Sagnir - 01.06.1997, Síða 48

Sagnir - 01.06.1997, Síða 48
Pétur Hrafn Arnason Kaupmenn í klóm drekans / Arni Magnússon og verslunardeilan 1701—1706 Margir menn á Islandi mundu nokkuð vilja tií gefa að hugur ís- landskaupmanna til mín vœri ekki með öllu óverðskuldaður, sagði Arnas. En því miðurfyrir mína íanda, ég hef beðið ósigur. Eg er sá dreki sem þeir íslandskaupmenn liafa undir hœl sínum. Reyndar var þeim gert að greiða mjölbœtur og nokkurt hallœris- korn mun kóngur senda meðan húngursneyðin varir. En það voru ekki mjölbætur sem ég æskti þessu mínufólki, og ekki hallæris- korn, heldur betri verslun.1 Arni Magnússon. - Þjóðminjasafn Islands. Þannig hljóðar brot úr samtali Arnasar Arnæus við þýska kaupmanninn Uffelen í Islandsklukkunni. Sá síðarnefndi egnir Arnas til að gagnrýna valdstjórn Dana á Lslandi og bendir á hve einokunin hafi fært eigendum verslunarfélagsins mikinn auð og frama. Arnas viðurkennir að hann hafi undanfarið eldað grátt silfur við Is- landskaupmenn og hafi þurft að láta í minni pokann í þeirri baráttu. Hann líkir sjálfum sér við dreka, áhrifamikinn ein- stakling sem þeir hafi tangarhald á. Fyrirmynd Arnasar, Arni Magnússon, átti vissulega í útistöðum við danska kaupmenn. Þær deilur voru afleiðing af þátttöku hans í umræðu um fyrirkomulag Islandsverslunarinnar sem var sérstaklega áberandi á árunum 1701 til 1706. Þar var aðallega deilt um hvort hætta ætti að bjóða einstakar hafnir upp og þess í stað fela einu öflugu félagi að sjá um verslun á Islandi. Arni slóst í hóp þeirra manna sem töldu landi og þjóð betur borgið í gamla fýrirkomulaginu, umdæmaversluninni. Kaupskaparstefna í Danaveldi Á sautjándu öld þótti velferð utanrikisversl- unar best borgið með því að kaupmenn mynduðu sterk verslunarfelög undir vernd- arvæng ríkisvaldsins. Kristján §órði fylgdi þessari þróun i Evrópu sem kristallaðist í velgengni breska og hollenska Austur-Ind- iafélagsins. Danskt Austur-Indíafélag var stofnað árið 1615 og hafði það einkaleyfi á verslun í þeim hluta danska konungsríkis- ins.2 Fjórum árum eftir stofnun Austur- Indíafélagsins var Islenska verslunarfélagið stofnað með einkaleyfi fyrir verslun á Is- landi, Færeyjum og Finnmörku. Hinu nýja félagi var gert skylt að fýlgja þeirri kaup- setningu sem konungur hafði sett við upp- haf einokunar. Þar var kveðið á um að kaupmenn ættu að sýna landsmönnum sanngirni i verslunarháttum en einnig var ákveðið að siglt skyldi árlega til allra 20 kaupstaða landsins. Með þessu var gefinn tónn fýrir þeirri byggðastefnu sem gilti í verslunarmálum allt ffain á nitjándu öld.3 46 SAGNIR
Síða 1
Síða 2
Síða 3
Síða 4
Síða 5
Síða 6
Síða 7
Síða 8
Síða 9
Síða 10
Síða 11
Síða 12
Síða 13
Síða 14
Síða 15
Síða 16
Síða 17
Síða 18
Síða 19
Síða 20
Síða 21
Síða 22
Síða 23
Síða 24
Síða 25
Síða 26
Síða 27
Síða 28
Síða 29
Síða 30
Síða 31
Síða 32
Síða 33
Síða 34
Síða 35
Síða 36
Síða 37
Síða 38
Síða 39
Síða 40
Síða 41
Síða 42
Síða 43
Síða 44
Síða 45
Síða 46
Síða 47
Síða 48
Síða 49
Síða 50
Síða 51
Síða 52
Síða 53
Síða 54
Síða 55
Síða 56
Síða 57
Síða 58
Síða 59
Síða 60
Síða 61
Síða 62
Síða 63
Síða 64
Síða 65
Síða 66
Síða 67
Síða 68
Síða 69
Síða 70
Síða 71
Síða 72
Síða 73
Síða 74
Síða 75
Síða 76
Síða 77
Síða 78
Síða 79
Síða 80
Síða 81
Síða 82
Síða 83
Síða 84
Síða 85
Síða 86
Síða 87
Síða 88
Síða 89
Síða 90
Síða 91
Síða 92
Síða 93
Síða 94
Síða 95
Síða 96
Síða 97
Síða 98
Síða 99
Síða 100
Síða 101
Síða 102
Síða 103
Síða 104
Síða 105
Síða 106
Síða 107
Síða 108
Síða 109
Síða 110
Síða 111
Síða 112
Síða 113
Síða 114
Síða 115
Síða 116
Síða 117
Síða 118
Síða 119
Síða 120
Síða 121
Síða 122
Síða 123
Síða 124
Síða 125
Síða 126
Síða 127
Síða 128
Síða 129
Síða 130
Síða 131
Síða 132

x

Sagnir

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Sagnir
https://timarit.is/publication/1025

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.