Sagnir - 01.06.1997, Page 9

val með pensli og prakkaralegum tilsvör-
um listamanns sem nennir ekki að ræða
listina við viðvaninga.28 Af öðrum atrið-
um má nefna björgunaræfingar Flug-
björgunarsveitarinnar, rímnakveðskap,
fornbílasýningu og umferð huldufólks
um svæðið á hestum.29
Þegar á heildina er litið verður að telja
þessa dagskrá fremur einkennilega sam-
setningu.Við undirbúning hátíðahaldanna
voru nefnilega uppi áhyggjur af því að ís-
lensk börn vissu alls ekki hvers ætti að
minnast á Þingvöllum. Þess vegna var
brugðið á það ráð að láta börn um land
allt vinna „skólavinnu sem tengdist lýð-
veldisafmælinu og uppfræddi þau um
sögu lands og þjóðar og ekki síst sjálf-
stæðisbaráttuna og jók skilning þeirra á
lýðveldi á íslandi.“3“ Slíkt framtak er
góðra gjalda vert en kannski voru það
miklu fleiri sem hefðu þurft á slíkri
fræðslu að halda og þá eru skipuleggjend-
ur hátíðarinnar ekki undanskildir. Þegar
til kom var erfitt að eygja mikinn sögu-
áhuga eða söguvitund í dagskránni eins
og sjá má af framansögðu. Því til viðbótar
má nefna að Maístjarnan var eitt þeirra
þekktu íslensku sönglaga sem erfingjar
lýðveldisins höfðu verið látnir æfa fyrir
afmælisdaginn. Þúsund barna kórinn lof-
aði því sennilega alveg óafvitandi að halda
hátt á loft rauðurn fána framtíðarlandsins,
heimsríkis verkamanna.31
Eitt atriði skar sig þó nokkuð úr hvað
innihald varðar en þess er reyndar ekki
getið hvort það hafi tilheyrt fjölsýning-
unni eða hátíðardagskránni. Það var sér-
stök athöfn við Drekkingarhyl til minn-
ingar um þær konur sem þar voru teknar
af lifi á fyrri tíð.Við það tækifæri var flutt
minningarræða og kvennakór söng m.a.
Móðir min í kvi, fcw.32Vísan er ort fyrir
munn útburða og átti því vel við þar sem
mörgum konum var einmitt drekkt í
hylnum vegna dulsmála.33
Útkoman minnir samt miklu meira á
afþreyingu á borð við fjölleikahús eða
útihátíð þar sem skemmtanagildið skipar
öndvegi. I myndabókinni Þjóð á Þingvöll-
um, sem samkvæmt bókarkápu er ætlað
að varðveita afmælishátíðina, segir að
þrátt fyrir ýmsar gagnrýnisraddir meðal
almennings i aðdraganda afmælisins hafi
þær allar verið „roknar út í veður og vind
á Þingvöllum og gleðin ein [ríkt] kring-
um hið margrómaða síldarplan."34 Aðal-
atriðið var að gleðin yrði við völd hvern-
ig sem til hennar væri stofnað. I hátíðar-
viðtali Sjónvarpsins við forsætisráðherra-
hjónin kom fram það samdóma álit
þeirra að vel hefði til tekist, stemningin
hefði verið góð og fólkið bæði brosandi
og undarlega glatt þrátt fyrir rigninguna.35
Gestir á heimleið tóku í sanra streng og
sögðust hafa fundið alveg sérstaka tilfinn-
ingu á völlunum.36 Fólk virtist því al-
mennt ánægt með daginn.
Guðmundur Hálfdanarson sagnfræðing-
ur, telur þetta bera glöggt vitni um að þeg-
ar minningar þjóðarinnar séu annars vegar
þá sé minningaferlið sjálft aðalatriðið. Mik-
ilvægast sé að muna eitthvað en ekki hvað
eigi að nruna. Þannig hafi íslendingar konr-
ið saman á Þingvöllunr til þess að fagna því
að eitthvað væri þess virði að nrinnast þess
án nokkurrar vissu unr hvað það var.37
Þetta nrá til sanns vegar færa og hefðu
hátíðargestirnir konrist í tæri við nrörg
atriði í líkingu við nrinningarathöfnina á
bökkum Drekkingarhyls hefði það líklega
bara spillt stenrningunni. Saga íslands er
nefnilega ekki - frekar en saga annarra ríkja
— saga fólks sem alla tíð hefur átt sanrleið í
orði og verki. Raunveruleg saga lýðveldis-
ins og alvarleg unrræða um hana, t.d. þau
átök um utanríkisstefnu Islands og skipt-
ingu auðsins sem hafa staðið meira og
minna frá stríðslokum, eiga einfaldlega ekki
heima á hátíðum einingar. Þarna sönnuðust
rækilega þau orð franska sagnfræðingsins
„Fyrirþér ber égfána þessaframtíðarlcmds. “ Þúsund barna kórinn söng Maístjörnuna fulliim hálsi á lýðveldisafmœlinu 1994 og lofaði því seimilcga alvcg óajvitandi að
halda á lofl raiiðuin fána heiinsríkis verkamanna ifraintiðiiiiii.
SAGNIR 7