Sagnir - 01.06.2004, Page 53

Hún var ekki einasta stimpluð 'nytsamur sakleysingi' í leiðara
Morgunblaðsins, heldur var hún af einum blaðamanni sama blaðs
nefnd 'kvensnipt' og borin margskyns vömmum og skömmum ...
Til marks um taugaveiklunina má hafa, að Háskóli íslands meinaði
skáldkonunni að tala í salarkynnum sínum ...
Ýmsir íslenskir blaðamenn fundu Söru Lidman það meðal annars
til foráttu, að hún hefði einungis gist Norður-Víetnam og gæti því
ekki skýrt satt og rétt frá staðreyndum. Þessir sömu blaðamenn
voru daglega að birta fréttaklausur um gang stríðsins þó þeir hefðu
aldrei til Víetnam komið og ættu þess engan kost að staðreyna
sanngildi fréttanna!8
Framkoma sumra blaðamannanna gekk svo fram af Sigurði á sín-
um tíma að hann skrifaði heilsíðugrein í Morgunblaðið um ástand-
ið í Víetnam, gagnrýni sem víða var haldið uppi af andstæðingum
stríðsins, og vinnubrögð íslensku pressunnar." Þau sjónarmið sem
Sigurður setti fram í greininni voru á sínum tíma einsdæmi á síðum
Morgunblaðsins og framsetningin tæpitungulaus. Ef til vill var birt-
ing greinarinnar fyrsta merki þess að ritstjórn blaðsins væri farin að
finna fyrir nauðsyn þess að slaka aðeins á harðlínustefnu sinni í
málinu.
Samt sem áður sat Morgunblaðið við sinn keip fram á vor 1967.
Það taldi Bandaríkjamenn og stjórnarherinn í Suður-Víetnam geta
unnið stríðið og eiga að knýja Norður-Víetnama til uppgjafar eða
að samningaborðinu með þrotlausum hernaði. Þótt lýst væri yfir
vonum um að friðsamleg lausn fyndist var enginn bilbugur á rit-
stjórunum þegar loftárásir voru hertar eða herafli Bandaríkjanna
aukinn í Víetnam. Morgunblaðið treysti því á þessum tíma að
hernaðaryfirburðirnir myndu ráða úrslitum og minntist sigurs
breska hersins gegn kommúnistum í Malasíu. Þar hafði reyndar
þurft 250 þúsund manna lið Breta til að ráða niðurlögum 8000
skæruliða að sögn blaðsins.10 Þegar Norður-Víetnamar höfnuðu
friðartillögum U Thant, aðalritara Sameinuðu þjóðanna, um mán-
aðamótin mars-apríl 1967 þótti Morgunblaðinu ekki þurfa frekari
vitna við um orsakir stríðsins."
AMERÍKUFERÐ STYRMIS 1967
Sumarið 1967 fór Styrmir Gunnarsson blaðamaður vestur um haf
í boði bandaríska utanríkisráðuneytisins. 12 Hann segir það hafa
komið sér mjög á óvart hve almenn andstaða var í Bandaríkjunum
við þátttöku í Víetnamstríðinu en fram að þvf hafði hann talið að
meirihluti Bandaríkjamanna væru hlynntir stefnu Lyndons B.
Johnsons. Hann gat ekki lokað augunum fyrir andstöðu almenn-
ings í Bandaríkjunum og þessi upplifun gjörbreytti persónulegri af-
stöðu hans til stríðsins. Styrmir segist hafa spurt sig sem svo: „Ef
fólkið í Bandaríkjunum er á móti þessu stríði, hvað erum við að
gera uppi á íslandi að vera svona ofboðslegir talsmenn stríðsins?"13
Um haustið skrifaði Styrmir grein í Morgunblaðið þar sem hann
sagði frá ólíkum skoðunum sem uppi voru í Bandaríkjunum um
Víetnamstríðið. Hann sagði fáa aðhyllast stefnu Johnsons um milli-
leið því fólki þætti ýmist sem of lítið hefði verið gert eða að Banda-
ríkjamenn hefðu þegar gengið of langt. I lokaorðum greinar sinnar
sagði Styrmir:
Afstaða almennings í Bandaríkjunum til Víetnam kom mér á
óvart en það kom mér einnig óþægilega á óvart hverjir stjórnmála-
menn í Bandaríkjunum eru hlynntir auknum hernaðaraðgerðum
og hverjir vilja draga úr þeim. í hópi hinna fyrrnefndu eru ýmsir
afturhaldssömustu þingmenn í Bandaríkjunum og í hópi hinna síð-
arnefndu ýmsir hinna frjálslyndari meðal þeirra.14
Það kom sem sagt afar flatt upp á Styrmi að margir andstæðingar
stríðsins voru ósköp venjulegir frjálslyndir demókratar eins og t.d.
Eugene McCarthy, einn þriggja öldungardeildarþingmanna sem
blaðamaðurinn hitti að máli í ferð sinni.15 Um hann sagði Styrmir
m.a.: „Eg sá að það var víðsfjarri að hægt væri að stimpla þennan
mann sem einhvern öfgamann til vinstri, hann bara var á móti
þessu stríði... þetta var algjör toppmaður í bandarískum stjórnmál-
um.“*
Fram til þessa höfðu hugmyndir manna eins og Roberts Kennedy,
sem var flokksbróðir McCarthys og helsti talsmaður andstæðinga
stríðsins að mati Styrmis, ekki verið hátt skrifaðar af Morgunblað-
inu. Árið 1966 hafði hugmynd hans um stríðslok og samsteypu-
stjórn með aðild Viet Minh t.d. fengið þá einkunn hjá ritstjórunum
að hún væri fráleit. Þeir sögðu að þó svo að Viet Minh næði ein-
hverju fylgi í kosningum réttlætti það ekki þátttöku hreyfingarinn-
ar í stjórn. Það að hleypa kommúnistum í samsteypustjórn myndi
einungis leiða til þess að þeir bæru aðra innan stjórnarinnar ofur-
Iiði og hrifsuðu síðan til sín völd Iíkt og skoðanabræður þeirra
Styrmir Gunnarsson árið 1979.
UNDANHALD
S AMKVÆMT
Á Æ T L U N
SAGNIR 24 ÁRGANGUR 04 51