Sagnir - 01.06.2004, Page 99

" B ÞÓRÓLFUR SÆVÁR SÆMUNDSSON
afa tóku einnig breytingum á hans efri árum. Indriði segir að Þorlák-
ur hafi tileinkað sér skýrari viðhorf til framfara og varð víðsýnni með
tímanum. Afi hafði alltaf verið ákveðinn sjálfstæðismaður, fylgt for-
ingjum flokksins nokkuð gagnrýnislaust og aldrei dregið þá í efa. Á
seinni árum varð hann frjálslyndari og ekki jafn einstrengingslegur
og áður. Indriði nefndi sem dæmi að þegar forsetakosningarnar voru
haldnar árið 1980 hafi Þorlákur talað máli Alberts Guðmundssonar
en undir niðri heillast af Vigdísi og taldi Indriði það víst að pabbi sinn
hafi að lokum kosið hana. Þorlákur fór einnig að meðtaka skoðanir
stjórnmálamanna úr öðrum flokkum ef svo bar undir. Hann hafði t.d.
mikið dálæti á Guðna Ágústssyni og þótti mikið til hans koma vegna
persónuleika hans. Að mati Þorláks tilheyrði það stjórnmálamönn-
um að hafa vallarsýn og höfðinglega framkomu, eftir því sem Indriði
heldur fram.411
AÐ ÞEKKJA RÆTUR SÍNAR
Eftir að hafa skoðað lífsferil afa míns finnst mér ég tengdari fortíð-
inni en áður. Það er ekki auðvelt fyrir mína kynslóð að gera sér fulla
grein fyrir aðstæðum hér áður fyrr. Ég hef lesið mikið um hvernig líf-
ið gekk fyrir sig hér áður, hvað fólk gerði sér til skemmtunar og
hvernig það lifði lífinu. Eftir að hafa sett mig í spor afa míns á ég auð-
veldara með að gera mér grein fyrir hinu venjubundna lífshlaupi á
undan hinni miklu lífskjarabyltingu sem varð um miðja tuttugustu
öld. Að lesa um afa á sínum yngri árum hefur fært mér sterkari til-
finningu fyrir rótum mínum. Ef ég eignast börn munu þau eflaust fá
að heyra sögur af afa mínum og Sindra og mynda þannig sín eigin
tengsl við fortíðina.
f samfélagi sem byggist að miklu leyti upp á einstaklingshyggju er
að mínu mati nauðsynlegt að hafa góð tengsl við fortíðina. Það hjálp-
ar við að staðsetja okkur sem hluta af heild og fyrir vikið eigum við
auðveldara með að meðhöndla hraða nútímans. Þannig getur sagan
kennt okkur að meta það sem við eigum og það sem við höfum en
einnig hjálpað okkur til þess að gera okkur grein fyrir að lífskilyrði
nútímans byggja á því fólki sem áður fyrr þurfti að vinna fyrir sínu
með blóði, svita og tárum.
Það geta verið mörg tímamót í lífi manna. Að stofna bú og eignast
fjölskyldu hafa vafalaust verið tímamót fyrir Þorlák. Önnur tímamót
sem hægt er að nefna er þegar hann eignaðist sinn helsta gæðing,
hestinn Sindra. Vegna væntumþykju í garð Sindra og vilja til að halda
heiðri hans á lofti hlaut Þorlákur sérstaka athygli. Eitt hestamannafé-
lag heitir í höfuðið á Sindra og mönnum þótti ástæða til að yrkja
kvæði um þennan gæðing. Ég tel afa minn hafa verið afar lánsaman.
Ég man eftir einu viðtali við afa þar sem sagt var að hann hefði verið
slyngur reiðmaður í 80 ár. Afi taldi svo ekki vera, hann hefði bara
verið svo lánsamur með hesta.41 Hestalán var ekki eina lánið í lífi
hans. Hans stærsta lán var að lifa lífinu á sinn hátt, eignast fjölskyldu
og vera trúr sjálfum sér. Hann var hestamaður og félagsvera af lífsins
sál og eins og aðrir alþýðumenn fyrr og nú hluti af íslenskri sögu. Ég
tel það tilvalið að enda þetta á svipuðum nótum og þegar afi var
kvaddur í lok sjónvarpsþáttarins „Fólkið í landinu“: Kveð ég nú
þennan aldna hestamann sem hefur átt marga hesta um ævi sína en
átti þó aðeins einn.
