Læknablaðið : fylgirit - 15.12.1994, Side 94

84
LÆKNABLAÐIÐ/FYLGIRIT 27
NIKOTIN I MEÐFERÐ VII) ALZHEIMERS
V 9 SJÚKDÓMI
Jón Snædal , Þorkell Jóhannesson, Jón Eyjólfur Jónsson
og Guórún Gylfadóttir.
Öldrunarlækningadeild Landspítalans og Rannsóknastofa
Háskólans í lyfjafræöi
Nikótín hefúr skýr kólvirk áhrif í miðtaugakerfi.
Lyfíð hefúr i klínískri rannsókn virst hafa áhrif á
einbeitingu og athygh Alzheimers sjúkhnga, gefið undir
húð. Faraldursfræðilegar rannsóknir hafa og eindregið
gehð í skyn að tóbak kunni að seinka klínískum
einkennum sjúkdómsins. Tilgangur þessarar rannsóknar
var að sannreyna þessa tilgátu.
Atján sjúklingar með Alzheimers sjúkdóm
samkvæmt skilmerkjum NINCDS/ADRDA tóku þátt og
luku tvíblindri rannsókn þar sem nikótín (Nicotinehe ®,
Ciba-Geigy) og lyfleysa voru gefin í formi plásturs.
Sjúklmgamir voru með sjúkdómmn á fýrri stigum,
(MMSE = 20.3 ± 4.6 ; bil 12 - 28). Meðferðin stóð yfir i
4 vikur ( I plástur á sólarhring), síðan var gert hlé í 2
vikur og eftir það var gefin vixlmeðferð (cross over) í
4 vikur tU viðbótar. Flestir sjúklinganna þoldu hæsta
plástursskammt (21 mg/24 klst), en sumir fengu minna
(14 mg/24 klst). Enginn sjúklinganna reykti. Ahrifin voru
athuguð með minnisprófi (Rey's Auditory Verbal
Leaming Test), orðaforðaprófi (Oral fluency) og prófi á
hraða og athyghsgáfú (Trail A og B). Nikótín var mælt í
sermi þrisvar súmum fyrstu viku í meðferð/víxlmeðferð,
en eftir það vikulega.
Niðurstöður: TraU próf B reyndist vera of erfitt
fyrú flesta sjúkhnga og engar breytmgar sáust í TraU A
prófi eða orðaforðaprófi, hvort sem var i meðferð með
nikótíni eða lyfleysu. Hins vegar var útkoma úr
minnisprófinu marktækt betri, hvort sem sjúklingamir
fengu nikótin eða lyfleysu (P<0,05 / P<0,01). Ekkert
nikótín var í blóði sjúkhnganna þegar þeú fengu lyfleysu.
Ekkert samband var milli þéttni nikótins i sermi og áhrifa
þess, ems og þau vom mæld með minnisprófinu.
Aukaverkanú af nikótini, bæði almenn og staðbundin frá
húð komu sjaldan fyrir í sjúklingum, en oflar í
heUbrigðum sjálfboðahðum. Sérstaklega var áberandi hve
einkenni frá húð (erting, roði, kláði) vom algengari í
heUbrigðum einstaklingum.
Niðurstöður rannsóknarinnar benda þvi tU þess, að
áhrif nikótíns á Alzheimers sjúkdóm séu óveruleg eða
engin. I raun má segja að tiúaunm sýni að það eitt að setja
þessum sjúklingum plástur sé til gagns!
ÓLÖGLEG ÁVANA- OG FÍKNIEFNI Á ÍSLANDI
V 10 1981-1992.
Ingibjörg H. Snorradóttir, Jakob Kristinsson.
Rannsóknastofa í lyfjaffæði, Háskóla íslands.
Unnin var samantekt á efnissýnum sem bámst til
Rannsóknastofunnar, á tímabilinu 1981-1992, frá
lögreglu og dómsyfirvöldum í landinu. Tahð er, að slíkt
uppgjör gefi nokkuð góða mynd af útbreiðslu einstakra
ávana-og fíkniefna, sem em hér í umferð á hveijum tíma.
