Félagsbréf - 01.01.1957, Blaðsíða 50

-48
FÉLAGSBRÉF
Það sem verið var að verja
í Búdapest.
Sú skoíSun, sem enn er lialdið fram
meðal okkar, að flokkur eigi sögu-
lega séð rétt á sérstökum forrétt-
indum aðeins vegna þess, að liann
kenni sig við öreigalýðinn, er skoð-
un menntamanna, sem eru orðnir
leiðir á þægindum sínum og frelsi.
Sagan veitir engin sérréttindi, hún
leyfir mönnum aðeins að taka sér
þau.
Og það er ekki hlutverk mennta-
manna né verkamanna að vegsama
rétt hins sterkasta né það, sem orð
ið er. Sannleikurinn er sá, að eng-
inn, hvorki maður né flokkur, hefur
minnsta rétt á algeru valdi eða
.- ákveðnmn sérréttindum, samtímis
því, að sagan sjálf er að taka breyt-
ingum. Og engin sérréttindi eða rök-
fræði geta réttlætt pyntingar og
-ógnarstjórn.
A þessu sviði hefur Búdapest
vísað okkur veginn. Ungverjaland,
sigrað og fjötrað, og falsraunsæis-
menn okkar bera það með vorkunn-
:semi saman við Pólland, sem enn er
á vegamótum, hafði gert meira fyrir
frelsið og réttlætið en nokkur önnur
þjóð síðustu 20 árin. Aðeins til þess
að ná til og sannfæra þá menn á
Vesturlöndum, sem lokuðu augum
■sínum og eyrum, varð ungverska
þjóðin — og þetta mun verða okk-
ur til lítillar huggunar — að úthella
blóði í stríðum straumum, og þó er
þegar farið að fyrnast yfir það í
minningu manna.
Reynum að minnsta kosti að vera
tryggir Ungverjalandi, eins og við
héldum tryggð við Spán. í þeim
-óskapnaði, sem Evrópa er í dag,
iiöfum við aðeins eina leið til þess,
þá að svíkja aldrei, heima né ann-
ars staðar, það, sem uppreisnarmenn
Ungverjalands dóu fyrir, og rétt-
læta aldrei, heima né annars staðar,
ekki einu sinni óbeinlínis, böðlana,
sem drápu þá.
Ósveigjanleg krafa um frelsi og
sannleika, þjóðfélag menntamanna
og alþýðu (en í heimsku ókkar höld-
um við enn áfram að skoða þær
stéttir. sem andstæður, harðstjómum
til mikils gagns), stjómmálalegt lýð-
ræði, sem óhjákvæmilegt, en að vísu
ófullnægjandi skilyrði fjrrir efna
hagslegu lýðræði, það er þetta, sem
Búdapest var að verja. Og með
þessari uppreisn minnti þessi borg
Vesturlönd á þann sannleika og
stórfengleik, sem þau höfu gleymt.
Hún veitti verðugt högg þeirri ein-
kennilegu vanmáttarkennd, sem hef-
ur dregið kraftinn úr flestum okkar
menntamönnum. en ég fyrir mitt
leyti neita að viðurkenna.
Svar til Chepilovs.
Agallar Vesturveldanna eru ótelj-
andi, glæpir þeirra og mistök eru
raunveruleg. En við skulum ekki
gleyma því, að þegar til lengdar
lætur, þá búum við einir yfir og
getum aukið og leyst úr læðingi
þann kraft, sem býr í frjálsri hugs-
un. Við skulum ekki gleyma því, að
þar sem grundvallarreglur einræðis-
ins þröngva manni til að svíkja vin
sinn, þá skapar vestrænt þjóðfélag,
þrátt fyrir öll þessi mistök, sem
þar eiga sér stað, manngerð, sem
heldur á lofti réttinum til að lifa, og
með því á ég við manngerð, sem
réttir jafnvel fjandmanni sínum