Læknablaðið : fylgirit - 15.12.1994, Side 73

LÆKNABLAÐIÐ/FYLGIRIT 27
65
Raflífeðlisfræðileg og
SKYNFRÆÐILEG ATHUGLN A SJÓNU- OG
ÆÐAVISNUN
Þór Eysteinsson, Friðbert Jónasson, og Vésteinn
Jónsson. Rannsóknastofa H.í. í lífeðlisfræði, og
Augndeild Landakotsspítala.
Ættgeng sjónu-og æðavisnun (helicoidal peripapillary
chorioretinal degeneration) er augnsjúkdómur sem
sennilega á sér upprunna á íslandi (Sveinsson, 1939,
'979). Um er að ræða visnun er teygir sig frá
sjóntaug. Til þess að greina betur þær starfrænu
breytingar sem verða í þessum sjúkdómi höfum við
athugað 15 sjúklinga með raflífeðlisfræðilegum og
skynfræðilegum (psychophysical) aðferðum. Til
samanburðar hafa þessar athuganir einnig verið gerðar
á fjölda fólks með eðlilega sjón.
Augnrit (EOG) var skráð með aðferð Arden ofl
(1962). Þessi mæling gefur vísbendingar um starfræn
tengsl litþekju (pigment epithelium) og ljósnema.
Sjónhimnurit (ERG) var skráð milli húðskauta ofan við
itugabrýr og hornhimnuskauta sem svar við
'jósertingum Þessi mæling gefur mynd af svörun
Ijósnema, Muller fruma og taugafruma í sjónhimnu.
Lögð voru fyrir Ishihara og Farnsworth D-15
'itaskynspróf. Rökkuraðlögun var mæld með
Þföskuldsmælingu fyrir 500nm ljósi í 30 mín.
Niðurstöður voru að litaskyn var eðlilegt í öllum
sjúklingum, og einnig rökkuraðlögun. Ljósris EOG var
fyrir neðan eðlileg mörk (185%) í öllum sjúklingum,
nema 4 augu voru eðlileg og jafnframt sýndu þau
E 101
eðlilegt ERG. Sjúklingum má skipta í 3 meginhópa að
því er snertir ERG. Fjórir sjúklingar sýndu eðlileg
ERG að spennu og dvöl. Fimm sjúklingar sýndu ERG
svör ýmist rétt við eða fyrir neðan eðlileg mörk að því
er snertir spennu, en eðlilega dvöl. Sex sjúklingar
sýndu verulega lækkað ERG að spennu, bæði a- og b-
bylgju, og seinkaða dvöl b-bylgju t' sumum tilfellum.
Enginn marktækur munur var á meðalhlutfalli a- og b-
bylgju (b/a hlutfall) milli hópanna. Allir sjúklingar
sýndu einhvert ERG svar við öllum ljósertingum, og
lækkun í ERG er ekki tengt stöfum eða keilum sérhæft.
Almennt benda þessar niðurstöður til að litþekja
(pgiment epithelium) verður fyrir strafrænum truflunum
í þessum sjúkdómi á undan sjónhimnu, sem getur
starfað nokkuð vel þrátt fyrir verulegar sjáanlegar
skemmdir í augnbotni. Enginn marktæk seinkun verður
í dvöl a-bylgju ERG, þrátt fyrir verulega lækkun
spennu, sem bendir til að ljósnemar í óskemmdum
svæðum svari eðlilega við ljósi, og eðlileg
rökkuraðlögun bendir til að eðlileg endurmyndun diska
verði í þeim. Boðflutningur frá ljósnemum, að svo miklu
leiti sem b-bylgja er mat á það, virðist eðlilegur frá
óskemmdum svæðum nema á síðari stigum
sjúkdómsins.
Ahrif örvunar í upphafi svefns á svefngæði
Július K. Björnsson. Rannsóknastofa Geðdeildar E 102
Landspítalans.
Nýlegar rannsóknir benda til þess að tímabilið
Ngar einstaklingur sofnar og sú vaka sem fer þar á
undan, skjpti sköpum í þróun og viðhaldi langvarandi
svefnleysis. Sýnt hefur verið fram á að örvun fyrir svefn,
bæði vitræn og líkamleg er nátengd erfiðleikum við að
sofna og jafnframt erfiðleikum við að halda svefni og
vakna of snemma. Höfundur hefur sýnt annarsstaðar, að
svokölluð EEG óreiða (entropy) er mjög há í upphafi
nætur hjá mörgum sjúklingum með langvarandi
svefnleysi, nokkuð sem leiðir til sundurslitins svefns,
Jafnvel þó um “eðlilegan” svefnarkitektúr sé að ræða.
^leðferð svo sem “sleep restriction” leiðir til þess að
svefnbið styttist verulega og fjarlægir þar sem hinn stóra
breytileika og þá örvun sem sjá má í upphafi nætur hjá
Þessum sjúklingum.
Sú rannsókn sem hér er greint frá byggist á
athugun á huglægri upplifun af svefni og svefnheilariti frá
'29 sjúklingum með langvarandi svefnleysi. Allar
svefnmælingar eru frá nótt 2 eða 3, og framkvæmdar með
Oxford ambulant tækjabúnaði, breytt yfir á digital form
með 100 Hz tíðni og tíðnigreindar með AR línulegum
algórithma, sem gefur “power density” fyrir tíðnisviðið
frá 0,5 til 25 Hz. EEG óreiða var reiknuð fyrir hverja
nótt, ásamt EEG virkni (palpha/pdelta). Jafnframt var
hver nótt skoruð skv. kerfi Rechtschaffen & Kales.
Niðurstöðumar benda til þess að óreiða og örvun í
heilariti við upphaf svefns sé nátengt þróun og framvindu
svefns alla nóttina. Jafnframt sýna endurteknar mælingar
á svefnheilariti fyrir og eftir meðferð, marktækar
gagngerar breytingar á heilariti sjúklinga, sem hafa sterk
tengsl við upplifun þeirra af svefngæðum.