Læknablaðið - 15.12.1999, Síða 42

976
LÆKNABLAÐIÐ 1999; 85
Fjöldi tvíbura var 239, 298 og 423 í hverjum
hópi og tíðni tvíbura því 1:103, 1:85 og 1:55,
þegar borið var saman við heildarfjölda fæð-
inga. Þrí- og fjórburafæðingar voru fjórar, níu
og 21 og sambærileg tíðni þeirra því 1:6127,
1:2803 og 1:1116. Aukning á tíðni þrí- og fjór-
burafæðinga var meiri en á tvíburafæðingum.
Af 103 börnum sem voru í þrí- og fjórbura-
hópnum dóu fjögur á burðarmálstíma og því
var burðarmálsdauði 38,8%c meðal þeirra.
Meðgöngulengd var frá 27-37 vikur og að með-
altali 33,3 vikur. Öll börnin voru tekin með
keisaraskurði. Fyrst fæddur þríburi var að með-
altali þyngstur og síðast fæddur léttastur. Með-
alþyngd hins síðast fædda var nálægt tveimur
staðalfrávikum undir meðallagi einbura miðað
við sömu meðgöngulengd.
Ályktanir: Tíðni fleirburafæðinga hefur
aukist á íslandi á þessu tímabili og sérstaklega
á síðasta þriðjungi þess. Þessi aukning virðist
falla saman við tímabilið þegar glasafrjóvgun-
armeðferðir urðu árangursríkari.
Inngangur
Undanfarin ár hafa birst nokkrar rannsóknir
sem benda á vaxandi fjölda þungana með fleiri
en tveimur fóstrum (1-5). Helsta skýringin á
aukinni tíðni erlendis hefur verið talin með-
ferðir vegna ófrjósemi með kröftugum egglos-
framkallandi lyfjum og einnig glasafrjóvgun
(in vitro fertilisation - IVF) (1-3,6).
Hér á landi hafði þrí- og fjórburafæðingum
stöðugt fækkað undanfarin 100 ár (7). Þetta er
sennilega einkum vegna færri fæðinga hjá hverri
konu hin síðari ár, en meðal helstu orsaka fyrir
fjölburameðgöngum hefur jafnan verið talinn
aldur konu og fjöldi fyrri fæðinga (7,8). Á þeim
árum sem voru til athugunar voru fimmfalt
meiri líkur á að kona sem var að fæða í fimmta
sinn eða oftar fæddi fjölbura samanborið við
frumbyrjur (7). Tíðni tvíburafæðinga hafði
minnkað frá 1:57 árin 1881-1890 í 1:113 1971-
1980. Þrí- og fjórburafæðingum hafði einnig
fækkað úr 1:3080 árin 1901-1920, þegar þær
voru flestar, í 1:8078 á árunum 1961-1980.
Hin síðari ár hefur fjölburafæðingum aftur
farið fjölgandi þrátt fyrir færri fæðingar hjá
hverri konu og er ekki ólíklegt að skýringin sé
fleiri og árangursríkari meðferðir við ófrjósemi
eins og reynslan er erlendis.
Fjölburameðgöngur hafa í för með sér aukna
hættu á ýmsum fylgikvillum meðgöngu, bæði
fyrir móður og fóstur. Fleirburameðgöngur
hafa meiri áhættu t för með sér en tvíburameð-
göngur. Fylgikvillarnir eru þeir sömu og við
tvíburameðgöngur en hafa tilhneigingu að
koma fyrr á meðgöngunni. Meðgöngulengd
styttist til dæmis um tvær til þrjár vikur að
meðaltali fyrir hvert fóstur sem bætist við.
Fyrirburafæðing er alvarlegasti fylgikvillinn en
einnig er tíðni meðgöngueitrunar, vaxtarseink-
unar fóstranna, lifrartruflunar, og blæðingar
aukin (9,10).
Til að kanna nánar hvernig tíðni fleirbura-
fæðinga hefur breyst frá því rannsókn Gunn-
laugs Snædals og félaga (7) var gerð, var tíðni
fleirburafæðinga borin saman við tvíburafæð-
ingar og einnig heildarfjölda fæðinga frá árinu
1982 tilársins 1998.
Efniviður og aðferðir
Upplýsingar voru fengnar úr fæðingartil-
kynningum hjá fæðingarskráningunni fyrir árin
1982-1998 að báðum meðtöldum. Skráð var:
aldur móður, fjöldi fyrri fæðinga, meðgöngu-
lengd, fæðingarþyngd og lengd og Apgar stiga-
gjöf. Einnig voru skráðar sjúkdómsgreiningar
móður og bams. Einungis voru teknar með
greiningar sem taldar voru skipta máli varðandi
útkomu meðgöngunnar og lífslíkur barnanna. I
öllum meðgöngum var stuðst við ómskoðun til
ákvörðunar á meðgöngulengd. Nefnari fyrir
burðarmálsdauða var reiknaður þannig að öll
andvana fædd böm eftir 28 vikna meðgöngu
og/eða lOOOg að þyngd voru talin ásamt nýbur-
um, dánum í fyrstu viku, miðað við 1000 fæð-
ingar.
Þar sem fleirburafæðingar á hverju ári eru
fáareru nokkur ár tekin saman. Glasafrjóvganir
hófust 1988 og því var tímabilinu skipt upp í
tíma fyrir og eftir glasafrjóvgun og seinna
tímabilinu skipt í tvennt fyrir og eftir mitt ár
1993. Við þetta komu fram þrír nokkuð jafn
stórir hópar heildarfæðinga.
Upplýsingar voru fengnar með leyfi for-
svarsmanna fæðingarskráningarinnar á Islandi.
Niðurstöður
Fjöldi fæðinga kemur fram í töflu I. Fæð-
ingum hefur heldur farið fækkandi undanfarin
ár og síðustu fjögur árin nær fæðingafjöldinn
aldrei meðaltalinu fyrir tímabilið sem var 4.304
fæðingar. Hins vegar fjölgaði fjölburafæðing-
um og aukningin í fjölda fleirbura var nokkuð
stöðug á tímabilinu (tafla II).
Heildarfjöldi þrí- og fjórburafæðinga var 34