Tiivísanir
1 Þessi grein er byggð á ritgerð minni, ,,„Og ég sem
ætlaði að skreppa í útreiðatúr" Lífshlaup Þorláks
Björnssonar bónda og hestamanns í Eyjarhólum",
BA-ritgerð í sagnfræði við Háskóla íslands 2003,
Landsbókasafn Islands - Háskólabókasafn.
2 Iggers, Georg G., Historiography in the Twentieth
Century. From Scientific Objectivity to the Post-
modern Challenge, London, 1997, bls. 9.
3 Carr, E.H., What is history?, New York, 1997, bls.
123.
4 Sindri 25 ára, ritnefnd Albert Jóhannsson o.fl., Reykjavík,
1975, bls. 6.
5 Jón R. Hjálmarsson, Leiftur frá landi og sögu. 20 þœttir úr
ýmsum áttum, Selfoss, 1985, bls. 81-82.
6 Þórður Tómasson. Viðtal tekið 9. desember 2002.
7 Jón R. Hjálmarsson, Leiftur frá landi og sögu, bls. 82.
8 AM. 84/52 EF.
9 Jón R. Hjálmarsson, Leiftur frá landi og sögu, bls.83.
10 Sama heimild, bls. 83-84.
11 AM. 88/1394 EF.
12 Jón R. Hjálmarsson, Leiftur frá landi og sögu, bls. 87-91.
13 Sama heimild, bls. 92.
14 Sama heimild, bls. 86-87.
15 Leiftur liðinna daga. Hestamenn segja frá. I. bindi, Albert
Jóhansson annaðist útgáfu, Reykjavík, 1987, bls. 229-230.
16 Jón R. Hjálmarsson, Leiftur frá landi og sögu, bls. 86-87.
17 Halla I. Guðmundsdóttir, „Útflutningur íslenskra hrossa á
síðari hluta 19. aldar og fyrri hluta 20. aldar“, BA-ritgerð í
sagnfræði við Háskóla íslands 1994, Landsbókasafn íslands -
Háskólabókasafn, bls. 1.
18 Þorgeir Guðlaugsson, „íslenski hesturinn á Bretlandseyj-
um“, Eiðfaxi 12. tbl. 1985, bls. 20.
19 Ríkissjónvarpið, „Fólkið í landinu“, sjónvarpsþáttur gerður
1986.
20 Morgunblaðið 23. desember 1987, minningargrein rituð af
Sveini Björnssyni.
21 Sama heimild.
22 Ríkissjónvarpið, „Fólkið í landinu“.
23 Kolbeinn Gissurarson. Viðtal tekið 6. desember 2002.
24 Ríkissjónvarpið, „Fólkið í landinu“.
25 Morgunblaðið 5. aprfl 1995, minningargrein rituð af Indriða
H. Þorlákssyni.
26 Indriði H. Þorláksson. Viðtal tekið 18. desember 2002.
27 Hesturinn okkar 9. árg. 1. tbl. 1968, bls. 20.
28 AM. 86/967 E
29 Ríkissjónvarpið, „Fólkið í landinu".
30 AM. 86/967 E
31 Sama heimild.
32 Sama heimild.
33 AM. 86/968 EF
34 Sama heimild.
35 Sindri 25 ára, bls. 10 og 17.
36 Morgunblaðið 5. apríl 1995, minningargrein rituð af Indriða
H. Þorlákssyni.
37 Kolbeinn Gissurarson. Viðtal tekið 6. desember 2002.
38 Erla Þorbergsdóttir. Viðtal tekið 9. desember 2002.
39 Þórður Tómasson. Viðtal tekið 9. desember 2002.
40 Indriði H. Þorláksson. Viðtal tekið 18.desember 2002.
41 Eiðfaxi 12. tbl. 1981, bls. 16.
ÞAÐ BÆTIR HVERN
BRAGNA AÐ BEITA
Þ E I M H E S T
SAGNIR 24 ÁRGANGUR 04 97