Sagnir - 01.06.1997, Page 112

Sagnir - 01.06.1997, Page 112
SVARTIDAUÐI Á ÍSLANDI - Plágurnar 1402 og 1495 Umræður Eftir að öllum fyrirlestrum var lokið hófust umrœður. Fjórir fyrir- lesaranna sátu við pallborð, þeir Haraldur Briem, Gunnar Karls- son,Jón Olafur Isberg og Gísli Gunnarsson. Umræðurnar hófust á þvi að þeim vargefið tœkifœri á því að tjá sig almennt um mál- ið en einnig var opnað fyrir spurningar annarra ráðstefnugesta. Efni dagsins var rœtt á mjög víðum grunni en umrœðurnar, sem og ráðstefnan öll, voru hljóðritaðar af Ríkisútvarpinu og birtast hér i nokkurn veginn óbreyttri mynd. Lungnapest, kýlapest, rottur og flær Jón Ólafur Isbcrg: Ég held að rétt sé að taka undir alla fyrirvara unr eðli plágunn- ar. Hugsanlega hefði plágan getað verið öðruvísi á öðrum tímum. Umhverfi og vistkerfi og aðrir þættir hefðu getað haft önnur áhrif en í dag. En Haraldur Briem benti á þær smitleiðir sem hafa verið sannaðar vísindalega. Annaðhvort förunt við eftir því sem er vísindalega sannað eða við erum hætt að tala um vísindi, þá erum við komin út í eitthvað allt annað. Gunnar hélt því fram hér áðan máli „Ef tungumál á ekki til orð yfir skepnu sem þrífst í nánu sambýli við fólk og helst í þökunum yfir höfð- um þess, þá getur maður nú haldið að einfaldasta skýringin væri sú að skepn- an hafi ekki verið til. " Gunnar Karlsson sínu til stuðnings að orðið „rotta“ kæmi ekki fram í ensku safni samtímaheimilda um svartadauða. En það er ástæðulaust að leita, orðið rotta var ekki til í ensku á þessunt tíma. Haraldur Bricin: Ég held að ef við ein- blínum á að hér hafi gengið sótt með mjög stuttum meðgöngutíma og með mjög hárri dánartíðni, það megi lesa úr þeint litlu heimildum sem við höfum, þá er faraldsfræðilega mjög erfitt að útskýra það með lungnasmiti alveg sama hvaða baktería/örvera var á ferðinni. Engin stökkbreyting getur breytt því. Ég held því fram líka að inflúensufaraldur hefði ekki getað gengið yfir ísland nreð þessum afleiðingum undir neinum kringumstæð- um, bara út frá faraldsfræðilegunt lögmál- urn. Ef maður leggur til þekkingu okkar í dag á faraldrinum þá getur hún hjálpað okkur við að skilja þetta, mér finnst allt benda til að þetta hafi verið plága. Ég held hins vegar að forsendan rotta og rottufló urn útbreiðslu plágu í Evrópu sé marklaus. Sú skýring sem sumir hafa gefið að það hafi verið mannafló sem bar þetta á milli, er vel sennileg. Blóðsýklunin og bakteríumagnið í mannslíkamanum bauð hæglega upp á að mannaflóin hafi borið pláguna á milli manna, jafnvel þó hún sé ekki eins virk í því sambandi og rottuflóin. Sumir halda þvi fram að rottufló þrífist illa á norðlægum slóðum, en geri það mun betur á trópískum svæð- um og eigi þar greiða leið á milli manna. I köldu loftslagi á hún að eiga erfiðara með það. Ég held líka að mannafló passi vel við þá staðhæfmgu að faraldurinn hafi verið virkari að vetri til. Þá hefur flóin þrifist ágaetlega á fatnaði manna í húsurn. Menn fóru örugglega ekki oft í bað og voru gjarnan í sömu fötum, voru ekki að stunda það að þvo eða viðra. Það var bara ekki hægt. Allt styður þetta að mannaflóin hafi borið þennan sjúkdóm. Ég vil meina að úr þvi að þetta var ekki lungnasjúkdóntur, þó með þennan stutta meðgöngutíma og háu dánartölu, þá þarf nauðsynlega að hafa verið smitfeija þarna á ferð. Hver svo sem hún hefur verið. Gunnar Karlsson: Svo mikil gagnrýni hefur komið fram á grein okkar Helga Skúla Kjartanssonar að ég veit ekki hvort ég ætti að fara að eyða tíma fundarins í að tíunda það allt, það verður gert lið fyrir lið á öðrum vettvangi. Jón Olafur fann að því sem ég sagði um heimildasafn Rosemary Horrox; þar sé orðið „rat“ ekki skráð í atriðisorðaskrá. Því mætti svara á tvo vegu: Ef tungumál á ekki til orð yfir skepnu sem þrífst í nánu ^>ateni,qtiO0 nuþer ínfigneoviri ftli dlTimie rmlatíoníbuð Uluftrarunt Somu^, crqntlitifíima cura re# cognitus:^na cum indícere^ Forn-Grikkinn Galeti varJyrstur til að setja fram kenningar urn að sjúkdómar bœrust um t eiturgufum eða míösmum. 110 SAGNIR
Page 1
Page 2
Page 3
Page 4
Page 5
Page 6
Page 7
Page 8
Page 9
Page 10
Page 11
Page 12
Page 13
Page 14
Page 15
Page 16
Page 17
Page 18
Page 19
Page 20
Page 21
Page 22
Page 23
Page 24
Page 25
Page 26
Page 27
Page 28
Page 29
Page 30
Page 31
Page 32
Page 33
Page 34
Page 35
Page 36
Page 37
Page 38
Page 39
Page 40
Page 41
Page 42
Page 43
Page 44
Page 45
Page 46
Page 47
Page 48
Page 49
Page 50
Page 51
Page 52
Page 53
Page 54
Page 55
Page 56
Page 57
Page 58
Page 59
Page 60
Page 61
Page 62
Page 63
Page 64
Page 65
Page 66
Page 67
Page 68
Page 69
Page 70
Page 71
Page 72
Page 73
Page 74
Page 75
Page 76
Page 77
Page 78
Page 79
Page 80
Page 81
Page 82
Page 83
Page 84
Page 85
Page 86
Page 87
Page 88
Page 89
Page 90
Page 91
Page 92
Page 93
Page 94
Page 95
Page 96
Page 97
Page 98
Page 99
Page 100
Page 101
Page 102
Page 103
Page 104
Page 105
Page 106
Page 107
Page 108
Page 109
Page 110
Page 111
Page 112
Page 113
Page 114
Page 115
Page 116
Page 117
Page 118
Page 119
Page 120
Page 121
Page 122
Page 123
Page 124
Page 125
Page 126
Page 127
Page 128
Page 129
Page 130
Page 131
Page 132

x

Sagnir

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Sagnir
https://timarit.is/publication/1025

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.