Á tímabilinu bámst til rannsóknar samtals 623 sýni, sem
talin vom ólögleg ávana- og fíkniefni. Þau vom flokkuð
niður eftú tegundum, í kannabissýni (hass, marihúana,
hassolíu), duftsýni (amfetamín, kókaín) og önnur sýni
(t.d. lýsergíð í pappírsbútum, ýmsar töflur, vökva og
áhöld til fíkniefnaneyslu).
Ýmsum aðferðum var beitt við rannsóknú á
sýnunum. Kannabissýni voru rannsökuð með
smásjárskoðun, gasgreiningu og massagreiningu
(GC/MS). Öll önnur sýni vom auk þess rannsökuð með
blettagreiningu á þynnu (TLC), vökvagreiningu (HPLC),
ljósfallsmælingu í útfjólubláu ljósi og ýmsum
efnaprófum.
Ólögleg ávana- og fíkniefni fundust í 545 þeirra
623 sýna sem komu til rannsóknar á tímabilinu. Af 299
sýnum sem talin vom kannabissýni reyndust 271 þeúra
innihalda kannabis. Fjöldi hasssýna var 215,
maríhúanasýni vom 34, hassolíusýni vom 16 og önnur
sýni 6. Af 262 duftsýnum sem talin vom amfetamín eða
kókaín, reyndust 187 þeúra innihalda amfetamín og 62
kókaín. Styrkur amfetamíns í sýnunum var á bilinu 0,5-
74%, meöalgildi 33% og miðgildi 27%. Með
amfetamínsýnunum mætti einnig telja tvær afleiöur
amfetamíns, sem bámst hingað á tímabilinu, MDEA og
MDMA. Magn kókaíns í sýnunum var á bilinu 9-91%,
meðalgildi 61% og miðgildi 68%. Lýsergíð (LSD)
mældist í 21 sýni og magn þess var frá 9-105 pg í
einingu. Heróín mældist í 2 sýnum, annað var 37% að
styrkleika en hitt 24%.
Langalgengustu ávana- og fíknefnin sem komu til
rannsóknar á tímabilinu vom kannabis og amfetamínsýni.
Var um helmingur sýnanna (49,7%) kannabis, en liðlega
þriðjungur (34,3%) amfetamín. Langflest
kannabissýnanna vom hass, en marihúana og hassolía
vom nokkuð algeng í upphafi tímabilsins. Ef frá em talin
árin 1981 og 1982 urðu engar marktækar breydngar á
tetrahydrókannabtnólinnihaldi í hassi á tímabilinu, en
meðalmagn þess var 69 mg/g. Samanburður víð
rannsóknir á hasssýnum í Danmörku, gáfu til kynna
lakara hass á markaði hér. Amfetamínsýnum fjölgaði er
leið á tímabilið og náði fjöldinn hámarki árið 1985.
Vemlegar breytingar uröu einnig á amfetamíninnihaldi
sýnanna á tt'mabilinu og náði styrkur þeúra hámarki árið
1983, en hefur síðan stöðugt farið minnkandi og undú
lok tímabilsins vom sýni undir 10% lang algengust.
Miklar sveiflur vom milli ára í fjölda kókaínssýna á
u'mabilinu. Langflest þeúra innihéldu meúa en 50% af
kókaíni. Fjöldi lýsergíðsýna var einnig mjög breytilegur
milli ára og komu t.d. 11 sýni til rannsóknar á ámnum
1984 og 1985. Bæöi kókaín og lýsergíð vúðast koma
hlutfallslega oftar við sögu hér á landi en í Danmörku.
Hinsvegar vúðist hcróín nánast ófáanlegt hér og greinú
það okkur verulega frá fíkniefnamörkuðum
grannþjóðanna.