Læknablaðið - 15.12.1999, Blaðsíða 65

LÆKNABLAÐIÐ 1999; 85
995
telji sig hafa skyldum að
gegna við það fyrirtæki sem
kostar stöðuna. Astæðan fyrir
styrknum er sú að fyrirtækið
vill að kennarinn hafi frum-
skyldu sína við hið fræðilega
markmið. Annars gæti það
bara ráðið mann til að stunda
rannsóknir á sínum vettvangi.
En fyrirtækið vill að hann
starfi innan Háskólans og það
merkir að hann sé frjáls og lúti
einungis þeim reglum sem þar
giida.
Eg hef heldur ekki orðið var
við að fyrirtækin hafi áhuga á
að hafa áhrif á fræðistörf
kennara. Það er annað sem
vakir fyrir þeim. 1 fyrsta lagi
vita þau að það er ávinningur
þeirra að þekkingin blómstri á
því fræðasviði sem um er að
ræða. í öðru lagi eru þau
óbeðin að leggja eitthvað af
mörkum sem er af hinu góða
og það er jákvætt fyrir þau
sjálf. Þau fá ekkert annað í
staðinn en virðingu og viður-
kenningu fyrir að gera þetta.
Þetta er það sem heitir öðru
nafni auglýsing eða ímyndar-
sköpun eins og það er kallað.
Og í þessu tilviki er hún af
hinu góða því að baki ímynd-
inni er raunveruleiki.“
Hrein viðbót við
fjárveitingar
Tvær af þeim kennarastöð-
um sem kostaðar hafa verið í
læknadeild eru styrktar af
lyfjafyrirtækjum. Páll var
spurður hvort hann væri ekk-
ert ragur við að fara inn á hið
ofurviðkvæma samband lækna
og lyfjafyrirtækja.
„Ef ég tek sem dæmi nýj-
asta samninginn við Pharm-
aco og Isaga þá hafa þessi tvö
fyrirtæki yfirgnæfandi mark-
aðsstöðu á sviði svæfinga- og
gjörgæslulækninga. Þau þurfa
því ekki að tryggja sig neitt,
þau selja allt sem þau vilja og
eru ekki að keppa við neinn.
Þetta skiptir fyrirtækin því
ekki máli og er mjög gott
dæmi um það sem áður sagði
um ímyndarsköpun. Það kann
að vera að hinn almenni lækn-
ir sé oft undir æði miklum
þrýstingi frá lyfjafyrirtækjun-
um en það held ég að eigi ekki
við kennara í læknadeild.“
- En ertu ekkert hræddur
um að Háskóli íslands verði
háður þessu fjármagni og geti
því glatað sjálfstæði sínu þeg-
ar fram í sækir?
„Nei, þetta er í svo litlum
mæli að þótt þessum stöðum
fjölgaði um helming myndi
það ekki hafa mikil áhrif á
starfsemi skólans. Við Há-
skóla Islands eru um 400
kennarastöður svo þessar 14
sem við erum að ræða um eru
mjög lílill hluti þeirra. Þetta fé
kemur sem viðbót og auðgar
og styrkir þau fræðasvið sem
þess njóta. Það skapar tengsl
og samskipti milli þessara
fyrirtækja og Háskólans sem
eru af hinu góða.
Það er heldur ekki hætta á
því að ríkið dragi úr fjárveit-
ingum sem svarar þessum
styrkjum. Við erum með
samning við ríkið um fjárveit-
ingar til kennslu svo þetta er
hrein viðbót. Þess vegna er
það einmitt hvatning fyrir
okkur að sækjast eftir þessum
styrkjum því þeir hafa ekki
áhrif á fjárveitingarnar.“
Almenningur vill að
Háskólinn blómstri
- Það er ekki á þér að heyra
að þú setjir spurningamerki
við þessa þróun.
„Eg sé ekkert neikvætt við
hana. Ég er heldur ekki á því
sem sumir óttast að sum
fræðasviðin verði útundan af
því enginn hafi áhuga á þeim.
Það er engin ástæða til að ætla
annað en að fyrirtæki fái
áhuga á að styrkja kennara-
stöður í heimspeki, tungu-
málum, félagsfræði eða sál-
fræði eins og innan lækna-
deildar. Vissulega eru sum
fræðasvið í nánari tengslum
við atvinnulífíð en önnur, en
mikilvægi fræðastarfs fyrir
þjóðfélagið er orðið fólki aug-
ljóst. Við finnum að fólk í
þjóðfélaginu og atvinnulífinu
vill að Háskóli Islands
blómstri og styrkist og er til-
búið að leggja sitt af mörkum
til þess.
Viðhorf stjórnenda í at-
vinnulífinu hafa verið að
breytast. Ég get nefnt sem
dæmi að þegar við ákváðum
að setja á stofn námsbraut í
hagnýtri íslensku fengum við
mjög miklar undirtektir hjá
útgáfufyrirtækjum og öðrum
sem sáu sér hag í því að
styrkja svona starfsemi. Það
er líka ómetanlegt fyrir okkur
að fá ráðleggingar, ábendingar
og gagnrýni frá atvinnulífinu
á það sem við erum að gera.
En ég held ekki að þetta sé
ógnun við hið akademíska
frelsi. Mönnum er ljóst að það
eru engir aðrir en vísinda-
menn sem geta stýrt þekking-
arleitinni og að þeir verða að
vera frjálsir til að geta rann-
sakað það sem þeir vilja.
Mér finnst miklu meiri
ástæða til að óttast afskipti
stjórnmáiamanna af skipulagi
rannsókna og fræðslu. Þeir
koma yfirleitt úr öðru um-
hverfi en fyrirtækjunum þar
sem þekkingarinnar er þörf og
eru oftar en ekki bara að beita
því valdi sem þeir hafa,“ sagði
Páll Skúlason háskólarektor.
-ÞH