Dagblaðið Vísir - DV - 11.05.2007, Blaðsíða 11

RáðheRRaRniR skRifa upp á
tæpa 6 milljaRða
kjördæmabundin. „Fræðilega séð er sýnileiki
ráðherranna það sem skiptir mestu máli fyrir
þá og verðmæti samningsins fyrir kjósendur,
umfram krónutölurnar sem liggja á bakvið.
Að klippa á borða og vígslur telur í raun jafn-
mikið þar sem slíkar athafnir tryggja sýnileik-
ann og hafa auglýsingagildi. Krónutalan er
aftur sá liður sem getur farið að hafa neikvæð
áhrif kynningarlega séð og getur haft öfug
áhrif,“ segir Ingvi Jökull.
„Framfarasamningar sem tryggja já-
kvæðar úrbætur skipta miklu máli því þeir
vekja umfjöllun. Kjósendur muna best eft-
ir því sem gerðist nýlega í þeirra garð, því
fleira jákvætt sem gerist hjá ráðherra sem
næst kosningum því betra. Ákveðinn hluti
af þessu er líka að sýna lit í því að standa
við kosningaloforð. Í stórum dráttum hef-
ur þetta ekki svo mikil áhrif á kjósendur, yf-
irleitt hefur þetta mest áhrif í kjördæmum
ráðherranna sem gjarnan sýna mestan lit í
eigin kjördæmi á lokasprettinum. Að kom-
ast á síður blaðanna er mikilvægt en heilt
yfir tel ég þetta hafa minni áhrif á kjósend-
ur en ráðherrarnir vona. Kjósendur eru
gáfaðir.“
Óeðlileg notkun á valdi
Gunnar Helgi Kristinsson, prófessor í
stjórnmálafræði við Háskóla Íslands, er
sammála því að áhrifin á kjósendur séu
minni en ráðherrar halda. Aðspurður
telur hann útlit fyrir að hér sé um venju-
leg atkvæðakaup að ræða. „Það verður
að segjast að þetta er mjög óeðlileg
notkun á því valdi sem ráðherrar
telja sig hafa. Annað hvort er
þetta þannig að þeir haldi
aftur af sér með undir-
skriftir samninga fram
að kosningavetri
eða þá að þeir
eru hrein-
lega að
lofa
upp í ermina á sér. Þetta er ansi nálægt því að
lítu út sem venjuleg atkvæðakaup,“ segir Gunn-
ar Helgi.
„Eðlilegt er að spyrja sig hvort þarna sé verið
að nota almannafé til að afla sér, og sínum flokki,
atkvæða. Án þess að hafa nokkuð fyrir mér í því,
finnst mér það ekkert sérstaklega trúlegt að með
þessari aðferð kaupi þeir atkvæði margra kjós-
enda. Auðvitað er það alltaf gott fyrir ráðamenn
að vera í sviðsljósinu í jákvæðu hlutverki og með
þessu er hægt að slá á óánægju þar sem hún hefur
grafið um sig. Ég held að þetta sé ekki eins áhrifa-
ríkt og fjármunirnir gefa tilefni til að halda.“
Verkin sýna merkin
Ólafur Ísleifsson, lektor í hagfræði við Há-
skólann í Reykjavík, telur mikilvægt að velta upp
þeirri spurningu hverjir samninganna séu afleið-
ing langs undirbúningstíma og hverjir þeirra séu
eðlilegt framhald af öðru samstarfi. Hann segir
jafnframt eðlilegt að spyrja sig hvort hér sé um
lausatök í fjárstjórn málaflokksins að ræða fyrir
kosningar.
„Sumt af þessu lítur þannig út að um eyðslu-
fyllerí sé að ræða. Samningur þarf ekki að vera
lakari þótt hann sé borinn upp fyrir kosning-
ar. Sömuleiðis er nauðsynlegt að velta fyrir sér
hvort einhver þessara samninga sé tilkominn eft-
ir langa vinnu, eitthvað sem hvort sem er hefði
eða þyrfti að koma til framkvæmda,“ segir Ólafur.
„Þegar kemur að aðhaldi í útgjöldum hins opin-
bera sýna verkin merkin. Án þess að hafa efnis-
lega skoðun á þessum samningum, þá er verið að
skuldbinda ríkissjóð og þá er vert að velta fyrir sér
hvort fjárheimildir séu fyrir einstökum samning-
um. Ég er talsmaður þess í opinberum útgjöld-
um að gengið sé hægt um gleðinnar dyr. Þarna
er kannski kominn mælikvarði á það hversu vel
ráðherrar fylgja því í raun.“
Eiga ekki að haga sér svona
Gunnar Helgi setur spurningamerki við und-
irskriftir samkomulaga sem rúmast ekki innan
fjárlaga. Hann segir mikilvægt að yfirvöld vinni
að langtímaáætlunum til að fyrirbyggja slíkt.
„Ef samningur rúmast innan fjárlaga er lítið við
honum að segja. Ef ráðherrar eru hins vegar á
síðustu dögum fyrir kosningar að skrifa und-
ir fjölda samninga utan fjárlaga má draga í
efa bindingu þeirra. Sá aðili sem lofað er
fé mun eðlilega ganga á eftir loforð-
inu og ráðherra er búinn að skapa
vandamál fyrir hugsanlegan eft-
irmann sinn,“ segir Gunnar
Helgi. „Íslensk stjórn-
sýsla ætlar ráð-
herrunum ekki að haga sér svona.
Skammtímasjónarmið í fjárlögum
landsins eru mjög ráðandi. Heppi-
legast að mínu mati væri að tryggja
langtímaáætlun fjárlaga til að koma
í veg fyrir ótrúverðugleika slíkra
samninga.
Aðspurður tekur Birgir í
sama streng og telur óvar-
legt að ráðherrar séu að lofa
fjárveitingum sem Alþingi
hafi ekki samþykkt í fjár-
lögum. „Fjárveitingavaldið
er hjá þinginu, það liggur
fyrir. Þetta eru orðnar háar
upphæðir sem velta upp
spurningunni um heim-
ildir ráðherra að ráðstafa
fé án samþykkta Alþingis.
Hér er um að ræða kosn-
ingatékka með gjalddaga
langt fram í tímann og eft-
ir að nýr prókúruhafi hef-
ur fengið fjármálin í hend-
ur að loknum kosningum.
Það er bara
þannig,“
segir
Birgir.
DV Helgarblað Föstudagur 11. maí 2007 11
Á síðustu tveimur mánuðum hafa ráðherrar ríkisstjórnarinnar skrifað
upp á 26 samninga að heildarverðmæti 5,8 milljarða. Eina ráðuneytið
sem skrifaði ekki undir samning var umhverfisráðuneytið. Helmingur
samninganna og þriðjungur fjárhæðarinnar er með gjalddaga nokkur
ár fram í tímann og bíður því næstu ríkisstjórnar að efna loforðin.
FlugVélin á lEiðinni
Björn Bjarnason dómsmálaráðherra
kláraði langt verkefni með því að
skrifa undir kaupsamning á nýrri
flugvél fyrir Landhelgisgæsluna.
MEnningartEngdar FErðir
Þorgerður Katrín gunnarsdóttir
menntamálaráðherra hefur
undirritað samninga um menning-
artengda ferðaþjónustu og
ferðasjóð íþróttafélaga.