð ef
greining var staðfest. A því varð ekki marktæk
breyting. Eggjastokksnám ásamt töku eggja-
leiðara var gert 18 sinnum. Aðeins í fimm
skipti varð að endurtaka aðgerð sama dag, síð-
ast 1989. Utskafsaðgerð til að meta líkur á ut-
anlegsþykkt samkvæmt smásjárútliti legslímu
var framkvæmd alls 76 sinnum fyrir kviðar-
holsaðgerðina eða frá 2-15 sinnum á ári.
I 26 tilfellum hafði konan farið í ófrjósemi-