Sagnir - 01.06.1997, Síða 112

Sagnir - 01.06.1997, Síða 112
SVARTIDAUÐI Á ÍSLANDI - Plágurnar 1402 og 1495 Umræður Eftir að öllum fyrirlestrum var lokið hófust umrœður. Fjórir fyrir- lesaranna sátu við pallborð, þeir Haraldur Briem, Gunnar Karls- son,Jón Olafur Isberg og Gísli Gunnarsson. Umræðurnar hófust á þvi að þeim vargefið tœkifœri á því að tjá sig almennt um mál- ið en einnig var opnað fyrir spurningar annarra ráðstefnugesta. Efni dagsins var rœtt á mjög víðum grunni en umrœðurnar, sem og ráðstefnan öll, voru hljóðritaðar af Ríkisútvarpinu og birtast hér i nokkurn veginn óbreyttri mynd. Lungnapest, kýlapest, rottur og flær Jón Ólafur Isbcrg: Ég held að rétt sé að taka undir alla fyrirvara unr eðli plágunn- ar. Hugsanlega hefði plágan getað verið öðruvísi á öðrum tímum. Umhverfi og vistkerfi og aðrir þættir hefðu getað haft önnur áhrif en í dag. En Haraldur Briem benti á þær smitleiðir sem hafa verið sannaðar vísindalega. Annaðhvort förunt við eftir því sem er vísindalega sannað eða við erum hætt að tala um vísindi, þá erum við komin út í eitthvað allt annað. Gunnar hélt því fram hér áðan máli „Ef tungumál á ekki til orð yfir skepnu sem þrífst í nánu sambýli við fólk og helst í þökunum yfir höfð- um þess, þá getur maður nú haldið að einfaldasta skýringin væri sú að skepn- an hafi ekki verið til. " Gunnar Karlsson sínu til stuðnings að orðið „rotta“ kæmi ekki fram í ensku safni samtímaheimilda um svartadauða. En það er ástæðulaust að leita, orðið rotta var ekki til í ensku á þessunt tíma. Haraldur Bricin: Ég held að ef við ein- blínum á að hér hafi gengið sótt með mjög stuttum meðgöngutíma og með mjög hárri dánartíðni, það megi lesa úr þeint litlu heimildum sem við höfum, þá er faraldsfræðilega mjög erfitt að útskýra það með lungnasmiti alveg sama hvaða baktería/örvera var á ferðinni. Engin stökkbreyting getur breytt því. Ég held því fram líka að inflúensufaraldur hefði ekki getað gengið yfir ísland nreð þessum afleiðingum undir neinum kringumstæð- um, bara út frá faraldsfræðilegunt lögmál- urn. Ef maður leggur til þekkingu okkar í dag á faraldrinum þá getur hún hjálpað okkur við að skilja þetta, mér finnst allt benda til að þetta hafi verið plága. Ég held hins vegar að forsendan rotta og rottufló urn útbreiðslu plágu í Evrópu sé marklaus. Sú skýring sem sumir hafa gefið að það hafi verið mannafló sem bar þetta á milli, er vel sennileg. Blóðsýklunin og bakteríumagnið í mannslíkamanum bauð hæglega upp á að mannaflóin hafi borið pláguna á milli manna, jafnvel þó hún sé ekki eins virk í því sambandi og rottuflóin. Sumir halda þvi fram að rottufló þrífist illa á norðlægum slóðum, en geri það mun betur á trópískum svæð- um og eigi þar greiða leið á milli manna. I köldu loftslagi á hún að eiga erfiðara með það. Ég held líka að mannafló passi vel við þá staðhæfmgu að faraldurinn hafi verið virkari að vetri til. Þá hefur flóin þrifist ágaetlega á fatnaði manna í húsurn. Menn fóru örugglega ekki oft í bað og voru gjarnan í sömu fötum, voru ekki að stunda það að þvo eða viðra. Það var bara ekki hægt. Allt styður þetta að mannaflóin hafi borið þennan sjúkdóm. Ég vil meina að úr þvi að þetta var ekki lungnasjúkdóntur, þó með þennan stutta meðgöngutíma og háu dánartölu, þá þarf nauðsynlega að hafa verið smitfeija þarna á ferð. Hver svo sem hún hefur verið. Gunnar Karlsson: Svo mikil gagnrýni hefur komið fram á grein okkar Helga Skúla Kjartanssonar að ég veit ekki hvort ég ætti að fara að eyða tíma fundarins í að tíunda það allt, það verður gert lið fyrir lið á öðrum vettvangi. Jón Olafur fann að því sem ég sagði um heimildasafn Rosemary Horrox; þar sé orðið „rat“ ekki skráð í atriðisorðaskrá. Því mætti svara á tvo vegu: Ef tungumál á ekki til orð yfir skepnu sem þrífst í nánu ^>ateni,qtiO0 nuþer ínfigneoviri ftli dlTimie rmlatíoníbuð Uluftrarunt Somu^, crqntlitifíima cura re# cognitus:^na cum indícere^ Forn-Grikkinn Galeti varJyrstur til að setja fram kenningar urn að sjúkdómar bœrust um t eiturgufum eða míösmum. 110 SAGNIR
Síða 1
Síða 2
Síða 3
Síða 4
Síða 5
Síða 6
Síða 7
Síða 8
Síða 9
Síða 10
Síða 11
Síða 12
Síða 13
Síða 14
Síða 15
Síða 16
Síða 17
Síða 18
Síða 19
Síða 20
Síða 21
Síða 22
Síða 23
Síða 24
Síða 25
Síða 26
Síða 27
Síða 28
Síða 29
Síða 30
Síða 31
Síða 32
Síða 33
Síða 34
Síða 35
Síða 36
Síða 37
Síða 38
Síða 39
Síða 40
Síða 41
Síða 42
Síða 43
Síða 44
Síða 45
Síða 46
Síða 47
Síða 48
Síða 49
Síða 50
Síða 51
Síða 52
Síða 53
Síða 54
Síða 55
Síða 56
Síða 57
Síða 58
Síða 59
Síða 60
Síða 61
Síða 62
Síða 63
Síða 64
Síða 65
Síða 66
Síða 67
Síða 68
Síða 69
Síða 70
Síða 71
Síða 72
Síða 73
Síða 74
Síða 75
Síða 76
Síða 77
Síða 78
Síða 79
Síða 80
Síða 81
Síða 82
Síða 83
Síða 84
Síða 85
Síða 86
Síða 87
Síða 88
Síða 89
Síða 90
Síða 91
Síða 92
Síða 93
Síða 94
Síða 95
Síða 96
Síða 97
Síða 98
Síða 99
Síða 100
Síða 101
Síða 102
Síða 103
Síða 104
Síða 105
Síða 106
Síða 107
Síða 108
Síða 109
Síða 110
Síða 111
Síða 112
Síða 113
Síða 114
Síða 115
Síða 116
Síða 117
Síða 118
Síða 119
Síða 120
Síða 121
Síða 122
Síða 123
Síða 124
Síða 125
Síða 126
Síða 127
Síða 128
Síða 129
Síða 130
Síða 131
Síða 132

x

Sagnir

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Sagnir
https://timarit.is/publication/1025

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.