Sagnir - 01.06.2004, Blaðsíða 38

Sagnir - 01.06.2004, Blaðsíða 38
Afstaða Þjóðviljans til stórvelda í seinni heims- styrjöld og hernóms Breta d íslandi Hatast v hernam Afstaöa Þjóðviljans, mólgagns Sósíalistaflokksins, fró 10. maí 1940 er breskur her gekk hér ó land og þar til blaöið var bannaö af breskum hernómsyfirvöldum 27. april 1941, er fróölegt athugunarefni fyrir margra hluta sakir. í fyrsta lagi var Sósíalistaflokkurinn á þessum tíma eini flokkurinn utan ríkisstjórnar ósamt Bœndaflokknum og Þjóðviljinn eina stjórnarandstöðublaðið. Þó var við völd Þjóöstjórnin sem í sótu Alþýðuflokkur, Framsóknarflokkur og Sjólfstœðisflokkur. í ööru lagi virðist Þjóö- viljinn hafa tekiö allt aðra afstöðu til stríðsins og hemómsins en önnur blöð ó þessum tíma. í þriðja lagi er forvitnilegt að rannsaka óstœður að baki því að blaðið var ó endanum bannað af breska setuliðinu. Tímabilið sem um rœðir hefst ó hernómi Breta og lýkur ó innrós Þjóðverja í Sovétríkin. Hér verður athuguð afstaða Þjóðviljans til stórveldanna Bandaríkjanna, Bretlands, Sovétrfkjanna og Þýskalands og til stríðsins almennt. Einnig verður fjallað um viðhorf Þjóðviljans til hernóms Breta ó tímabilinu 10. maí 1940 til 27. apríl 1941. STEFÁN GUNNAR SVEINSSON Fæddur áriö 1981. Hann stundar nú BA nám í sagnfræðí. SOVÉTRÍKIN í Sovétríkjunum draup smjör af hverju strái ef trúa átti Þjóðviljanum. Stjórnarfarið þar eystra var lofsungið fyrir ýmsar sakir og hvergi sleppt tækifæri til þess að lofa verkamannaparadísina miklu. Þannig var reglulega imprað á því að hvergi í heiminum hafi tekist að skapa réttlátara þjóðfélag en í Sovétríkjunum. Þjóðviljinn segir t.d. 5. september 1940 að það sé „aðeins eitt land í heiminum þar sem alþýðan hefur tekið ör- lög sín í eigin hendur þar sem bankar, verksmiðjur og iðjuver. jörðin og öll náttúruauð- ævi eru eign hins vinnandi fólks, - hið mikla land sósíalismans, Sovétríkin.“' Þjóðviljan- um þykir Jósef Stalín hafa tekist harla vel upp við uppbyggingu Ráðstjórnarríkjanna en á einn helsta andstæðing hans, Leó Trotskí, var bara minnst tvisvar á öllu tímabilinu. Fyrst þegar fregnir bárust af því að Trotskí hefði verið sýnt banatilræði og svo tveimur dögum seinna þegar staðfest var að hann væri látinn. Hans er helst minnst fyrir að hafa fjarlægst stefnu Sovétríkjanna og fyrir að hafa síðan hann var gerður útlægur þaðan „haft það helzt fyrir stafni, að níða Sovétríkin og leiðtoga alþýðunnar þar í landi og vinna róttækri verkalýðshreyfingu og framgangi sósíalismans það tjón er hann mátti.“z Trotskí var ekki nefndur á nafn þegar saga rússnesku byltingarinnar var rakin á afmæli hennar hinn 7. nóvember 1940.3 Afstaða Þjóðviljans til Sovétríkjanna kemur ekki á óvart. Hvarvetna var reynt að bera blak af framgöngu Sovétmanna og má segja að við upphaf tímabilsins séu sósí- alistar að sleikja sár sín af Finnagaldrinum en svo nefndu sósíalistar harkaleg viðbrögð stjórnarflokkanna og almennings við stuðningi þeirra við innrás Sovétríkjanna í Finn- land veturinn 1939-40. Auglýsendur settu Þjóðviljann þá m.a. í auglýsingabann og fækkaði áskrifendum Þjóðviljans nokkuð. Á Alþingi var jafnvel rætt um á tímabili að banna Sósíalistaflokkinn.4 Þjóðviljinn iðraðist þó ekki neins og sagði það ávallt hafa verið nauðsyn fyrir Sovétríkin að taka þessi héruð af Finnum til þess að vernda Lenín- grad. Þjóðviljinn veigraði sér ekki einu sinni við því að birta herfræðilega rannsókn á vetrarstríðinu þrátt fyrir þau áföll sem sósíalistar hlutu af stuðningi sínum við Sovétrík- in.5 Þegar minnst var á Finna í blaðinu voru þeir oft kallaðir fasistar. Sovétríkin voru básúnuð sem „öflugasta vígi friðar og sósíalisma" hvað eftir annað og vegsömuð sem eina ríkið sem væri fyllilega hlutlaust í ófriði auðvaldsríkjanna Bret- lands og Þýskalands.6 Kannski er það því táknrænt að litið var framhjá griðasáttmála Hitlers og Stalíns í fréttaskýringum Þjóðviljans og útþensla Sovétmanna í Austur-Evr- ópu var útskýrð sem sigur og valdataka verkalýðsins. Þannig mátti lesa á baksíðu Þjóð- H E I M S S T 36 SAGNIR 24 ÁRGANGUR 04 A F S T A Ð A ÞJÓÐVILJANS T I L STÓRVELDA I S E I N N I
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108

x

Sagnir

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Sagnir
https://timarit.is/publication/1025

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.