Nýtt Helgafell - 01.12.1956, Qupperneq 65

Spádómurinn, verðlaunaleikrit Tryggva
Sveinbjörnssonar, var sýnt sex sinnum íyrir
hálftómu húsi í Þjóðleikhúsinu síðastliðið
haust. Ætli nokkurt leikrit, sem sérstaklega
hefur verið verðlaunað, hafi orðið svo
skammlíft, er það var tekið til sýningar?
Spádómurinn mun upphaflega vera
skrifaður á dönsku og mun hafa verið á
því máli, er honum voru veitt fyrstu verð-
laun í íslenzku deild norrænnar leikritasam-
keppni. En nú verður manni á að spyrja,
hvernig hann yfirleitt komst inn í þessa
keppni, þar sem hann var ekki einu sinni
skrifaður á íslenzku, og hvernig fór dóm-
nefndin að því að vita, að hann var eftir
fslending? Eða hafði hún kannske einhverja
vitneskju, sem hún ekki átti að hafa um
það, hverjir væru höfundar hinna ýmsu
leikrita, sem til keppninnar bárust? En kann-
ske er ekki vert að hrella dómnefndina, hún
er sjálfsagt búin að hafa nógu margar ang-
ursstundir síðan það kom fyrir almennings-
sjónir, hvaða kröfur hún gerir til verðlauna-
leikrita.
En ef dómnefndin var væg í kröfum sín-
um, og þótti rétt að taka viljann fyrir verkið,
þá voru dómarar blaðanna, þessir skeleggu
baráttumenn fyrir góðri leikmennt, ekki al-
veg á því að láta slíkt henda sig. Þeir réð-
ust að leikritinu með slíku offorsi og óbil-
girni, að flestum þótti nóg um. Var Spá-
dómurinn sá risi, að til hans hefði þurft að
leggja öllum þessum breiðu spjótum?
Eins og áður er sagt, mun Spádómurinn
upphaflega vera skrifaður á dönsku. Ég er
þeirrar trúar, að örlög hans hefðu ekki orð-
ið slík sem raun varð á, ef höfundurinn hefði
tekið sér þá höfunda íslenzka til fyrirmynd-
ar, sem skrifað hafa á erlendum málum, en
látið öðrum eftir að snúa verkum -þeirra á
íslenzku. Sá boðskapur, sem leikritið flytur,
hefur svo oft áður verið fluttur, að hann
verður að vera borinn fram af dálítið meiri
reisn, ef mönnum á að firmast, að þeir séu
að hlusta á eitthvað nýtt.
En eitt langar mig til að taka fram. Skamm-
lífi Spádómsins verður ekki kennt því, að
til flutnings hans hafi verið kastað höndun-
um. Sýningin var að mörgu leyti glæsileg,
og ég er þeirrar trúar, að ef menn hefðu
farið í leikhúsið og séð með eigin augum,
í stað þess að láta sér nægja að hafa eftir
óbilgjarnar skammir blaðanna, þá hefðu
þeir ekki séð eftir þeim tíma og þeim pen-
ingum, sem í það fóru. Leikstjórn Indriða
Waage hafði margt til sín ágætis, en leik-
stjóranum er æði þröngur stakkur skorinn
frá höfundarins hendi, þar sem hann getur
yfirleitt ekki notað nema helming sviðsins
í einu. Leikendumir virtust vera af lífi og
sál í því sem þeir voru að gera, ég hefi t. d.
aldrei séð Benedikt Árnason gera betur, og
ungur leikari, Ólafur Jónsson, þreytti þarna
frumraun sína með miklum glæsibrag. Loks
voru leiktjöld Lothar Grund ein hin fegurstu,
sem ég hefi séð hérlendis.
Að lokum: Hvað verður um íslenzka leik-
mennt, ef sérhver tilraun íslenzk er kyrkt í
fæðingunni, en ómerkilegu erlendu gríni er
tekið eins og það væri lausn allra mála.
Þorsteinn Hannesson.