Sagnir - 01.06.2004, Blaðsíða 44

Sagnir - 01.06.2004, Blaðsíða 44
HATAST VIÐ HERNÁMIÐ ■ STEFÁN GUNNAR SVEINSSON NIÐURSTÖÐUR Ekki verður annað sagt en að Þjóðviljinn hafi sem málgagn Sósí- alistaflokksins lofað fyrirmynd kommúnista, Sovétríkin. Þjóðvilj- inn vildi verslunar- og stjórnmálasamband við ráðstjórnarríkin og dásamaði hverja gjörð Stalíns. Útþensla Sovétríkjanna var afsök- uð sem bylting verkalýðsins í þeim löndum sem Sovétríkin her- námu og vetrarstríðið var einnig afsakað eins og frekast var unnt. Afstaða Þjóðviljans til annarra stórvelda var eðli málsins sam- kvæmt ekki jafnvinsamleg. Bretar og Þjóðverjar voru lagðir að jöfnu sem auðvaldskúgarar og gjarnan dregnar fram hliðstæður milli framgöngu Breta á Indlandi og framgöngu Þjóðverja á meg- inlandi Evrópu. Styrjöldin á milli þessara ríkja var sögð vera heimsvaldastyrjöld eingöngu háð til þess að skera úr um hvort rík- ið ætti að ráða heiminum. Eina leiðin til friðar væri sú að öreigar allra landa sameinuðust í heimsbyltingunni langþráðu. Bandaríkin komu inn í þessa mynd sem enn eitt heimsauðvaldið sér í lagi þeg- ar kom að hugmyndum um að Bandaríkin tækju við verndarhlut- verki Breta hér á landi. Þá var hrópað að nú ætti að innlima ísland inn í varnarkerfi Bandaríkjaauðvaldsins og þaðan kæmist ísland ekki nema öreigabylting yrði gerð þar vestra. Afstaðan til Breta var öllu óvinsamlegri en afstaðan til Þjóð- verja. Þótt hvergi sé borið blak af Þjóðverjum og birtar fréttir af ofríki þeirra á meginlandi Evrópu var tíðni slæmra fregna af Bret- um mun meiri. Þjóðviljinn virðist hafa litið á sig sem einhvers kon- ar andstöðuafl við her í landi og Sósíalistaflokkinn sem íslenska andspyrnuhreyfingu. Vart verður annað séð en að Þjóðviljinn hafi reynt allt hvað hann mátti með fréttaflutningi sínum til þess að auka sundurþykkju á milli setuliðsins og fslendinga. Sér í lagi var fréttaflutningur Þjóðviljans af dreifibréfsmálinu varhugaverður sem og tíðar samlíkingar við framferði nasista. Að lokum fór svo að Þjóðviljinn var bannaður og ritstjórar hans færðir til Bretlands. Þegar blaðið kom aftur út kvað við allt annan tón. Þjóðviljinn tók strax fjandsamlega afstöðu gagnvart breska her- námsliðinu. Þá liggur beinast við að ástæðuna fyrir þessari óvild sé að finna í griðasáttmála Hitlers og Stalíns. Aður en sáttmálinn tók gildi voru kommúnistar og nasistar taldir vera erkifjendur, á með- an sáttmálinn hélst í gildi voru kommúnistar hvarvetna friðarsinn- ar og tregir til vopna í stríði „auðvaldsins." Eftir að sáttmálinn hafði verið rofinn þóttu kommúnistar um allan heim vera hve ákafastir talsmenn þess að sótt yrði gegn fasisma. Máttur föður- landsins, þ.e.a.s. „föðurlands verkalýðsins" , hefur því haft sitt að segja um afstöðu Þjóðviljans á tímabili griðasáttmálans. Tilvísanir 1 Þjóðviljinn 5. september 1940. 2 Þjóðviljinn 23. ágúst 1940. 3 Þjóðviljinn 7. nóvember 1940. 4 Helgi S. Kjartansson, ísland á 20. öld, Reykja- vík, 2002, bls. 232. 5 Þjóðviljinn 18. júlí 1940. 6 Þjóðviljinn 7. nóvember 1940. - Þjóðviljinn 10. maí 1940. 