Sveitarstjórnarmál - 01.10.1975, Blaðsíða 6

vitna til yfirlitssýningar um myndlist í 1100 ár,
sem haldin var á Kjarvalsstöðum í sumar. Mátti
þar sjá listsköpun í fremstu röð, þótt fábreytt
væri.
Breytingin milli
heimsstyrjaldanna
Margt fleira mætti nefna, sem menn lögðu til
menningarmála á íslenzkum heimilum, án þess
að til kæmi örvun frá neinum félagslegum aðila.
En á áratugnum eftir fyrri heimssyrjöldina má
Ungmennafélag Gnúpverja sýnlr Ævlntýrl á gönguför í félagshelmll-
inu Árnesi.
segja, að heimilið hafi brotnað niður að þessu
leyti: Fólki fækkar þá stórlega í sveitum á fá-
um árum, og tíminn verður allt í einu í vitund
manna að peningum, og tóm til listiðkana þótti
mönnum takmarkaðra en áður var. Urn þetta leyti
höfðu sveitarstjórnir verið við lýði í hartnær hálfa
öld. Þá fyrst kemur til þeirra kasta að styðja að
og skapa aðstæður fyrir menningarlíf i'iti um
breiðar byggðir landsins. Ungmennafélög og
kvenfélög voru starfandi víðast hvar, en störfuðu
miklu minna en skyldi vegna vöntunar á aðstöðu.
212 Lestrarfélög voru einnig til, og hygg ég, að ein-
liver fyrstu fjárframlög sveitarsjóða til menning-
armála hafi gengið til lestrarfélaga, og svo mun
vera enn í dag, að stærsti hluti þess fjármagns,
sem árlega gengur til menningarmála, fer til þess
að byggja upp lestrarfélögin, eða urn 35—40
hundraðshlutar þess fjármagns, sem til menning-
armála fer. Einnig ætla ég, að þau sveitarfélög
strjálbýlisins, sem mest leggja fram til reksturs
tónlistarskóla, verji til þess um 25—30% af gjöld-
um til menningarmála á árinu 1973.
Afskipti sveitarstjórna
af menningarmálum nú
Ég tel, að hlutur sveitarfélaganna í menning-
armálum hafi nánast enginn verið fyrstu 50 ár
sveitarstjórnanna, en síðan hafa mál þróazt á
þann hátt, að afskipti sveitarfélaganna af þeim
verða því meiri sem fleiri ár líða, og aldrei hafa
þau verið rneiri en nú.
Ef litið er á rekstrarreikninga sveitarfélaganna
í strjálbýlinu, þá ætla ég, að til menningarmála
sér varið um það bil 2,8—3% af rekstrargjöldum
þeirra árið 1973. Þessar tölur segja þó ekki alla
sögu. Á vegum sýslunefnda er unnið mjög að
uppbyggingu menningarmála í ýmsurn héruðum
landsins, svo sem með rekstri héraðsbókasafns,
bvggðasafns, listasafns, kvikmyndagerð og með
ýmsum öðrum hætti, en allt þetta er fjármagnað af
sveitarfélögum sýsluumdæmisins, en í reikning-
um þeirra eru slík gjöld ekki flokkuð undir menn-
ingarmál. Þess vegna má ekki einblína á þær töl-
ur, sem fyrir liggja, og meta lilut hinna einstöku
sveitarfélaga eftir þeim.
Allt liefur þetta starf og fjármagnsörvun orðið
til þess að endurheimta menningarstarfsemi
strjálbýlisins, flytja hana lieim á ný, og er það
vel. Undirstaða mannlífs er ekki fjármunaleg vel-
ferð ein, þótt hún geti verið afdrifarík og sé nauð-
synleg. Þar verður fleira til að koma, og er frjótt
og fjölskrúðugt menningarstarf vissulega sá þátt-
ur, sem veitir flestum mönnum þá lífsfyllingu,
sem við óskum eftir að verða aðnjótandi hvert og
eitt.
SVEITARSTJÓRNARMÁL