Sveitarstjórnarmál - 01.12.1996, Qupperneq 9

AFMÆLI
Listmálararnir Rut Rebekka og Sveinn Björnsson gleöjast viö
opnun málverkasýninga í fiskverkunarhúsum á Pórshöfn.
Sérstök ástæða er að geta þess að nánast allir þeir
listamenn, sem fram komu í atriðum afmælishátíðarinn-
ar, eiga rætur hér í byggðarlaginu og eiga þakkir skildar
fyrir þá ræktarsemi sem í framlagi þeirra til hátíðarinnar
fólst. Fjöldi fyrirtækja, bæði þau sem starfa í byggðar-
laginu, en ekki síður fyrirtæki um land allt sem hér eiga
viðskipti, studdi verkefnið myndarlega. Þá er ótalinn
hlutur fjölda einstaklinga sem lögðu hönd á plóginn, en
öllurn þessum aðilum eru færðar kærar þakkir fyrir
framtakið.
Að lokinni vel heppnaðri afmælishátíð gengu íbúar
byggðarlagsins til móts við hversdagsleikann vissari í
sinni sök en áður að tilveran hér um slóðir á sér þrátt
fyrir allt sterkar rætur - rætur sem ná langt aftur og
tengja þá sem hér búa nú við sameiginlegan arf kynslóð-
anna, en á þeirri undirstöðu munum við byggja nútíð og
framtíð.
Upphaf verslunar á Þórshöfn
I lok 16. aldar var mikið um kaupskipakomur til
landsins og komu kaupmenn þá gjarnan á hafnir sem
annars höfðu ekki fastar siglingar. Þetta átti við um
Þórshöfn og voru Þjóðverjar einna tíðastir gesta hér á
þessurn tímum og nefndu staðinn Dureshaue.
Með tilkomu einokunarverslunarinnar 1602 lögðust
kaupskipasiglingar hingað alveg niður og máttu Þistlar,
Langnesingar og Ströndungar sækja verslun annaðhvort
til Húsavíkur eða Vopnafjarðar. Enn versnaði hagur íbú-
anna hér er Danir innleiddu umdæmaverslunina 1684,
a.m.k. Þistla og Langnesinga, en þeim var þá gert að
sækja alla verslun til Húsavíkur, um langan og erfiðan
veg. Sættu menn sig ekki við þá þvingun og sóttu áfram
verslun til Vopnafjarðar og varð af ágreiningur milli
kaupmannanna á Húsavík og Vopnafirði, sem leystist
með milligögnu landfógeta og varð verslun Þistla og
Langnesinga á Vopnafirði lögleg aftur 1691.
Við afnám einokunarverslunarinnar 1787 voru stofn-
WUmmm* tM h*tnla»
Frá lokum vel heppnaörar hátiöarsýningar - listamenn og leik-
stjóri. Myndirnar frá afmælishátíöinni tók Sæmundur Karl Jó-
hannesson.
aðir sex kaupstaðir á landinu en innan umdæma þeirra
máttu síðan vera úthafnir. Þegar árið 1790 gaf sölunefnd
konungseigna vilyrði um aðstoð við að koma á fót versl-
un hér á Þórshöfn, en lítið varð um efndir. Það er ekki
fyrr en undir miðja 19. öldina að skriður kemst á versl-
unarmál hér. Vorið 1839 heimila stjórnvöld kaupmönn-
um á Vopnafirði og Raufarhöfn að versla hér gegn því
skilyrði að vamingur væri hér seldur sama verði og þar.
Gekk þetta eftir enda verslunin sú sama á öllu svæðinu,
Örum & Wulff. Varð reynslan af þessu fyrirkomulagi
góð. Lagði Alþingi því til árið 1845 við ráðamenn í Dan-
mörku að Þórshöfn yrði löggilt sent verslunarstaður og
gekk það eftir ári seinna, er staðurinn fékk löggildingu
sína með útgefnu bréfi dags. 23. desember 1846.
Helstu áfangar
Þrátt fyrir löggildinguna komst föst verslun ekki á fót
fyrr en undir aldamótin. Verslun Örum & Wulff stundaði
viðskipti sín af skipum og komu bændur niður að flæðar-
máli með þá vöru sem þeir höfðu að bjóða. Gránufélagið
sigldi einnig hingað með vörur strax frá upphafi, 1870,
og yfirleitt á hverju sumri næstu tvo áratugina. Taldi
kaupstjóri félagsins, Tryggvi Gunnarsson, að Langnes-
ingar væru meðal tryggustu og bestu viðskiptavina þess.
Auk þessa áttu Langnesingar, einkun útnesingar, alltaf
töluverð viðskipti og önnur samskipti við sjómenn af er-
lendum fiskiskipum, einkum Hollendinga, Englendinga
og Frakka og síðast Færeyinga.
Árið 1895 stofna Langnesingar pöntunarfélag, sem
kom sér upp aðstöðu til verslunar enda voru þeir orðnir
óánægðir með þjónustu Gránufélagsins. Þá tók verslun
Örum & Wulff loks við sér og reisti hér verslunar- og
íbúðarhús 1897. Fyrsta húsið sem hér reis mun hins veg-
ar hafa verið vöruskemma sem Jón Benjamínsson, bóndi
á Syðra-Lóni, reisti um 1880, en þorpið er byggt úr landi
jarðarinnar. Fyrsta íbúðarhúsið er svo byggt 1887 af Jó-
hanni, syni Jóns, er nefndur var borgari af því að hann
1 99