Sagnir - 01.06.2004, Blaðsíða 92

Sagnir - 01.06.2004, Blaðsíða 92
Lífshlaup Þorláks Björnssonar, bónda og hestamanns Það bcetír hvern BRAGNA að beita þeim hesti Það er hœgt að fara margar leiðir til þess að útskýra, túlka og miðla fortíðinni. Síðustu áratugi hafa íslenskir sagnfrœðingar og söguáhugamenn farið til þess nýjar leiðir. Heimildarmyndir, þátt- araðir í sjónvarpi, margmiðlunardiskar, vefsíður og sérstakar sýningar á munum og myndum hafa verið meira áberandi miðlunarform sögunnar á seinni árum. Fjölbreytileikinn í sagnfrœði er mikill og nœr einnig til aðferða á sagnfrœðilegum viðfangsefnum. Lengi vel var algengt að útskýra og túlka söguna út frá uppbyggingu og þróun þjófélagsstofnana og hlutverki þeirra í þágu þegnanna. Tímamótaatburðir og lykilmenn í sögu þjóðar hafa sömuleiðis spilað stórt hlutverk í hinni hefðbundnu aðferðafrœði sagnfrœðinnar. Aðrar aðferðir hafa einnig átt upp á pallborðið. Ein af þeim er einsagan (microhistory) en þessi aðferð er notuð til þess að fá annars konar sjónarhorn á söguna og tíðarand- ann. Þannig er hœgt að koma auga á þœtti sem annars hefðu legið á milli hluta. TENGSLIN OG HLUTLÆGNIN í þessari grein er ætlunin að fjalla um alþýðumann í íslensku samfélagi sem var uppi á síðustu öld.1 Aðferðir sem verða notaðar eru í anda einsögunnar en einnig verður stuðst við æviminningar og opinberar heimildir um viðfangsefnið. Það sem gerir þessa rannsókn sérstaka eru tengsl höfundar við viðfangsefnið en maðurinn sem um verður fjallað í þessari grein er afl minn. Velta má fyrir sér hvort æskilegt sé að tengsl rannsak- andans og viðfangsefnisins séu þetta náin. Hefur það ekki áhrif á hlutlægnina þegar sagnfræðingar setja sjálfa sig beint inn í rannsóknina? Einfalt svar við þessari spum- ingu er: „ Jú, auðvitað hefur það áhrif." í framhaldi af þessu má einnig spyrja hvenær sagnfræðingurinn eða rannsakandinn hafl engin áhrif á rannsóknina? Að mati sagn- fræðingsins Georgs Iggers er ekki til sagnfræðileg rannsókn þar sem rannsakandinn hefur engin áhrif: The idea that objectivity in historical research is not possible because there is no object of history has gained increasing currency. Accordingly the historian is always the prisoner of the world within which he thinks, and his thoughts and percept- ions are conditioned by the categories of the language in which he operates. Thus language shapes reality but does not refer to it.! Annar sagnfræðingur, E.H. Carr, er á sama máli og Iggers í þessum efnum. Carr telur mikilvægt fyrir sagnfræðing sem leitar eftir hlutlægni að gera sér grein fyrir því að hann hefur takmarkaða sýn á fortíðina því hann er mótaður af kringumstæðum sínum, sam- félagi og sögu. Ef sagnfræðingurinn er meðvitaður um takmarkanir sínar á viðfangsefn- inu gerir hann sér grein fyrir því að algjör hlutlægni er ómöguleg. Carr ályktar að þegar sagnfræðingur er lofaður fyrir að sýna hlutlægni þýði það ekki endilega að hann túlki söguna rétt heldur að hann leitist við að gera það.3 Vinna sagnfræðingsins felst í því að finna heimildir og túlka þær. Takmarkanir á hlut- lægni í rannsóknum eru margar og eru heimildir engin undantekning. Allar skriflegar heimildir eru skapaðar af mönnum sem nota tungumálið til þess að gera þær skiljanleg- ar fyrir aðra. Þannig má segja að þessar heimildir innihaldi huglægt mat. Mitt huglæga innlegg í þessa rannsókn eru æviminningar mínar. Vissulega geri ég mér grein fyrir að æviminningar mínar og afa eru ekki fullkomnar. Heimildirnar um afa eru upprifjun hans á ýmsum hlutum í sambandi við líf hans og umhverfi. Sömuleiðis eru æviminning- ar mínar og annarra einnig upprifjun á því liðna. Samt sem áður reyni ég að túlka allar þær heimildir sem koma hér fram á sanngjarnan hátt og gæti þess að hafa eins lítil áhrif á rannsóknina og mögulegt er. Það að ég geri mér grein fyrir takmörkunum hlutlægn- innar vona ég að sé merki um vilja minn til að fara rétt með heimildir. ÞÓRÓLFUR SÆVAR SÆMUNDSSON Fæddur árið 1974. Hann útskrifaðist með BA próf í sagn- fræði veturinn 2003 og stundar nú diploma nám í opinberri stjórnsýslu við Háskóla íslands. 90 SAGN IR 24 ARGANGUR '04 L I F S H L A U Þ O R L A K S BJÖRNSSONAR ÓNDA O G HEST
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108

x

Sagnir

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Sagnir
https://timarit.is/publication/1025

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.