Dagblaðið Vísir - DV - 11.05.2007, Blaðsíða 13

DV Helgarblað Föstudagur 11. maí 2007 13
DAUÐSFÖLLIN ERU FÆRRI HÉRLENDIS
ir atburðir gerist aftur. Þar liggur
ábyrgð mín einna helst.
Gipsið er ekki allt
Hvernig ber brunaprófessorinn
frá Svíþjóð saman löndin tvö, Ís-
land og Svíaríki?
„Það er ákveðinn menningar-
munur á milli Íslands og �ví���ðar.
Íslendingar eru reddarar en �ví-
ar meiri skipulegg�endur. Það seg-
ir ekkert um að Íslendingar standi
�víum aftar, nema síður sé.“
Fyrir nokkrum árum létust 63
ungmenni af völdum eldsvoða á
skemmtistað í Gautaborg ...
„Já, �að var alveg hörmulegt.
�em betur fer höfum við aldrei
lent í neinu slíku slysi. Kannski
erum við svona lánsöm eða eigum
svona traust hús. �taðreyndin er sú
að í samanburði við hinar Norð-
ur-landa���ðirnar eru dauðsfölll
vegna bruna hlutfallslegra fæst hér
en �etta er auðvitað bara tölfræði.“
Er hægt að draga einhvern lær-
dóm af miðbæjarbrunanum í apr-
íl, sem varð um hábjartan dag, og
eldsvoðanum á Laugavegi rúmum
fjórum árum?
„Í mínum huga er augl��st að í
eldri húsum, sem voru byggð fyrir
hundrað árum og fyrr, �ar
sem veggir eru holir að
innan með t�marúm
og auk �ess með rúm
milli g�lfs og lofts,
getur eldur ferð-
ast um að vild. Ef
eldurinn kvikn-
ar fyrir innan gipsið, til dæmis af
völdum rafmagns, �á breiðist hann
hratt út innan í gömlu vegg�unum
og g�lfunum og í �essum tilvikum
virkar gipsklæðningin ekki eins og
til var ætlast. Og �að er ákaflega
erfitt að slökkva slíkan eld. Ég leyfi
mér �ví að seg�a að brunavörnum
fylgi meiri áhætta í eldri byggingum
en í ný�um.“
Forveri þinn, Bergsteinn Giz-
urar-son fyrrverandi brunamála-
stjóri, hefur gagnrýnt eftirlitskerfið
með tilliti til stórbrunans í miðborg-
inni. Á honum má skilja að eftirlitið
hafi hreinlega brugðist.
„Ég er sammála Bergsteini um
að við verðum að huga betur að
brunavörnum í gömlum húsum, en
tel að �að séu fyrst og fremst eig-
endur húsanna sem verði að huga
að �ví. Það blasir við að í svona
gömlum húsum ná menn ekki upp
sömu brunavörnum og í ný�um
húsum, ekki nema að skralla alg�ör-
lega innan úr �eim, líkt og gert var
með Geysishúsið í Aðalstræti. Þetta
�ýðir að húsin eru endurbyggð með
nútímabyggingartækni.“
Týpiskir brennuvargar
„Þ�tt skipt sé um starfsemi í
gömlu húsi er ekki hægt að gera
�á kröfu til húseiganda að hann
fari að ítrustu kröfum eins og um
nýtt hús sé að ræða. Lög leyfa �að
ekki. Þarna �arf að gæta �afnræð-
is- og meðalh�fsreglu st��rnsýslu-
laga. Hins vegar getur eldvarna-
eftirlit sveitarfélagsins sett m�ög
strangar kröfur, til dæmis ef um
rekstur skemmtistaðar er að ræða.
Kröfur um gipsklæðningu alls
staðar og �afnvel vatnsúðakerfi í
hluta hússins, viðvörunarkerfi og
að fl�ttaleiðir séu alltaf greiðfær-
ar. Hins vegar er ekki hægt að fara
fram á �að að menn hreinlega
endurbyggi húsin. Vegna eign-
arréttarins væri �að ekki gerlegt.
Þess vegna er skil�anlegt að sveit-
arfélög eða ríki kaupi svona göm-
ul hús og endurbyggi �au og leigi
síðan eða sel�i undir viðeigandi
starfsemi.“

Meintir brennuvargar eru stöðugt
í fréttum. Um síðustu helgi stóðu
menn skjálftavaktina á Akureyri,
þegar einn eða fleiri gengu lausir, og
um langt skeið heyrðust svipaðar
fréttir frá Vestmannaeyjum. Er
þetta vaxandi vandamál?
„Þetta eru ákveðnar týp-
ur og �að er ýmislegt um
�ær vitað, Alríkislögregla
Bandarík�anna, FBI, hef-
ur einmitt sett fram lýs-
ingar og sálgreiningar á
algengustu týpunum,“
segir B�örn og veigrar
sér við að tala um �afn
eldfimt mál en bendir
á að meðaltýpan hafi
verið skilgreind sem
karlmaður á aldrinum
18 til 27 ára við skál,
sem g�arnan á erf-
itt uppdráttar gagn-
vart hinu kyninu. �íð-
an gerist eitthvað h�á
honum á föstudags- eða
laugardagskvöldum eft-
ir vonlausar
tilraunir við að fá konur til lags við
sig.
„Í flestum tilfellum eru �etta
sem sagt einfarar sem eiga erfitt
með samskipti við gagnstætt kyn.“
En er það staðreynd að brennu-
vargar vilji gjarnan vera á staðnum
þegar skaðinn er skeður?
