Læknablaðið : fylgirit - 15.12.1994, Blaðsíða 118

108
LÆKNABLAÐIÐ/FYLGIRIT 27
ÞRÓUN AÐFERDAR TIL AÐ ÁKVARDA
V 57 ÞVERMÁL LÍPÓSÓMA í RAFEINDASMÁSJÁ
Hcrdís B. Arnardóllir ■, Jóhann Arnl'innsson Slol'án J.
Svoinsson Þórdís Kristmundsdóllir *. 1 Lyl'jalræði
lyl'sala, Háskóla íslands,2 Rannsóknarstola í hTcðlislræði
Læknagarði og ’ Delta hl'.
Markmið þessa verkel'nis var að þróa aðl'erð til að
ákvarða þvermál lípósóma. Helstu tæki (aðforðir) sem
almennt eru nmuð lil að ákvarða stærð /stærðardreil'ingu
lípósóma eru el'tirl'arandi: Ral'eindasmásjá, leysigeisli
(dynamie laser lighl seatlering) og ákvörðun á
stærðardreil'ingu lípósóma með miðflóttafli
(ultraeeniril'ugalion) og síun (molecular sieve
ehromalography). Al' þessum aðferðum varð
raleindasmásjá fyrir valinu, þ.e. heitt var neikvæðri litun
og úranýl asetal notað sem litarelni til að ákvarða þvermál
lípósómanna.
Byrjað var á því að finna í hversu mikilli þéttni
lípósómasýnin ættu að vera til að auðvelt væri að hera
kennsl á stakan lfpósóm á myndunum. Því næst var
fundin úl hæfileg þétlni lilarefnisins til litunar sýnanna.
Einnig var æskilegur viðloðunartimi lilarefnisins á sýninu
ákvarðaður, og skoðuð áhril' annara jóna í litalausninni
hvað varðar litun sýnanna. Áhrif mismunandi
l'ilmuyl'irborða með tilliti til dreifingar lípósómanna voru
könnuð svo og stöðugleiki mismunandi l'ormvarfilma
gagnvart litalausninni.
Helstu niðurstöður eru að litarefnið, úranýl asetat á
að nota í 2% (w/v) þétlni til lilunar á lípósómasýnunum.
Hæfileg þéttni lípósómasýnis til litunar er 0,375% (w/v)
aj' lituefni (fosfólípíði og kólesteróli) og æskilegur
viðloðunartími litarel'nisins á sýninu er 60 sek. Sölt úr
floti lípósómadrcil'unnar hal'a ekki truflandi áhrif á lilun
sýnanna og nýtilbúnar formvarfilmur virðast henta helur
lil sýnatilbúnings en aðkeyptar tilbúnar formvarl'ilmur.
Aðkeyptar filmur virðast þó vera þolnari (slerkari)
gagnvart litarefninu helduren nýlagaðar filmur.
NOTKUN HÁTÍDNI "SÓNICATORS”
V 58 TENGDAN FLÆDISELLU
TIL FRAMLEIDSLU LIPÓSÓMA
Herdís B. Arnardóltir1, Slefán J. Sveinsson2, Þórdís
Kristmundsdóllir1. ■Lyfjal'ræði lyfsala, Háskóla Islands,
og 2Delta hf.
Lípósómar eru smásæjar l'itukúlur sem myndast
þegar ákveðin þröskuldsþéllni af tvíleysinu fosfólípíði
kemsl í snertingu við vatn. Þessar fitukúlur sem borið geta
bæði filu- og vatnsleysanleg efni, bæta aðgengi lyfja inn í
húð, auka þar staðbundin lyfhrif en jafnframt hemja
óæskilegar blóðhornar hliðarverkanir.
Tilgangur verkefnisins var að þróa aðferð til
framleiðslu lípósóma með andhverfri uppgufun (reverse
phase liposomes). Markmiðið var að lípsómarnir hefðu
sem jöfnustu stærðardreifingu og að meðalþvermál
l'ramleiðslunnar væri undir 500 nm.
Fosfólípíð og kólesleról (2:1) eru leyst upp í
lífrænum leysi (díklórómetan : metanól (1:1)).
Vainslasinn sem inniheldur nalríum salicýlat er síðan hætl
úti lausnina. Fleytunni er hellt í býrettu og þaðan látin
renna með hraðanum 2 ml/mín í gegnum llæðiselluna og
þannig "sóniceruð" á hæstu hljóðtíðni (600 W) við 50%
púlstíðni (duty eyele). Þetta feríi er endurtekið tvívegis til
að tryggja sem einsleilustu (v/o) lleytu. Lílræni leysirinn
er því næsl inngulaður úr Heylunni, fyrst við lágan
þrýsling (300 mm á Hg), en vakúmdæla er notuð lil að
stýra inngufuninni til að hindra lap á vatnsl'asa fleytunnar.
Þrýstingurinn er síðan smám saman aukinn þar til l'ullu
loltlæmi er náð. Hitastig vatnsbaðsins er haldið í 48°C.
Stærðardreifing lípósómanna er sfðan ákvörðuð í
raleindasmásjá cn beitt er neikvæðri litun með 2% úranýl
asetat lausn til að bera kennsl á lípósómana.
Lípósómadreifumar innihéldu hver um sig um 15
pmól af fitu per ml vatnsfasa. Ut frá
rafeindarsmásjármyndum voru rúmlega 70% lípósómanna
ákvarðaðir með þvermálið undir 300 nm. Frá lognormal
stærðardreifingu lípósómanna var meðalþvermál
lípósómanna ákvarðað 234 nm. Meðal innra rúmmál
lípósómanna mældisi 18,26 L af vatnfasa per pmól
fituefni og meðaltalslyfjarýmd lípósómadreifanna sem
33,57%.
Meginniðurstaða þessa verkel'nis er sú að notkun
hátíðni "sónicators” tengdan llæðisellu er góður koslur til
Iramleiðslu lípósóma með meðalþvermál minna en 500
nm. Hátl innra rúmmál framleiðslunnar gefur lil kynna að
mestmegnis sé um l'ramleiðslu á einslaga lípósómum að
ræða. Af því leiðir að lípósómarnir hafa háa lyfjarýmd.
þ.e. geta borið hlutlallslega hátt hlutfall al' heildarmagni
lyfsins í dreifunni. Flæðisellan getur þannig komið í veg
l'yrir helstu vandamál sem fylgja í kjöll'ar notkunar á
hátíðni "sónicator", þ.e. hila- og úðamyndun en
erl'iðleikar á borð við losun málmnísa úr enda
"hálíðninemans" (probe) eru ennþá óleyslir.