Nýtt Helgafell - 01.12.1956, Qupperneq 37

MILLILIÐUR ALLRA MILLILIÐA
181
mjög brugðizt því hlutverki hér á landi að
varðveita verðmætin. Það gegnir næstum
furðu, að þrátt fyrir þetta hafa menn hald-
íð áfram að spara til skamms tíma. En
sólarmerkin síðustu mánuðina spá ekki
góðu um sparnaðinn.
Ekki þarf lengi að leita að orsökinni
til þess að peningarnir hafa ekki getað
rækt þetta hlutverk sitt, að vernda span-
fóð, enda hefir oft verið á hana bent og
af meiri fræðimennsku en mér er fært. í
viðleítninm að bæta kjör sín hefir þjóðin
heimtað, að stærri hlutur kæmi til skipta
en á land hefir bonzt. Það getur verið rótt-
mætt fyrir þjóðarheildina að eyða meira
en aflað er á vissum tímum, ef mismun-
urinn — og raunar meira en hann einn
— er lagður til nytsamra fyrirtækja, sem
síðar gefa þann arð, sem getur greitt þær
skuldir, er á þennan hátt safnast við önn-
ur lönd. En ekkert vit er í því að taka er-
lend lán til daglegrar neyzlu. Sú leið get-
ur ekki leitt til annars en gjaldþrots.
Þjóðartekjurnar aukast ekki um eyns-
virði við það, að mönnum sóu greiddar
fleiri krónur í kaup en atvinnuvegirmr fá
borið. Utflutnmgsframleiðslan fær ekki
staðizt, án þess að henni sóu veittir styrkir
til þess að standast erlenda samkeppni.
Sama á raunar við um innlenda framleiðslu
til notkunar innanlands, þótt því só stund-
um minni athygli veitt. Hana verður að
vernda með tollum og öðrum innflutn-
mgsgjöldum og mnflutningshöftum, svo
sem dæmin sanna. Til þess að halda þjóð-
arskútunni á floti, þarf að leggja á menn
stóraukna skatta til greiðslu á framleiðslu-
styrkjunum. Ef þeir svöruðu nákvæmlega
td þess, sem út er látið af peningum um-
fram efni, hefði ekkert breytzt um afkomu
þjóðarheildarinnar. Eyðslufóð væri hið
sama sem áður, en sennilega nokkuð í ann-
arra höndum. Þótt aðferðin só amböguleg,
að leggja á sjálfan sig skatta til þess að
styrkja sjálfan sig, gæti með þessu móti
skapazt nýr fastur verðgrundvöllur, — auk
þeirra ,,atvinnubóta“, sem ráðamenn þjóð-
fólagsins gætu veitt gæðingum sínum við
að heimta skattana og skipta styrkjunum.
En þessi leið hefir ekki verið farin. Rík-
ísstjórmrnar hafa löngum þótt aðgangs-
harðar í skattheimtunni, en þeim hefir
ekki tekizt að ná í ríkissjóð nægilega stór-
um hluta af því sem á vantaði, til þess að
afli og eyðsla stæðust á, einkum eftir hin-
ar miklu hækkanir á tekjum allra launþega,
er leiddi af verkföllunum miklu 1955. Þá
hefir ekki venð önnur leið eftir en að
,,fara í kjallarann“, auka peningaveltuna,
— þynna mjöðinn, til þess að svo liti út,
sem hver fengi sitt. Þetta er sama aðferð-
m sem Haraldur harðráði notaði, er hann
galt hirðmönnum sínum mála. ,,Það silf-
ur var kallað Haraldsslátta; það var mein
hlutur kopar, — það bezta kosti að væri
helmingur silfur“. Er af því fræg saga,
þegar Halldór Snorrason vildi ekki taka
við Haralds-sláttunni og felldi hana niður
í hálminn á hallargólfinu. Margir hafa far-
ið þessa leið fleiri en Haraldur harðráði og
ríkisstjórn íslands. En árangurinn hefir
ætíð orðið hinn sami, — verðmæti pening-
anna hefir fallið, miðað við þau gæði, sem
þeim var ætlað að kaupa.
Ég sagði áðan, að nýr, fastur verðgrund-
völlur gæti skapazt, ef ríkið tæki í nýjum
sköttum allt það sem á vantaði, til þess að
þjóðarbúið yrði rekið hallalaust. Þetta væri
þó engan veginn vandalaust, meðan ís-
lendingar hafa í hásæti eitt höfuð-skurðgoð