Sagnir - 01.06.2004, Blaðsíða 21

Sagnir - 01.06.2004, Blaðsíða 21
EFTA-NEFNDIN MYNDUÐ Stjórn Landssambands íslenskra útvegsmanna, LIU, taldi að í ljósi þess að íslenskur sjávarútvegur ætti í vök að verjast vegna aflabrests og verðfalls sjávarafurða væri nauðsynlegt fyrir Island að ganga í EFTA.8 LÍÚ taldi fullvíst að þau ríki sem stæðu utan EFTA og EBE sættu stöðugt versnandi viðskiptakjörum. A stjórnarfundi LÍÚ haustið 1967 var samþykkt ályktun með 14 atkvæðum gegn einu þess efnis að Alþingi og ríkisstjórn semdu eins fljótt og unnt væri um aðild að EFTA. Einnig var ákveðið að kanna möguleika íslands til þess að ganga í Efnahagsbandalagið þar sem sérhags- rnunir landsins yrðu tryggðir. Skömmu síðar ákvað ríkisstjórnin í samráði við þingflokkana að mynda fimm manna nefnd sem var ætlað að annast könnun á hugs- anlegri aðild íslands að EFTA og möguleikum á viðskiptasamning- um við Efnahagsbandalagið. Formaður hennar var Gylfi Þ. Gísla- son viðskiptaráðherra og auk hans áttu sæti í nefndinni Magnús Jónsson fjármálaráðherra, Helgi Bergs framkvæmdastjóri, Pétur Benediktsson bankastjóri og Lúðvík Jósepsson alþingismaður. Rit- ari nefndarinnar var Þórhallur Ásgeirsson ráðuneytisstjóri.9 Stærsti vandi EFTA-málsins var pólitískur að mati Gylfa Þ. Gísla- sonar og ljóst var að ýmis mál myndu stangast á í þessu sambandi, bæði hagræn og félagsleg. Hann taldi það vera bæði eðlilegt og ákjósanlegt að ríkisstjórnin bæri þar ekki ein alla ábyrgð.IJ Því var ákveðið að fjalla fyrst um málin í nefnd sem allir þingflokkarnir ættu fulltrúa í, en síðar yrðu málin rædd við helstu hagsmunasam- tökin." STUÐNINGUR NORÐURLANDANNA VIÐ INN- GÖNGU ÍSLANDS í EFTA í byrjun nóvember 1967 héldu norrænu viðskiptaráðherrarnir fund í Osló. Gylfi Þ. Gíslason sat fundinn fyrir hönd íslands og sagði frá því að þegar Alþingi hefði komið saman fyrr um haustið hefði ríkisstjórnin tilkynnt að hún ætlaði að vinna að athugun á því hvort ísland ætti að gerast aðili að EFTA. Sagði hann jafnframt að ríkisstjórnin teldi að ísland gæti ekki lengur staðið utan við þróun markaðsmála í Evrópu án þess að það skaðaði verulega hagsmuni landsins. Teldi ríkisstjórnin því tímabært að hefja nú þegar samn- ingaviðræður um aðild íslands að EFTA en síðar yrði stefnt að því að ná viðskiptasamningi við Efnahagsbandalagið án aðildar.12 Við- skiptaráðherrar Norðurlandanna tóku mjög vel í þessar hugmyndir og áform ríkisstjórnar fslands og kváðust vera tilbúnir til að vinna að því að finna lausn á þeim vandamálum sem kynnu að koma upp.11 Sú grein sem einna helst vafðist fyrir ráðamönnum, þegar inn- ganga íslands í EFTA var rædd, var 16. grein sáttmálans um at- vinnufrelsi útlendinga á EFTA-svæðinu. Spurningin var hvort ís- land og þá einna helst íslenskur iðnaður fengi nógu langan aðlög- unartíma og hvort Norðurlöndin myndu vilja leggja eitthvað af mörkum á því sviði sem EFTA næði ekki til. Sérstaklega var ráða- mönnum umhugað um útflutning íslensks lambakjöts til Norður- landanna. Gylfi Þ. Gíslason útskýrði mikilvægi þess á Oslófundin- um fyrir stjórnarandstöðuna að þekkja afstöðu hinna Norðurland- anna til þessara þátta. Á íslandi legðu menn mikið upp úr áliti bræðraþjóðanna á Norðurlöndunum og stuðningur þeirra við inn- göngu íslands í EFTA gæti nægt til þess að koma af stað