Læknablaðið : fylgirit - 15.12.1994, Side 41

LÆKNABLAÐIÐ/FYLGIRIT 27
37
Leit aö æxlisbæligeni meö saman-
burði á tjáöum genum í krabba-
nieinsfrumum meö mismunandi
arfgerö og vaxtarhraöa.
Sijgurður Ingvarsson. Stephan Imreh, Guðný
Eiríksdóttir. Rannsóknastofa Háskólans í
Meinafræði og MTC, Karolinska Institutet.
Tíðar úrfellingar á litningasvæði 3p í
mörgum krabbameinsgerðum benda til að
æxlisbæligen sé á svæðinu. Einnig hefur
verið sýnt fram á æxlisbælivirkni litnings 3
1 tilraunadýrum með samanburði á æxlis-
vexti fruma með og án viðkomandi litninga-
svæðis.
Við höfum rannsakað mismunandi arf-
gerðir nýrnakrabbameinsfruma og illkynja
bandvefsfruma m.t.t. 3p erfðamarka og
vaxtar í ónæmisbældum músum. Litningur 3
hefur verið settur inn með frumusamruna
(microcell hybrid lines). I báðum frumu-
línum er æxlisvöxturinn hraðari í ónæmis-
bældum músum ef litningur 3 er ekki til
staðar. Ennfremur eykst æxlisvöxtur
samhliða tapi á 3p erfðamörkum
(elimination test).
Samanburður á tjáningu gena sömu
frumulína, með og án þriðja litnings, hefur
verið gerður með RT-DD tækni (differential
display). Víxlumritunarhvarf á RNA var
framkvæmt með notkun 16 mismunandi
lykla. 240 mismunandi PCR hvörf voru gerð
og nokkur hundruð gen magnast upp í
hverju hvarfi. Með þessarri samsetningu af
lyklum var hægt að magna stóran hluta af
tjáðum genum. Afurðir PCR hvarfsins voru
aðgreindar í raðgreiningargeli. Þau gen sem
komu fram í frumum með litning 3 og
hægfara æxlisvöxt voru einangruð úr gelinu,
endurmögnuð í PCR og notuð sem þreifarar.
Northern blettunar tækni gaf til kynna
hvort munur er á tjáningu viðkomandi gena.
Þar sem munur á tjáningu kom fram við
Northern blettun var framkvæmd Southern
blettun (á bandvefsfrumulínur úr músum
með og án þriðja litnings úr mönnum) með
sama þreifara til að staðsetja viðkomandi
gen.
E 45
Magnanir og úrfellingar á litningi
11 í brjóstakrabbameini.
ÍÚli'us Guðmundsson. Rósa Björk
Barkardóttir, Guðný Eiríksdóttir, Aðalgeir
Arason, Valgarður Egilsson og Sigurður
Ingvarsson. Rannsóknastofa Háskólans í
Meinafræði, Frumulíffræðideild.
Rannsóknir hafa sýnt að með því að koma
heilbrigðum litningi 11 inn í
brjóstakrabbameinsfrumulínur stöðvast
æxlisvöxtur. Þetta bendir til að æxlisbæligen
sé staðsett á litningi 11. Magnanir á
htningasvæði 11 q 13 og úrfellingar á 11 p 15
eru vel þekktar í brjóstakrabbameini.
PCR aðferðinni var beitt til að bera saman
heilbrigðan vef og æxlisvef. Skoðuð voru
'20 sýni með 10 fjölbreytilegum
erfðamörkum. 45% sýnanna höföu brenglun
á litningi 11. Það svæði sem hafði hæsta
h'ðni brenglana (37-43%) var llq22-qter.
Til að greina á milli úrfellinga og magnana
var Southern aðferð notuð. 11 q22-qter
brenglanir reyndust vera úrfellingar en
11 q 13 brenglanir voru magnanir.
Tölfræðilegum aðferðum var beitt til að
E 46
athuga fylgni DNA-brenglana við hina ýmsu
líffræðilegu þætti æxlisins, s.s. magn
hormónaviðtaka, stærð æxlis, meinvörp og
hlutfall fruma í S-fasa.
Ataxia-telangiectasia er arfgengur
víkjandi sjúkdómur sem talinn er orsakast
af galla í geni sem hefur með DNA-viðgerðir
að gera. Genið hefur verið kortlagt með
tengslagreiningu á Ilq22-q23 litninga-
svæðið. Meðal einkenna sjúkdómsins eru
hækkað næmi fyrir jónandi geislun og
hækkuð tíðni krabbameina.
Faraldsfræðilegar rannsóknir benda til að
arfberar gallaða gensins séu í 7 til 8 falldri
áhættu á að fá brjóstakrabbamein og því
séu u.þ.b. 5% allra
brjóstakrabbameinstilfella vegna galla f A-T
geninu.
Niðurstöður okkar varðandi tíðni
úrfellinga á svæðinu sem A-T genið hefur
verið kortlagt á styðja þær hugmyndir um
að genið taki þátt í myndun brjóstakrabba-
meins.