Læknablaðið : fylgirit - 15.12.1994, Blaðsíða 67

LÆKNABLAÐIÐ/FYLGIRIT 27
61
E
Símaviðtalsmeðferð til að draga úr vanlíðan
niaeðra með erfið ungbörn.
Marga Thome, Námsbraut í hjúkrunarfræði við Háskóla
Islands; Dr. Beth Alder, Queen Margaret College,
Edinborg, Skodandi.
Tilgangur rannsóknar var að kanna gagnsemi
símaviðtalsmeðferðar tíl að draga úr vanlíðan mæðra og til
að hafa áhrif á skynjun þeirra varðandi erfiðleika ungbams.
Upplýsingar til mæðra í meðferðarhópnum voru miðaðar
við skynjun þeirra á vandamáli bamsins frekar en á
hlutlægum athugunum. Erfiðleikar ungbama vom
svefnvandamál, grátur, væl og erfiðleikar við að matast og
melta Vanlíðan mæöra var slalgreind út frá hlutverkastreitu
sem foreldri, þunglyndis- og kvíðaeinkennum, þreym og
fylgikvillum hennar. Vanlíðan mæðra var skoðuð sem
sálfélagslegt viðbragð við erfiðleikum ungbams, svo og
oðrum erfiðleikum í lífinu.
Urtak 78 mæðra var valið úr þýði íslenskra mæðra með 2ja-
3ja mánaða gömul ungböm. Viðmiðanir við val á úrtaki
voru:
a) stígafjöldi mæðranna á EPDS-kvarðanum >12 (Cox
o.fl. 1987);
b) stígafjöldi þeirra á streitukvarða foreldra, styttri útgáfu
2:75 (Parental Stress Index: Short Form = PSI/SF,
Abidin 1989)
c) erfið hegðun ungbamanna (svefn, grátur, væl,
matarvandamál).
Konunum var skipt í meðferðar- og samanburðarhóp.
Tilviljunarkennd raðbundin aðferð var nomð við flokkun í
hópa. Fjöldi símtala var frá einu til fimm og var hann
miðaður við þarfir hverrar konu.
Niðurstöður fengnar með fjölbreymdreifigreinigu gefa til
kynna áhrif af meðferðinni á þreytu og fylgikvilla hennar,
þunglyndiseinkenni og á hlutverkastreitu sem foreldri.
Marktæk minnkun varð á sumum álagseinkennum í báðum
hópum eftir því sem lengra leið.
Minnkun vanlíðunar með tímanum er túlkuð sem
sálfélagsleg aðlögun mæðra eftir bamsburð. Ályktað er að
meðferðin hafi haft önnur áhrif á bata en tíminn, en tíminn
hafði áhrif á fleiri þætti vanlfðunar en meðferðin.
Niðurstöðurnar styðja hluta af tilgátum um að
símaviðtalsmeðferð sé gagnleg til aö draga úr vanlíðan
mæðra með erfið ungböm. Hún er ódýr, aðgengileg fyrir
flestar mæður á landinu og hefur enga fylgikvilla í för með
sér.
Heilbrigðisþjónusta fyrir íslenskar konur, sem
upplifa mikla vanlíðan fyrstu 6 mánuöina eftir
barnsburð: Brýn þörf á úrræöum.
Marga Thome, Námsbraut í hjúkrunarffæði við Háskóla
Jslands; Dr. Beth Alder, Queen Margaret College,
Ldinborg, Skotlandi.
I sfmameðferð, sem var veitt íslenskum konum sem leið
úla eftir bamsburð og áttu erfið ungböm, voru 37 konur
utilokaðar frá meðferðinni vegna of mikilla
þunglyndiseinkenna á Ædinburgh Postnatal Depression
Scale“ (Veggspjald). Konurnar voru valdar úr
Pjóðskrárúrtakd aúra íslenskra kvenna, sem áttu ungbam á
lífi tveim mánuðum eftir fæðingu mánuðina október til
uesember 1992. Sömu upplýsingar vom fengnar frá þeim
ótíum með símaviðtölum. Auk þess var konunum gert kleift
að tjá sig eftir eigin þörfum. Upplýsingar vom skráðar á
njeðan viðtalið áttí sér stað og síðan var það flokkað niður
efiir efnisþræði í tölvufomtínu ,Eile Force“. Eftirfarandi
cfnisþráðum er lýst: 1) Réttmæti mælingar á vanlíðan, 2)
“teytíngar á líöan, 3) Ástæður vanlíðunar, 4) Hjálp fengin
W fólki, 5) Leiöir til að lifa með vanlíðan.
Meginniðurstöður vom að allar konumar staðfestu upplifun
4 mikilli vanlíðun. Flestum (N 18) leið jafn illa mörgum
Vlkum seinna, einni haföi versnað, átta fundu fyrir
smávægilegum bata og níu töldu sig finna fyrir talsverðum
bata. Algengustu ástæöur fyrir vanlíðan eftir fæðingu vom
a° mati kvenna eftirfarandi: þunglyndissaga, alvarlegir
^mskiptaerfiöleikar, heilsufarsvandamál og erfið ungböm.
Reiri ástæður sem em síður algengar vom einnig nefndar.
bextán konur töldu sig hafa fengið hjálp frá öðm fólki
vegna vanlíðunar sinnar og var heilbrigðisstarfsfólk í
E
helmingi tilfella nefnt. Nítján sögðust ekki hafa fengið
neina hjálp á heilsugæslustöð sinni eða ekki leitað eftir
henni. Hins vegar töldu 19 konur að þær hefðu sjálfar
fundið sér leið til að lifa við ástandið, níu vildu þiggja meiri
hjálp ef hún væri fyrir hendi og átta tníðu á tímann sem
lækni og ætluðu ekki aö leita eftir meiri hjálp.
Niðurstöðumar hljóta að vekja heilbrigðisstéttir til
umhugsunar um hlutverk sitt gagnvart þessum hópi
skjólstæðinga, er leið mjög illa eftir fæðingu. Af
ofangreindum tölum má áætla að daglega mundi g-einast ein
kona með alvarlega vanlíðan eftir fæðingu á Islandi, ef
markvisst væri staöiö að greiningu. Á árinu 1993 fékk
eingöngu fjórða hver kona hjálp frá heilbrigðisstéttum vegna
mikillar vanLfðunar eftir fæðingu. Helmingur þeirra fékk
enga hjálp á heilsugæslustöð sinni, sem var næst þeim, eða
sótti ekki eftir henni þar, þrátt fyrir tíð samskipti við
starfsfólk stöðvarinnar á fyrstu mánuðum eftir fæöingu.
Mæður, sem lcið mjög illa eftir fæðingu, virtust þurfa á
meiri eða á annars konar heilsugæslu að halda en þær fengu.
Auk þess virtust þær þurfa á margvíslegri aðstoð frá öðrum
stéttum og aöilum að halda.