umræðum. Jafnframt sagði hann að andstöðu hefði gætt innan stjórnmála- flokkanna og menn hefðu óttast að stærstu iðnfyrirtækin kæmust í hendur útlendinga. Því taldi hann að ef fulltrúar Norðurlandanna myndu samþykkja einhvers konar bókun þar sem þeir styddu það að veita íslendingum undanþágu frá 16. grein samningsins væri það mál að verulegu leyti leyst.14 Viðskipti Norðurlandanna innbyrðis jukust um 201% á árunum 1959-1967 og samanlagður útflutningur þeirra til annarra EFTA- landa jókst um 135% á þessu sama tímabili.15 Viðskiptaráðherrar Norðurlandanna voru því í heild sinni mjög ánægðir með reynslu sína af EFTA og studdu af heilum hug inngöngu íslands í samtök- in. Viðskiptaráðherrar Noregs, Danmerkur og Svíþjóðar töldu að íslendingar ættu að fá nægan aðlögunartíma og því ættu þeir ekki að hafa óþarfa áhyggjur af því hvað yrði um iðnaðinn. Fordæmi VRÓPU / U M H V A Ð væri fyrir því innan EFTA að veita langan aðlögunartíma og það ætti að vera auðsótt fyrir fslendinga að fá slíkt hið sama. Einnig tóku þeir vel í þá hugmynd að styðja íslendinga í útflutningi á ís- lensku lambakjöti. Hins vegar voru þeir tregir til þess að sam- þykkja þá bókun sem Gylfi hafði stungið upp á og töldu hana geta skapað óheppilegt fordæmi fyrir EFTA. Það væri að auki erfitt fyr- ir þá að gefa sérstaka túlkun á EFTA-samningnum án samráðs við aðra aðila hans og því væri réttast að ráðgast við þá líka.16 IÐNAÐURí VANDA Eitt helsta ágreiningsmálið í umræðunni um aðild íslands að EFTA var hvort aðildin myndi hafa skaðleg áhrif á iðnaðinn í land- inu. Eins og áður hefur komið fram skuldbundu þjóðir sig til að fella niður verndartolla og höft á iðnaðarvörum með aðild að EFTA. Margir óttuðust að með þessu ákvæði gæti farið illa fyrir ýmsum iðngreinum á íslandi. Því var leitað ráða hjá frændþjóðun- um og á vegum viðskiptaráðuneytisins voru fengnir tveir norskir sérfræðingar til þess að ræða um EFTA-sáttmálann, framkvæmd hans og reynslu Norðmanna af EFTA. í heimsókn sinni sögðu þeir að við inngöngu Noregs í EFTA hefðu margir haldið að norskur iðnaður kynni að hljóta skaða af erlendri samkeppni. Reynslan hefði þó verið önnur því margar iðnvörur sem áður voru einungis framleiddar fyrir innanlandsmarkað væru nú fluttar út. Aukin sam- keppni leiddi til samstarfs og samruna iðnfyrirtækja sem gerði fyr- irtækin samkeppnishæfari. Norskur iðnaður hefði eflst mjög mikið við aðildina að EFTA og einu undantekningarnar væru í skófram- leiðslu og fataiðnaði.17 Þær íslensku iðngreinar sem talið var að myndu verða fyrir áhrif- um breyttrar tollastefnu, ef gengið yrði í EFTA, voru einkum mat- vælaiðnaður s.s. kex- og súkkulaðigerð, kaffibrennsla, drykkjar- vöruiðnaður og matarefnagerð. Vinnsla íslenskra landbúnaðaraf- urða féll ekki undir ákvæði EFTA-sáttmálans. Aðrar iðngreinar sem voru í hættu vegna EFTA-aðildar voru prjónlesiðnaður, skinna- og leðuriðnaður, skógerð, fataiðnaður, sementsframleiðsla, húsgagna- og innréttingasmíði, sápugerð, raftækjasmíði, gólf- dreglagerð og spuni og vefnaður.18 Gylfi Þ. Gislason. VAR DEILT? SAGHIR 24 ÁRGANGUR 04 19
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108

x

Sagnir

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Sagnir
https://timarit.is/publication/1025

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.