Uppeldi og menntun - 01.01.2014, Síða 32

Uppeldi og menntUn/icelandic JoUrnal of edUcation 23(1) 201432
fjöLmenningarLegT námssamféLag
sem síðan leiði til aukinnar áherslu á þau í rannsóknarsamhengi. En þeir gagnrýna
jafnframt að stundum liggi ekki nægilegur skilningur á hugtakinu til grundvallar og
það sé þá í raun bara notað til skrauts, ætlað að fegra og mýkja ásýnd stofnunarinnar.
Til að bregðast við þessu þurfi að spyrja krefjandi spurninga eins og hvert sé hlut-
verk háskóla í að tryggja jafnræði og félagslegt réttlæti í samfélaginu. Þrennt kemur
til að mati Brennan og Naidoo (2008). Í fyrsta lagi er það aðgengi að náminu, í öðru
lagi ávinningur einstaklingsins og í þriðja lagi ávinningur samfélagsins (Brennan og
Naidoo, 2008).
Menningarmiðuð menntun (e. culturally responsive teaching) (Gay, 2000) er
menntun sem byggir á menningarlegri þekkingu, fyrri reynslu, ólíkum tjáningar-
formum og miðlunarhæfni, þar sem tekið er mið af menningarlegum margbreytileika
nemenda. Gay (2000) hefur skrifað mikið um mikilvægi slíkrar menntunar en hún er
þeirrar skoðunar að til þess að tryggja öllum nemendum árangursríkt nám við hæfi,
verði námið að byggja á styrkleikum nemenda og taka mið af þeim menningarlega
bakgunni sem þeir eru sprottnir úr. Menntun byggð á þeim grunni tryggir enn fremur
góð tengsl milli heimilis og skóla og kemur þannig í veg fyrir að nemendur upp-
lifi að þeir tilheyri í raun tveimur menningarheimum, einum í skólanum og öðrum
heima (Hanna Ragnarsdóttir, 2008). Eftirfarandi sex þættir einkenna menningar-
miðaða menntun: Viðurkennandi, umfangsmikil, margþætt, valdeflandi, umbreyt-
andi, frelsandi. Hér eru einkum valdeflingin og umbreytingin til umfjöllunar. Þar sem
menningarmiðuð menntun tekur m.a. mið af reynslu nemenda og gerir hana að virk-
um þætti í lærdómsferlinu er áhugavert að skoða reynslu þeirra kvenna sem tóku þátt
í rannsókninni sem hér er til umfjöllunar þar sem námið sem þær stunduðu er m.a.
byggt á þessari hugmyndafræði. Nemendur hafa í fjölmörgum námskeiðum tækifæri
til að byggja á reynslu sinni og deila henni með öðrum (Allyson Macdonald og Auður
Pálsdóttir, 2011; Books o.fl., 2011; Hanna Ragnarsdóttir, 2012).
alÞjóÐlEgt náM Í MEnntUnarfrÆÐi
Í alþjóðlegu námi í menntunarfræði við Háskóla Íslands eru námsleiðir bæði til BA-
og MA-gráðu. Námsleiðirnar voru stofnaðar árið 2008 eftir þriggja ára undirbúning
(Books o.fl., 2011). Námið var m.a. þróað til að bregðast við auknum fjölbreytileika
nemenda, til að stuðla að jafnrétti, jafnræði og til koma í veg fyrir þá jaðarsetningu
erlendra nemenda við skólann sem niðurstöður rannsóknar höfðu staðfest (Hanna
Ragnarsdóttir og Hildur Blöndal, 2007). Kennsla og nám fer fram á ensku. Grund-
vallarhugmyndafræði námsins er sótt í gagnrýna fjölmenningarhyggju og gagnrýna
uppeldisfræði og í mótun þess voru athugaðar fyrirmyndir alþjóðlegs náms í öðrum
löndum.
Í náminu er lögð áhersla á hnattræna og fjölmenningarlega sýn á menntun; að veita
háskólanemum innsýn í líf, störf og menntun í ólíkum samfélögum; gefa þeim tæki-
færi til að rannsaka mismunandi menningu og trúarbrögð; þróa færni á sviði hnatt-
rænnar kennslu í íslenskum og alþjóðlegum skólum; og þróa færni á sviði fjölmenn-
ingarfræða og alþjóðlegra tengsla (Hanna Ragnarsdóttir, 2012). Unnið er með þessa
þætti í náminu í heild og með mismunandi hætti í hinum ýmsu námskeiðum þess.