7 Þjóðviljinn 21. júlí 1940. 8 Þjóðviljinn 23. júlí 1940. 9 Þjóðviljinn 3. júlí 1940. - Þjóðviljinn 23. júlí 1940. 10 Þjóðviljinn 25. september 1940. 11 Þjóðviljinn 7. september 1940. 12 Þjóðviljinn 8. september 1940. - Þjóðviljinn 28. júlí 1940. - Þjóðviljinn 14. september 1940. 13 Þjóðviljinn 8. september 1940. 14 Sama heimild. 15 Þjóðviljinn 20. september 1940. 16 Þjóðviljinn 21. september 1940. 17 Þjóðviljinn 22. september 1940. 18 Þjóðviljinn 29. september 1940. - Þjóðviljinn 12. janúar 1941. 19 Þjóðviljinn 13. febrúar 1941. 20 Sama heimild. 21 Þjóðviljinn 14. febrúar 1941. 22 Þjóðviljinn 15. febrúar 1941. 23 Þjóðviljinn 30. október 1940. 24 Þjóðviljinn 20. ágúst 1940. - Þjóðviljinn 13. desember 1940. - Þjóðviljinn 15. desember 1940. 25 Þjóðviljinn 13. ágúst 1940. 26 Þjóðviljinn 13. mars 1941. 27 Þjóðviljinn 18. febrúar 1941. 28 Þjóðviljinn 10. nóvember 1940. 29 Þjóðviljinn 28. september 1940. 30 Jón Ólafsson, Kœru félagar. íslenskir sósíalistar og Sovétríkin 1920-1960, Reykjavík, 1999, bls. 113-114. 31 Þjóðviljinn ll.maíl940. 32 Sama heimild. 33 Þjóðviljinn 22. júní 1940. 34 Þjóðviljinn 29. maí 1940. - Þjóðviljinn 13. júlí 1940. - Þjóðvilj- inn 1. október 1940. 35 Gunnar M. Magnúss, Virkið í norðri, II. bindi, Reykjavík, 1947, bls. 25. - Þjóðviljinn 2. júlí 1940. 36 Þjóðviljinn 4. september 1940. 37 Þjóðviljinn 27. ágúst 1940. 38 Þjóðviljinn 17. október 1940. 39 Þjóðviljinn 27. september 1940. 40 Þjóðviljinn 12. október 1940. 41 Þjóðviljinn 13. október 1940. 42 Þjóðviljinn 18. október 1940. 43 Þjóðviljinn 21. febrúar 1941. 44 Þjóðviljinn 20. október 1940. 45 Þjóðviljinn 7. janúar 1941. - Nánar er fjallað um málið í Virkið í norðri, II. bindi, bls. 12-23. 46 Einar Olgeirsson, ísland í skugga heimsvaldastefnunnar, Jón Guðnason skráði, Reykjavík, 1980, bls. 97-99. 47 Þjóðviljinn 23. janúar 1941. 48 Þjóðviljinn 21. janúar 1941. 49 Þjóðviljinn 19. mars 1941. 50 Þjóðviljinn 16. febrúar 1941. 51 Þjóðviljinn 9. mars 1941. - Þjóðviljinn 18. mars 1941. 52 Þjóðviljinn 18. marsl941. 53 Þjóðviljinn 3. aprfl 1941. 54 Þjóðviljinn 7. apri'11941. 55 Sama heimild. 56 Þjóðviljinn 16. apríl 1941. 57 Þjóðviljinn 23. apríl 1941. 58 Sama heimild, leturbreytingar eru teknar beint upp úr Þjóðvilj- anum. 59 Einar Olgeirsson, ísland í skugga heimsvaldastefnunnar, bls. 96. - Bittner, Donald E, The Lion and the White Falcon. Britain and lceland in the World War II era, Connecticut, 1983, bls. 105. 60 Þjóðviljinn 13. maí 1942. 61 Sjá t.d. Þór Whitehead, „ísland ískugga lieimsvaldastefnunnar", Saga XIX 1981 (ritfregn), bls. 314-315. - Arnór Hannibalsson, Moskvulínan. Kommúnistaflokkur íslands og Komintern Halldórs Laxness og Sovétríkin, Reykjavík, 1999, bls. 152. 42 sagmlR 24 árgangur 04 AFSTAÐA ÞJÓÐVIUANS TIL STÓRVELDA í SEINNI HEIMSSTYRJÓLD OG HERNAMS BRETA Á ÍSLANDI / HATA5T VIÐ HERNÁMIÐ
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108

x

Sagnir

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Sagnir
https://timarit.is/publication/1025

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.