Læknablaðið : fylgirit - 15.12.1994, Side 43

LÆKNABLAÐIÐ/FYLGIRIT 27
39
E 49
P53 KÍMLÍNUBREYTINGAR í FJÖLSKYLDUM
MEÐ LI-FRAUMENI LÍK HEILKENNI (LFL) OG
einstaklingum með fjölæxli.
Steinunn Thorlacius1. Ros Eeles2, Jóronn E Eyíjórð1,
Sheila Seal2, Lisa Cannon-AIbright5, David Goldgar5,
Mark Skolnick5, Bruce Ponder4, Guðríður Ólafsdóttir1,
Helga M Ögmundsdóttir1, Michael Stratton2 og Colin
Cooper2
Rannsóknastofu i sameinda- og frumulinfæði og ^Krabbameinsskra.
Krabbameinsfélagi íslands 2Inst. for Cancer Res og 4Human (ienetics
tiroup CRC, IJK, 5University of Utah, SaR Lakc City USA.
Breytingar í p53 geninu eru meðal algengustu breytinga i
krabbameinsæxlum Kimlinubreytingar eru þó afar
sjaldgæfar og hafa aðallega fundist i fjölskyldum með Li-
Fraumeni heilkenni (LF) I skilgreiningu á fjölskyldum með
Li-Fraumeni heilkenni er miðað við að sjúklingur með
sarkmein (yngri en 45 ára), eigi fyrsta stigs ættingja með
sarkmein, brjóstakrabbamein, heilaæxli, hvítblæði eða
kirtilfrumukrabbamein og annan náinn ættingja með
sarkmein eða annað krabbamein greint fyrir 45 ára aldur
Sortuæxli, blöðruhálskirtilkrabbamein og krabbamein i
eista eru líka talin einkenna sjúklinga í fjölskyldum með LF
auk þess sem slíkir einstaklingar fá oft mórg krabbamein
Samkvæmt gögnum frá Krabbameinsskrá er engin islensk
Óstöðugleiki i stuttum endurteknum
röðum í ristil- og brjóstaæxlum
frá krabbameinsfjölskyidum.
4án Þór Berabórsson. Valgarður Egilsson,
Júlíus Guömundsson, Aöalgeir Arason,
Sigurður Ingvarsson.
Hannsóknastofa Háskólans í meinafræði.
Stuttar endurteknar DNA raðir (SER)
eru algengar í erfðamengi mannsins og eru í
'Törgum tilfellum breytilegar. Á seinni
árum hafa SER veriö notaöar til aö hanna
örföamörk sem hafa komið aö góðum notum
viö aö kortleggja erföasjúkdóma mannsins.
í undirflokki ristilæxla (15%) er
óstöðugleiki á SER svæöum sem
endurspeglast í breytingum á fjölda
endurtekninga. Talið er aö þessi
óstööugleiki só vegna galla í sameindum
Sem starfa að viðgerðum á erfðaefninu sem
f3ra fram aö lokinni eftirmyndun þess.
Kímlínugallar í genum sem skrá fyrir
viögeröarsameindum valda arfgengu
ristilkrabbameini (hereditary non-polyposis
colorectal carcinoma, HNPCC).
t okkar rannsókn var óstöðug SER
Svipgerð ristilæxla notuö til aö leita aö
fjölskylda sem uppfyllir þessi skilyrði Þessi skilgreining
var notuð til að finna fjölskyldur með LF lík heilkenni
(LFL) þ e að sjúklingur með einhvert ofangreindra
krabbameina ætti a m k 2 ættingja með slík æxli, þar af
annar 1 stigs ættingi 1 sameignilegri athugun rannsóknar-
hópa á íslandi, Bretlandi og í Bandaríkjunum voru
skoðaðar 53 fjölskyldur með LFL, 11 einstaklingar með 2
frumæxli af LF gerð og 22 einstaklingar með 3 eða fleiri
frumæxli Leitað var að stökkbreytingum i p53 geninu með
SSCP (single strand conformational polymorphism) og
CDGE (constant denaturant gel electrophoresis) aðferðum
og breytingar staðfestar með DNA raðgreiningu
Breytingar fundust í 4 af 53 einstaklingum með LFL eða i
7,5% Breytingar fúndust i 2 einstaklingum með fjölæxli en
báðir reyndust tilheyra LFL fjölskyldum Niðurstöður
okkar sýna að kimlínubreytingar i p53 geni finnast i litlum
hluta fjölskyldna með LFL og eru liklega ekki áhættuþáttur
við myndun fjölæxlafjölæxli í framhaldsrannsókn stendur
til að kanna hvort breytingar í öðrum genum t d mdm2,
AT og p21, geti skýrt aukna tíðni krabbameina i
fjölskyldum með LFL Hafin er söfnun á sýnum úr fleiri
LFL fjölskyldum og hér á landi hafa þegar bæst við a m k
15 fjölskyldur sem hafa einkenni LFL
E 50
HNPCC sjúklingum. 46 ristilæxli voru
skimuö fyrir óstöðugleika í SER og af þeim
reyndust 6 (13%) vera jákvæö. Tveir af 6
einstaklingum meö jákvæö æxli reyndust
eiga ættingja sem höföu fengið sjúkdóminn.
í báöum tilfellum greindust einstaklingar í
þessum fjölskyldum ungir með
ristilkrabbamein og að auki voru
brjóstakrabbameinssjúklingar í annari
fjölskyldunni. Óstööugleiki í æxlum annnara
fjölskyldumeðlima m.t.t. SER var til staðar
og bendir það sterklega til þess aö
kímlínugalli í geni sem skráir fyrir DNA
viögeröarsameind sé til staðar.
Óstööugleiki fannst einnig í brjóstaæxli
frá einstaklingi sem er arfberi sjúkdómsins
samkvæmt stööu í ættartrénu, en slíku
hefur ekki verið lýst áöur í HNPCC
fjölskyldum. Raðgreining á hluta hMSH2
gensins sem skráir fyrir viðgeröarþætti
hefur veriö framkvæmd meö efnivið úr
þessum fjölskyldum en engar
stökkbreytingar hafa fundist.