Læknablaðið : fylgirit - 15.12.1994, Side 68

62
LÆKNABLAÐIÐ/FYLGIRIT 27
Eru Na/Ca-skipti yfir frumuhimnu og
E 95 Ca-pumpa frymisnets ákvarðandi fy rir
endurnýtingu Ca2+ í hjartafrumum?
Magnús Jóhannsson, Haflidi J. Ásgrímsson,
Björn Wohlfart og Ólafur Gudmundsson.
Rannsóknastofu í lyfjafræði, Háskóla íslands og
Avd. för Klinisk Fysiologi, Lunds Universitet.
Samdráttarkraftur í hjartavöðva er talinn
stjórnast af því magni kalsíums (Ca) sem binst
trópóníni. Við slökun vöðvans er álitiö að Ca
skili sér aftur út úr frumunni með hjálp Na/Ca-
skipta að hluta og að hluta aftur inn í SR með
Ca-pumpu. I>að hlutfall virkjunarkalsíums sem
fer aftur inn í SR er kallað endumýtingar-
hlutfall (recirculation fraction, RF) vegna þess
að þetta kalsíum er endumýtt og getur losnaö úr
SR við næsta samdrátt.
Hér var sú tilgáta prófuð hvort það Ca sem
losnar frá trópóníni við slökun fari annarsvegar
út úr frumunni með Na/Ca-skiptum og hins-
vegar inn í SR með Ca-pumpu. Áhrif á hraða
Na/Ca-skipta eða Ca-pumpu SR ætti því að valda
fyrirsjáanlegum breytingum á RF.
I) Blokkun Na/Ca-skipta. Hækkuð þéttni Ca2+
í baðlausn, eða lækkuð þéttni Na+, færir jafn-
vægisspennu Na/Ca-skipta nær hvíldarspennu
frumunnar og dregur þannig úr þessum
skiptum. Við þetta ætti meira Ca að fara inn í
SR og RF að hækka. Þetta var athugað í gáttum
og sleglum marsvína (MS) og gáttum manna
(M).
1 mM 2 mM Ca 4mM Ca n
MS, gátt 0.37 0.59 0.63 6
MS, slegill 0.22 0.26 0.38 5
M, gátt 0.44 0.49 7
100% Na 70% Na n
MS, gátt 0.59 0.64 8
MS, slegill 0.29 0.38 8
M, gátt 0.45 0.53 6
2) Hömlun Ca-pumpu í SR. Cyclópíazónsýra
(CPA) er talin hamla Ca-pumpu SR sérhæft.
Við slíka hömlun ætti meira Ca aö fara út úr
frumunum með Na/Ca-skiptum og RF ætti að
lækka.
Kontrol 5 /<M CPA n
MS, gátt 0.62 0.34 3
MS, slegill 0.30 0.26 3
Niðurstöður þessara tilrauna styðja í
meginatriðum þá tilgátu sem verið var að prófa.
TILVIST OUABAIN- EÐA DIGOXIN-LÍKRA EFNA
E 96 í FYLGJUVEF MANNA.
Sighvatur S. Árnason, Juhani Leppaluoto, Olli Vakkuri,
Lífeðlisfræöistofnun H.í. & Lífeðlisfræðistofnun
Háskólans í Oulu, Finnlandi
NaKATPasi er lífhvati í yfirborðshimnu allra fruma
líkamans. Hann viðheldur misvægi í styrk Na+ og K+
milli utanfrumu- og innanfrumuvökva líkamans
Jafnframt skapar hann spennumun yfir frumuhimnuna.
Breytingar í virkni lífhvatans geta því haft mikil áhrif á
starfsemi taugakerfis, blóðrásarkerfis og nýma.
Ljóst er að ýmis innanfrumuboðefni geta breytt
virkni lífhvatans frá einni stund til annarrar, og einnig er
talið að boðefni utanfrá (hormónar, paracrínar) geti breytt
virkni hans. Einn af þessum utanfrumuþáttum er talinn
vera líkur plöntusterasamböndunum digoxin (DLF) eða
ouabain (OLF), sem eru sértækir hemjarar
NaKATPasans. Nýlegar rannsóknir benda til að slík efni
séu mynduð í undirstúku og/eða nýmahettum spendýra.
Tilgangur þessarar rannsóknar var að kanna tilvist slíkra
efna hjá mönnum.
Fylgjur manna vom notaðar sem vefur til útdráttar,
m.a. vegna þess að fylgjan er sérstaklega virkur
steramyndandi vefur. Teknar voru fylgjur, sem fengust
við eðlilega fæðingu og við keisaraskurð. Þessar fylgjur
vom meðhöndlaðar í sitthvom lagi. Það var staðfest að
viðkomandi konur höfðu ekki tekið digitalis-lyf.
Fylgjan var mulin í metanóli, skilin, síuð, botnfallið
þurrkað og hreinsað með chloroformi, síað, og extraktiö
uppleyst í metanóli síðan sett á Sephadex LH-20 súlu.
Flotið niður af súlunni var safnað í 6 skammta (A-F).
Metanólið í skömmtunum sex, sem komu af LH-20
súlunni, var þurrkað í burtu og þurra efnið leyst upp í
viðeigandi búffer. Hluti af LH-20 sýnunum var leystur
upp í 0.1% TFA lausn til frekari hreinsunar og
aðgreiningar á HPLC Cjg-súlu af PhaseSep gerð.
Helstu mæliaðferðir vom binding við lífhvata úr
heilavef, hemjun á pumpun 86Rb inn í blóðfmmur og
binding við sérhæfð og næm ouabain-mótefni
(heimagen) og digoxin-mótefni.
Það fannst töluvert magn af OLF í A-skammti, eöa
sem samsvarar 500-1000 pg/g blautvigt. Þetta OLF
líktist mjög ouabaini með tilliti til hegðunar á HPLC
súlunni, það bast viö sérhæft og næmt ouabain-mótefniö,
sýndi samhliðavirkni við ouabain-staðalkúrfuna og
hamdi jafnframt upptöku 86Rb upp í rauðar blóðfrumur.
Auk þess fannst DLF, í mun minna magni þó, sem sýndi
svipaða hegðun og digoxin á HPLC-súIunni og bast við
sérhæft digoxin-mótefnið.
Niðurstöðurnar gefa sterklega til kynna að
endogenískt OLF er til staðar í fylgjum manna í
umtalsverðu magni. Þetta hefur ekki verið sýnt fram á
áður með fylgjur manna, og má gera ráð fyrir þessum vef
sem virkum OLF-myndandi vef við þungun.
Stutt af Rannsóknarsjóði H.I. og Háskólanum I
Oulu, Finnlandi.