„Já, �ess vegna vil�a menn g�arn-
an s�á myndir af vettvangi til �ess
að athuga hvort sami maður hafi
endurtekið verið viðstaddur. Það
er vitanlega erfitt að nota �að sem
viðmiðunarreglu í litlum sveitarfé-
lögum.“
Óleyfisíbúðir hér og hvar
B�örn segir lögregluna ágætlega
í stakk búna að rannsaka glæpamál
af �essum toga og eins eldsupptök
og að samstarf sé með ágætum milli
brunavarnayfirvalda og lögreglu.
En víða er pottur brotinn. Kom-
ið hefur í l��s að víða er eldsmatur,
meðal annars í húsum �ar sem ekki
er vitað um íbúa, líkt og var í Lauga-
vegsbrunanum í okt�ber 2002.
„Já, �að er vissulega vandamál
�egar f�lk er búsett í svokölluð-
um �leyfisíbúðum. Þetta getur ver-
ið margs konar húsnæði, til dæm-
is einhver�ir kofar og bakhús eða
�afnvel verksmið�u- og listamanna-
hverfi. Til viðb�tar er aukinn f�öldi
erlendra farandverkamanna sem
búsettir eru hér og hvar. �lökkvilið
höfuðborgarsvæðisins f�r í heilm-
ikla ranns�kn hvað varðar �leyfis-
íbúðir á höfuðborgarsvæðinu og í
k�ölfar �ess var lögum breytt núna
í mars til að reyna að ná utan um
�ennan vanda.“
Bruni er ekki eina viðfangs-
efni brunamálastjóra, heldur líka
mengunarslys og óhöpp ýmiss kon-
ar. En eru slökkvilið landsins í stakk
búin að taka við risaverksmiðjum
á íslenskan mælikvarða, eins og til
dæmis álveri í Reyðarfirði?
„Í F�arðabyggð er verið að stofna
atvinnuslökkvilið með s�larhrings-
vakt. Ég veit af gagnrýni á staðsetn-
ingu slökkviliðsins en tel að �að sé
innan ásættanlegra marka miðað
við �ær samgöngubætur sem orð-
ið hafa.“
Þú telur sem sagt nægan viðbún-
að til staðar ef eldur kemur upp í ál-
verinu á Reyðarfirði?
„Þeir eru sem stendur að bygg�a
upp �etta atvinnumannaslökkvi-
lið við álverksmið�una og ég hefði
g�arna vil�að að �að gengi hraðar
og betur fyrir sig. En �að má ekki
gleyma �ví að í grenndinni erum
við með nokkur öflug slökkvilið.
Auk liðsins sem verið er að bygg�a
upp við verksmið�una erum við
með öflugt lið í Neskaupstað, á Fá-
skrúðsfirði og á �töðvarfirði og á
svæðinu eru menn nokkuð fl��tir
að ná sér í mikið aukaafl.“
Eldheitur ís
Fyrir nokkrum árum voru frysti-
húsabrunar tíðir. B�örn kannast
við �að. „Já, gárungarnir sögðu að
ísinn í frystihúsunum væri alltaf
að brenna. Það væru svo brenn-
anleg efni í b�khaldinu. Í minni
starfstíð hefur sem betur fer aldrei
verið uppi neinn grunur um slíkt
hvað varðar frystihús. Árið 2000
varð m�ög st�r bruni í Vestmanna-
ey�um, �egar t��nið nam ríflega
mill�arði og atvinnu f�ölmargra var
�gnað. Ég held að st��rnendur fyr-
irtæk�a og sveitarfélög hafi tekið
við sér eftir �að en veiki hlekkur-
inn h�á okkur er líklega h�á smærri
sveitarfélögunum. Mörg �eirra
standa sig vel en önnur mættu
gera betur. Í sumum tilvikum �arf
ekki annað en að einn lykilmaður
flyt�i af staðnum með sína reynslu
og �ekkingu. Við reynum að hlúa
að slökkviliðum �essara sveitarfé-
laga eins og kostur er.“
Ef ég skil þig rétt er hver og einn
sinnar gæfu smiður og ber ábyrgð
á sínum brunavörnum.
„Já, hver og einn ber ábyrgð á
sínu �egar á heildina er litið.“
Um næstu áram�t er stefnt að
�ví að embætti brunamálast��ra
verði aflagt og verði hluti af nýrri
stofnun, byggingastofnun, sem
heyri undir umhverfisráðu-
neytið. B�örn ber engan kvíð-
boga fyrir �ví.
En hvað með sinuelda,
er ekki sú vertíð að byrja?
„Ég vil helst ekki tala
um �á,“ segir hann og hlær.
„Það er með sinuelda eins og
s�álfsmorð að of mikið umtal
getur virkað sem hvati og ég
�ori ekki út í �essa umræðu.
Hins vegar er ánæg�ulegt að
geta �ess að við vorum að
fá 2000 lítra fötu fyrir �yrlu
Landhelgisgæslunnar sem �ar
með verður vel í stakk búin að
h�álpa okkur ef eitthvað st�rt
gerist.“
„Já, gárungarnir
sögðu að ísinn í frysti-
húsunum væri alltaf
að brenna. Það væru
svo brennanleg efni í
bókhaldinu.”
Frá brunanum í miðbænum í
samanburði við hinar Norður-
landaþjóðirnar eru dauðsföll
vegna bruna hlutfallslega fæst hér.
Björn Karlsson, forstjóri Brunamálastofn-
unar segir að eigendur og forráðamenn eigna
eigi að að bera fulla ábyrgð á því að brunavarn-
ir séu í fullu lagi í húsum.