Læknablaðið : fylgirit - 01.08.1978, Blaðsíða 83

Læknablaðið : fylgirit - 01.08.1978, Blaðsíða 83
81 nefnd er Radio Immuno Assay (RIA) eða Competetive Protein Binding (CPB), sem er sjaldgæfari. í aðalatriðum er RIA-aðferðin fólgin í því, að blandað er saman serum sjúklings og lausn af þeim hormón, sem mæla skal. Umrædd lausn inniheldur hormón, sem merktur er með geislavirkum ísotop, (oftast I131) síðan er mótefnið gegn hor- móninum blandað saman við og hvarfið Ab + Ag = Ab — Ag látið ná jafnvægi. Eins og sést á mynd 2, sem lýsir þessari aðferð nánar, fer það eftir styrknum af hcrmón í serum frá sjúklingnum, hversu mikið binzt af geislavirkt-merktum hor- món. Bundið og óbundið hormón er þessu næst skilið aðmeð t.d. iona-skiptum (resin) eða virku koli (charcoal absorbent) og geislavirknin mæld í botnfalli eða floti (supernate). TSH er nú mælanlegt með ofangreindri aðferð. Mælingin er talin mjög góð til þess að staðfesta primera hypothyrosu, en þá fæst hækkað TSH-gildi. Hún er jafnframt talin geta sýnt byrjandi hypothyrosu, vegna þess að TSH fer oft að hækka, áður en hægt er að mæla lækkun á Tt (2, 3, 4). Kostur við mælinguna er líka, að ýmislegt það, sem truflað getur mælingu á thyroxini, svo sem joðmengun, truflun á bindigetu o.s.frv. hefur ekki áhrif á TSH-mælinguna. TSH greinir á milli primerar og sekunderar hypothyrosu með því að hækkað TSH og lækkað Ti samrýmist því, að sjúkdómurinn sé í skjaldkirtlinum sjálfum (mynd 1). Eðlilegt magn af TSH og lækkað af Tt bendir til truflunar á starfsemi heilading- uls eða miðheila (hypothalamus) og þarf þá ýtarlegri rannsókna við til að finna sjúkdómsorsök (sbr. TRH-stimulation). TSH-mælingin er ekki nógu nákvæm til að hægt sé að greina normal- frá subnor- mal-gildum og er því gagnslaus við grein- ingu á thyrotoxicosu, nema með TRH stimulation (sjá síðar). Mælingar á TSH eru nú gerðar á Landakotsspítala og eru normalgildin 5 mikro IU/ml eða lægra. Thvroxin, Ti. Á tímabilinu maí 1971 til október 1976 var mælt proteinbundið joð (PBI) á rann- sóknadeild Landakotsspítala, en eins og kunnugt er, er mikill meirihluti þess í tengslum við Ti. Þessi aðferð var lögð niður, þegar farið var að mæla Ti með geislamæli- tækni (CPB-aðferð). Normalgildi eru 4,5 —11,0 mikrogr./lOOml. Mæling á thyroxini hefur ótvíræða kosti fram yfir eldri mælingar, svo sem PBI, vegna þess að miklu færri atriði geta trufl- að mælinguna. Joðmengun truflar lítið eða ekki. Hins vegar er með þessari aðferð mælt allt thyroxin, bæði bundið og frítt, eins og áður sagði, og því getur fengizt vill- andi útkoma vegna breytinga á bindigetu proteina eða vegna samkeppni lyfja (sali- cylöt, Phenytoin) um bindistaði. Mælingin dugir því ekki ein sér, t.d. hjá þunguðum konum eða þeim, sem taka getnaðavarna- pillur. Frítt thyroxin, F Tr. Þessi mæling er eins og fyrr segir bæði tímafrek og vandasöm og ekki gerð nema á fáum rannsóknarstofum. Trijodothyronin, Ts. Síðan 1952 er vitað að skjaldkirtillinn framleiðir ekki einungis thyroxin, heldur og trijodothyronin. Ýmislegt bendir nú til, að Ti sé ekki annað en prohormón og Ta sé virki hormóninn. Á árunum fyrir 1970 tókst að mæla T3 með flóknum aðferðum, en síðan 1970— 1972 hefur verið notuð RIA. T.i er alltaf hækkað, þegar Ti er hækkað í thyrotoxicosu (10,15), en auk þess í ein- stökum tilfellum, þótt Tí sé eðlilegt (T3- toxicosis). Það er oftast lækkað 1 hypo- thyrosu, primeri eða sekunderi, en ekki er hægt að byggja eins á því, eins og þegar um hækkun er að ræða, vegna þess að 15—30% sjúklinga með hypothyrosu hafa T., innan eðlilegra marka (15). T.. er mælt hér með RIA og eru normalgildin á bilinu 0,90—2,20 ng/ml. Þessi gildi eru að nokkru háð aldri sjúklingsins. Þannig reynist meira en 50% barna á aldrinum 1—15 ára hafa meira en 2,20 ng/ml. án þess að annað bendi til thyrotoxicosu (16). Normalized Thyroxin Ratio (NTR). Eins og áður er sagt gefur mæling á NTR ásamt Ti-mælingu gleggri upplýsing-
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96

x

Læknablaðið : fylgirit

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Læknablaðið : fylgirit
https://timarit.is/publication/991

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.