Sagnir - 01.06.1997, Side 48

Sagnir - 01.06.1997, Side 48
Pétur Hrafn Arnason Kaupmenn í klóm drekans / Arni Magnússon og verslunardeilan 1701—1706 Margir menn á Islandi mundu nokkuð vilja tií gefa að hugur ís- landskaupmanna til mín vœri ekki með öllu óverðskuldaður, sagði Arnas. En því miðurfyrir mína íanda, ég hef beðið ósigur. Eg er sá dreki sem þeir íslandskaupmenn liafa undir hœl sínum. Reyndar var þeim gert að greiða mjölbœtur og nokkurt hallœris- korn mun kóngur senda meðan húngursneyðin varir. En það voru ekki mjölbætur sem ég æskti þessu mínufólki, og ekki hallæris- korn, heldur betri verslun.1 Arni Magnússon. - Þjóðminjasafn Islands. Þannig hljóðar brot úr samtali Arnasar Arnæus við þýska kaupmanninn Uffelen í Islandsklukkunni. Sá síðarnefndi egnir Arnas til að gagnrýna valdstjórn Dana á Lslandi og bendir á hve einokunin hafi fært eigendum verslunarfélagsins mikinn auð og frama. Arnas viðurkennir að hann hafi undanfarið eldað grátt silfur við Is- landskaupmenn og hafi þurft að láta í minni pokann í þeirri baráttu. Hann líkir sjálfum sér við dreka, áhrifamikinn ein- stakling sem þeir hafi tangarhald á. Fyrirmynd Arnasar, Arni Magnússon, átti vissulega í útistöðum við danska kaupmenn. Þær deilur voru afleiðing af þátttöku hans í umræðu um fyrirkomulag Islandsverslunarinnar sem var sérstaklega áberandi á árunum 1701 til 1706. Þar var aðallega deilt um hvort hætta ætti að bjóða einstakar hafnir upp og þess í stað fela einu öflugu félagi að sjá um verslun á Islandi. Arni slóst í hóp þeirra manna sem töldu landi og þjóð betur borgið í gamla fýrirkomulaginu, umdæmaversluninni. Kaupskaparstefna í Danaveldi Á sautjándu öld þótti velferð utanrikisversl- unar best borgið með því að kaupmenn mynduðu sterk verslunarfelög undir vernd- arvæng ríkisvaldsins. Kristján §órði fylgdi þessari þróun i Evrópu sem kristallaðist í velgengni breska og hollenska Austur-Ind- iafélagsins. Danskt Austur-Indíafélag var stofnað árið 1615 og hafði það einkaleyfi á verslun í þeim hluta danska konungsríkis- ins.2 Fjórum árum eftir stofnun Austur- Indíafélagsins var Islenska verslunarfélagið stofnað með einkaleyfi fyrir verslun á Is- landi, Færeyjum og Finnmörku. Hinu nýja félagi var gert skylt að fýlgja þeirri kaup- setningu sem konungur hafði sett við upp- haf einokunar. Þar var kveðið á um að kaupmenn ættu að sýna landsmönnum sanngirni i verslunarháttum en einnig var ákveðið að siglt skyldi árlega til allra 20 kaupstaða landsins. Með þessu var gefinn tónn fýrir þeirri byggðastefnu sem gilti í verslunarmálum allt ffain á nitjándu öld.3 46 SAGNIR
Side 1
Side 2
Side 3
Side 4
Side 5
Side 6
Side 7
Side 8
Side 9
Side 10
Side 11
Side 12
Side 13
Side 14
Side 15
Side 16
Side 17
Side 18
Side 19
Side 20
Side 21
Side 22
Side 23
Side 24
Side 25
Side 26
Side 27
Side 28
Side 29
Side 30
Side 31
Side 32
Side 33
Side 34
Side 35
Side 36
Side 37
Side 38
Side 39
Side 40
Side 41
Side 42
Side 43
Side 44
Side 45
Side 46
Side 47
Side 48
Side 49
Side 50
Side 51
Side 52
Side 53
Side 54
Side 55
Side 56
Side 57
Side 58
Side 59
Side 60
Side 61
Side 62
Side 63
Side 64
Side 65
Side 66
Side 67
Side 68
Side 69
Side 70
Side 71
Side 72
Side 73
Side 74
Side 75
Side 76
Side 77
Side 78
Side 79
Side 80
Side 81
Side 82
Side 83
Side 84
Side 85
Side 86
Side 87
Side 88
Side 89
Side 90
Side 91
Side 92
Side 93
Side 94
Side 95
Side 96
Side 97
Side 98
Side 99
Side 100
Side 101
Side 102
Side 103
Side 104
Side 105
Side 106
Side 107
Side 108
Side 109
Side 110
Side 111
Side 112
Side 113
Side 114
Side 115
Side 116
Side 117
Side 118
Side 119
Side 120
Side 121
Side 122
Side 123
Side 124
Side 125
Side 126
Side 127
Side 128
Side 129
Side 130
Side 131
Side 132

x

Sagnir

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Sagnir
https://timarit.is/publication/1025

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.